4 Ekim 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

İKTİSADİ Dış Yardım Amerika uyanıyor G eçen haftanın sonuna doğru An- karaya gelen orta yaşlı, asil gö- rünüşlü bir yolcuya, Amerikalıların artık çok iyi tanıdıkları Türk misa- firperverliğinin yeni bir Örneği veril- di. Bu asil çehre 11 misafir, Ameri- kanın İktisadi yardım meselelerıyle vazifeli Dışişleri Bakan Dillon idi, Zengin ve » adamı olan Di resiyle birlikte sıyaset hayatına atıl- mıştır. üddet Pariste elçilik yapmış, 1957 yılında Dışişleri Ba- kanlığı yardımcılığına getirilmiştir. Liberal fikirli Dillon, dış yardımın hararetli — taraftarlarından — biridir. Polonya ve Hindistana, Kongrenin öfkesine rağmen yardım temin et- VE MALİ ti. Türkiyenin yeni iktisadi siyaseti- ni daha yakından incelemek fırsatı- nı * bu erelerin sonunda' neşredılen tebhgde Türk Hukumetı— nin stabilizasyon programım bir azimle' tatbike giriştiği bildirili- yordu. Bu cümle —Amerikanın yeni siyasetin tatbikinde israr ettiği şek- linde tefsir edilebilirdi. Türkiye, bu haftanın ortasında, Dillondan sonra, Amerika Maliye Bakanının Ankara- ya gelmesi beklenmektedir. Maliye Bakanıyla temaslar da aynı mahiyet- te olacaktır. Yeni Delhi'deki toplantı S am Amca az gelişmiş memleket- leri Komünizmden Korumak için iktisadi yardımın, askeri paktlardan çok daha tesirli olduğunu nihayet anlamıştır. Gelgelleim .dış yardımı budamayı vazife edinen Kongre, A- Dışişleri Bakanlığındaki Dış Yardım toplantısı Azimle tatbike girişilen program inekte baş rolü oynamıştır. yıl kurulan kalkınma İkraz Fonu onun eseridir. Maamafih yardımse- ver bakan yardımcısı, Türkiyeye ye- ni dolarların mUJdesını getırmemek— tedır Dllo i'deki Para Fon Düny Bankası toplantısın- dan faydalanarak bir tetkik seyaha- tine çıkmıştır. Bızden sonra İran ve Pakistana da uğrayacak, dost mem- leketlerin yardım ihtiyaçları ve yar- dımı kullanış tarzlarını yakından görecektir. Geçen Dillon, Türkiyenin dış yardıma hakikaten ihtiyacı olduğuna ve yar- dımın -hiç değilse bundan sonra- iyi kullanılacağına kanaat getirirse, Sam Amca ilerdeki dolar talepleri- mizi çok daha müsait bir hava için- de karşılryacaktır. Dillon Başbakan, Dışişleri ve Maliye Bakanlarıyla görüşmeler yap- AKİS, 4 EYLÜL 1958 merikan mükelleflerinden ötesini gör- memek hususunda ısrar etmektedir. Nitekim bu yılki mütevazi yardım programını büyük ölçüde kısmıştır Kongre ancak, diğer zengin mem- leketlerin de katılması şartıyla dış yardıma yanaşmaktadır. Bunun ü- zerine Amerika, az gelişmiş memle- ketlere daha fazla yardım edebilmek için milletlerarası teşekküllerin fon- larım takviyeye karar vermiştir. A- merıkan bankası olan Export - İn- sermayesini de yükseltmeyi unutmayan Amerika 6 Ekimde Yeni Delhi'de bu fikri ortaya atacaktır. Amerika, para fonu üyelerinin kota- larının yuzd elli —arttırılmasını ve ünya Bankasının istikra* imkanla- rının çogaltılmasını teklif edecektir. gelişmiş — memleketlerin bu teklıfı sevinçle karşılıyacakları, şüp- hesizdir.Yegane güçlüğü döviz sı- SAHADA kıntısı çeken bu memleketlerin hıs— selerini arttırmak için altın veya - lar ödemek zorunda kalmaları teşkıl etmektedir. Zira para fonu kotala- rının dörtte biri altınla ödenmekte- dir. Maamafih bu güçlüğe de bir ça- re bulunmuştur. Şöyle ki, Para fo- nu, üyelerine sebebım bile sormadan kotalarının dörtte biri — nisbetinde kredi —verecektir. Bu mda az gelişmiş — memleketler kotalarının yükseltilmesi için bir elleriyle altın verecekler, diğer elleriyle verdikleri altını geri alacaklardır Dünya Bankası zaviyesinden iş daha da basittir. Zira bu bankanın sermayesinin ancak yüzde ikisi altın- la, yüzde 18'i milli parayla ödenmek- tedır Geriye kalan yüzde seksen, bankanın ıstıkrazları için bir garan- ti teşkil etmektedir. Bu yüzde seksen ancak, banka zarar ederse, yani kre- di alan üye memleketler borçlarını ödemezlerse istenecektir. Şimdiye kadar böyle bir duruma rastlanma- mıştır. Amerika, bankanın istikraz im- kânlarını arttırmak maksadıyla, bu yüzde seksenlik garantinin iki mis- line . çıkartılmasını — istemektedir: Kimsenın elinden dolar çıkmıyâcağı- göre, meselenin halli bir müşkül- le karşılaşmayacakt İmkânları genışleyen Dünya Ban- kası, az gelişmiş memleketlere eski- sine nazaran çok daha fazla miktar- da kredi verebilecektir. Bundan baş- ka kılı kırk yaran Dünya Bankası- nın daha münasip şartlarla kredi ve- rebilmesinin temini dir. Bu maksatla ikan meti, Dünya Bankasına baglı kınma için milletlerarası iş birliği" adı verilen bir fonun kurulmasını is- temektedir. on, ufak bir faizle uzun vadeli krediler verecektir. Kre- dilerin ödenmesi kısmen veya tama- miyle milli parayla yapılabilecektir. Velhâsıl, yıllardır bütün dunya me- selelerını askeri zaviyeden gören A- merika nihayet uyanmakta ve dış yardımın ehemmiyetini anlamakta- dır. Tabii iş bununla bitmemektedir. Az gelişmiş memleketler yardımı çar çur etmeyeceklerine dair millet- lerarası teşekkülleri ve bu teşekkül- lerin başında Amerikayi ikna edebi- lirlerse yardım alabileceklerdir. Bu bakımdan 286 milyon dolar tutarın- da fevkalâde yardım alan Türkiye- nin giriştiği istikrar siyaseti muvaf- fakıyetle neticelenirse, yeni kredile- rin temini bir hayli kolaylaşacaktır, Kalkınma Ehramlar da yatırımdı. nın Oortasında Baba- G kanın ışletmeye açtığı -henüz tamamlanmamıştı Avrupanın en yüksek altı barajından 'biri olan Kemer barajı, gelişigüzel, israfçı