24 Şubat 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

DÜNYADA OLUP Fransa Oldu da bitti maşallah! N ijerya sahillerini Cezayir sahille- rine bağlayan ilkçağlardan kalma eski bir kervan yolunun üstündeki ufacık bir kasabada, Regganda geçen hafta bir gün saat tam 6.30 da Hiro- şimanın mahut mantar bulutu yük- seliyordu: Fransa, Birleşik Amerika, Sovyetler Birliği ve İngiltereden son- ra Atom Kulübünün dördüncü üyesi olmuştu! Cezayir şehrinin 750 kilometre ötesindeki çelik barakalarında oturan memnun ve mağrur Fransız mühen- disleriyle hâdiseyi şampanya kadehi tokuşturarak kutlayan Fransa Baş- bakan Yardımcısı Pierre Guillaumat -atom işleriyle vazifelidir- bir saat sonra Fransa Cumhurbaşkanı ve Fransız Topluluğu Başkanı General Charles de Gaule'den bir telgraf aldı. Telgraf, Büyük Charles'ın her zaman ki üslubuyla yazılmamıştı. De Gaul- le -sevincinden olacak- ilk defa o dağdağalı üslübunu bir kenara bırak- mıştı. De Gavlle "Hurra!" diyordu, "Fransa bugünden itibaren daha gu- rurlu ve daha kuvvetlidir." De Gaulle'ün bu gurur gösterisine rağmen, dünya âlimleri aynı fikri pek savunmadılar. Gerçekten Reggan pat- laması 16 Temmuz 1945 te Alamogor- do'da -Birleşik Amerika- yapılan ilk başarılı atom patlamasından sonra 15 FRANSIZ ATOM BOMBASI DENEMESİ BİTENLER yıl içinde tam 211 inci patlamadır ve buna rağmen patlamanın randımanı -6 Ağustos 1945 te Hiroşimada X 2 olduğu halde- Regganda sadece 2 5 olabilmiştir. Patlama, çölün ortasına dikilmiş bir çelik kulede vukubulmuş- tur. Bombanın bütünü çok ağırdır. Bu durumda, eksperlere göre, Fran- sızlar ağır atom silâhları yapana ka- dar hayli vakit geçirmek durumun- dadırlar. Buna rağmen, Fransa Toulo- usedaki bir lâboratuvarda "ağır su" imaliyle — meşguldür. Bu suretle, bir zaman sonra hidrojen bombası patla- tabilmeği de ummaktadır. Bununla beraber, şimdiki halde diğer deneme- ler sadece bombanın bütününün ağır- lığını düşürmek için yapılacaktır. Reggan denemesi, radyoaktif düş- me bakımından aslında hiçbir tehli- ke yaratmamıştır. 10 bin ayak irtifa- da saatte 60 kilometre hızla esen rüz- gâr, radyoaktif bulutların kolayca dağılmasını sağlamış ve Büyük Sah- ranın insanla meskün hiçbir yerinde radyoaktivite miktarında ciddi bir artış görülmemiştir. Denemeden önce Büyük Sahra üzerinde geniş bir saha uçaklara ve kervanlara yasak edil- mişti. Fransız askeri birlikleri yasak sınırın etrafında kuvvetli bir çember kurmuşlardı; ayrıca, radar tesisleri yasak bölgeye giren kimse olup olma- dığını dikkatle kontrol ediyordu. Bu sayede, denemeden hemen önce, Fran- sız devriye birlikleri 300 Tuvaregi ya- sak bölgeye girerken geri çevirmiş- lerdir. Bu çok başarılı emniyet ted- birleri sayesinde denemeden tek kişi- nin burnu bile kanamamıştır, ve ka- naması ihtimali asla mevcut değildir. Şiddetli akisler Buna rağmen, Reggan denemesi bü- tün Afrikada ve hatta bütün dün- yada çok kötü akisler doğurdu. Afri- ka Devletlerinden ilk protesto, son Birleşmiş Milletler Genel Kurulu top- lantısında Sahradaki bombası denemesinin için verdiği karar suretini büyük bir çoğunlukla Genel Kuruldan geçirme- ğe muvaffak olan Fas Hükümetinden geldi. Tunus Hükümetinin protesto- su da Fasınkini takip etti.. Afrikanın diğer bütün bağımsız devletleri -ırkçı Güney Afrika hariç -Fransayı şiddetle protesto ettiler. Libya, Sudan, Liber- ya Gine ve Habeşistan bunlar ara- sındadır. Birleşik Arap Cumhuriyeti sadece bir diplomatik protestoyla ye- tinmedi, Kahire Radyosu Fransaya karşı korkunç kampanyalarından bi- rini açmak fırsatını buldu. Kahire Radyosuna göre, — "Cezayirin kasabı imişçesine hareket eden Fransız Hü- kümeti, şimdi de bütün — Afrikanın kasabı olmağa — niyetlenmektedir." AKİS, 24 ŞUBAT 1960