21 Mart 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 29

Lawrence'ın gelmesıyle halledilme- miş olan ve henüz de halledilmesi hususunda hiç Ur iç açıcı belirtisi ol- mayan bir mesele vardır: Şef yar- dımcılığı meselesi. İstanbulda Cemal Reşit Rey, bir orkestranın şef yar- dımcısına olan ihtiyacım hissetmiş ve Demirhan Altuğu bu ihtiyacı karşı- lıyacak şekilde yetiştirmiştir. Dün- yanın bütün orkestralarının da birer şef yardımcısı vardır. Cum- hurbaşkanlığı Orkestrasının — kadro- sunda da bu vazife yer almış olduğu halde henüz bir tâyin yapılmamış- tır ve bu kadroya birinin getilmesi de düşünülmemektedir. Güzel Sanat- lar Umum Müdürlüğünün kaplumba ğalara tas çıkartan yavaşlığı bilindi- ğinden -Lawrence'ın tâyininden Ön- ceki mektuplaşmalar ve müzakere- ler iki yıl sürmüştür-. Amerikalı şef bu mevsim bitip de yurduna döndü günde -şef yardımcısı da olmadıgına göre- orkestra gene adsız sansız mi- safir şeflerin eline düşecek, daha da kötüsü belki şefsiz kalacaktı Cumhurbaşkanlığı Orkestrası şef yardımcılığına tâyini düşünülebilecek tek musikişinas, musiki eğitimini Devlet Konservatuvarında gören ve şeflik görgüsünü de Almanyada İler- leten Hikmet Şimşektir. Bu genç mu- sıkışınas iki ay önce, Robert Law- rence'ın yokluğu sırasında, orkestra- nın bir konserini idare etmiş, şefli kabiliyetinin müsbet bir delilini ver- miştir. Geçen haftanın sonun martesi günü idare ettiği Üniversite konseri, Hikmet Şimşekin Cumhur- başkanlığı Orkestrasının şef yardım- cılığı vazifesini görmeğe lâyık bir i— dareci olduğunu bir kere daha orta ya koymuştur. Orkestra üyeleri ara- sındaki umumi kanaat, Hikmet Şim- şekin orkestra idare etme ehliyetine sahip bir musikişinas olduğu merke- zindedir. İnkâr edilmez maziyetlere sahip olduğu görülen Hikmet Şimşe- kin fazla gecikmeden Cumhurbaşkan- lığı Orkestrası ser yardımcılığına tâ- yin edilmesi herşeyden önce, bu top- luluğun yenıden başıbozukluga gitme- sini önliyece Robert Lawrece ın, Öönce bir yıl için yapılmış kontratı geçen mevsim içinde bir yıl daha uzatılmıştır. Fa- kat bu ek süre bittikten sonra Ame- rikalı şef başka memleketlerin or- kestralarını idare etmek için daha fazla zamana muhtaç olduğunu, hem de daha iyi Ur maddi durum sağlıya- cak işler istediği için, Ankara — Or- kestrasıyla olan kontratını bir yıl dana uzatmıya çalışmıyacak, yurdu- muzdan ayrılacaktır. Geçen mevsim içinde orkestradan aldığı neticelerden memnundur ve içinde bulunduğumuz mevsim boyunca da gerek repertuar ve gerek icra kalitesi bakımından. Cumhurbaşkanlığı Orkestrasını daha üstün bir sevıyeye yükseltmek için çalışıp durmuştur Halk İçin sanat Amerikalı şef, sanat musikisini A- nadoluya da götürmek yolundaki emellerinden, karşılaştığı engellere rağmen, henüz vazgeçmiş değildir. AKİS, 21 MART 1959 Hatta bu yolda, artık müspet neti- celere varmama eşiğindedir. Cumhur- başkanlığı orkestrasının önümüzdeki haftalar içinde Anadolu — turnesine çıkması kararlaşmış gibidir. Orkest- ranın bu turnede takdim etmeyi dü- şündüğü başlıca eser olan. Menotti'- nin "Telefon" adlı operasının -nota ve şarkıcı temini bakımından- Devlet Operasının çıkarttığı güçlükler yü- zünden şımdılık program dışı bırakıl- masına rağmen turne tasavvuru he- nüz suya düşmemiştir. ve bu teşeb- büs yurdumuzda bölge tiyatroları gi- bi bir de bölge konserlerı teşebbüsü- nün ilk adımı olacaktı Öte yandan, Dil ve Targ_h - Coğ- rafya Fakültesinde verilen Universite konserlerinin bu güne kadar, bekle- nen kültür hizmetini göremediği or- tadadır. Opera salonunda verilen konserlerin programlarım geniş ölçü- de ıslah eden Robert Lawrence -ara- da sırada diplomatça hareket etmek- ten pek hoşlandığı için olacak. Uni- versite Konserlerinin programlarının hazırlanmasında, orkestra idare heye- tinin acayip zevklerıne eyvallah diye- bilmekte, bu yüzden Üniversite Kon- serleri bayağılıktarı, harcıâlem ol- maktan kurtulamamaktadır. Orkestra kütüphanesi fakir sayı- lamazsa da, oldukça muvazenesizdir. Meselâ Hindemith'in, Schönberg'in önemli eserlerinden hıç biri, Richard Strauss'un "Don Ouıxote si veya "Till - Eulenspiegel"i, — Respigbi'nin, Malipiero'nun, okofiyef'in hiçbir eseri kütüphanede yoktur. Şefin dışın da, kütüphanenin zenginleştirilmesiyle ilgilenen de yoktur. Bununla beraber Robert Lawrence Uçup gidince... MUSİKİ Robert Lawrence, eldeki imkânlar içinde, bu mevsim değişik program- lar takdim etmiş, Debussy'nin "Ibe- ria"sı, Richard Strauss'un "Le Bour- geoıs Gentilhomme"u, Liszt'in "Fa- ust" — senfonisi, İlhan Usmanbaşın yaylı sazlar senfonısı Cemal Reşit Reyin "Fatih'ı gibi eserleri Ankara halkına 11k defa dinletmiştir. Law- rence'ıin orkestra çalışmalarına ge- tirdiği bir yenilik de, bütün mevsim programlarını onceden tespit edip -hiç olmazca orkestra üyelerine- bil- dirmesi olmuştur Devlet ve fertler rkestra — konserlerine — katılan "konserto solistleri" bakımından Cumhurbaşkanlığı Orkestrası, İstan- bul Orkestrasına kıyasla çok daha zayıf durumdadır. Bunun sebebi de, Cumhurbaşkanlığı Orkestrasının kon- ser işleriyle meşgul olan, gerektiğin- de menajerlik yapan bir yardımcı teş- kilâtla tatbikatta bir ilgisi olmama— sıdır lstanbulda ise Filarmoni 'De "Ko " fırmasıyla 1şb1rhg1 y pıp, orkestrasına yabancı solist ge- tirtebilmektedir. Gerçi Ankarada da ir Filarmoni Derneği vardır ama, kurulduğundan beri, altı yıldır, sade- ce yedi tane konserın programına a- dını koymaktan başka bir iş sapma- olan bu allahlık derneğin varlı- gıyla yokluğu birdir. Orkestra idare heyeti mensupları aynı zamanda An- kara Filarmoni Derneğinde de vazi- felidirler- solist lâfı edıldıgınde he- n klâsik itirazı, "tahsisat yok" itirazını, dayayıverırler Güzel Sanat- lar Umum Müdürlüğü de, solist an- gaje etmek gibi hafif 1ş1erle ugraş— maz. Robert Lawrence, Carlos 'Puig- in ve piyanist Perry ONeıl in Anka- raya gelmelerini sağlamıştır. Bu mevsim için de bir Amerikali viyola- cının ve piyanist Frank Glaser'in or- kestra konserlerine solist olarak ka- tılması imkânım hazırlamıştır. 1946'dan bu yana, Cemal Reşit Rey idaresindeki İstanbul Orkestrası yükselip dururken, ehliyetsiz ve me- sulıyetsız şeflerin İdaresindeki Anka- a Orkestrası uçuruma doğru yollan- mış, fakat bir yıl içinde Robert Law- rence, iyi iş görme isteğinin verdiği ga yretle aradaki — mesafeyi kapatı- vermiş, Cumhurbaşkanlığı orkestra- sını prestijine lâyık bir seviyeye ulaş- tırmak için elinden geleni yapmıştır. Cumhurbaşkanlığı Orkestrasının ol- sun, İstanbul ve İzmir orkestrasının olsun bugünkü ve geçen yıllar boyun- ca durumları, iyi ve kötü günleri, geri veya ileri hareketleri, musiki hayatının ve musiki teşekkullerınm Devletten, Hükümetten, resmi çevre- lerden pekçok şey bekledıgı yurdu- muzda, bu teşekküllerin ileri hamle- lerini ve başarılarım -dayandıkları, güvendikleri "resmi" çevrelerin gös- terdiği kayıtsızlıga hatta çıkardıkla- rı engellere rağmen- Cemal Reşit Rey gibi, Orhan Barlas gibi, Robert Law- rence gibi sanat — sevgisi ve meslek uru olan fertlerin — gayretleriyle sağlıyabildiklerini ortaya koymakta- dır. 29