3 Mayıs 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

İKTİSADİ Altın Fırtına işareti G eçen haftanın sonunda sarı ba- rometre yeniden fırtına işareti gösteriyordu. Şubatta 113 lira etra- fında dolaşan Cumhuriyet altını arife günü 134 e, geçen haftanın sonuna doğru 151 liraya fırlamıştı. Gazete- ler, bu hudutsuz artışın sebeplerinin i- zahlarıyla doluydu. İstimlâk parala- rının altına yatırılmış olmasının, ba- rometreyi yükselttiği — söyleniyordu. Takas dolarlarının yuksek fıatlarının, altına tesir ettiği ikin zah tar- zıyclı Devalüasyon şayıalarının fir- tınayı yaratması da diğer bir izah şekliydi. Spekülasyon meraklılarının rolü de tabii ki unutulmuyordu. Bun- ların hepsi doğrudur. Fakat bu sebep- lerin gerisinde yatan temel meselenin devamlı fiat artışları olduğunda şüp- he yoktur. Enflâsyonla mücadele va- adlerine ve Mll" K unma Kanununa rağmen, fiatların 1954 te aşladıkları koşuya hızlarım arttırarak dev. tikleri bir hakikattir. Bu duru! da al— tın . almak bankada tasarruf hesabı açtırmaktan veya atırım tan karlı bir hale gelmektedır Fı- atlar hızla yükselmeğe devam ettıgı müddetçe, altına hücumun önünü al- mkün olmıyacaktır. Bu âni sıçramalar ve gerileme- ler kaydedecektır Nitekim fırtına, haftanm son günü, yatışır gibi olmuş- Cumhuriyet, çıktığı yerden biraz duşmuştur Fakat bu, altının devamlı olarak yükseldiği hakikatini sakla- mamaktadır. Sarı barometre ıat yükselmeleri durdurulmadıkça hava göstermekte devam edecektır. Devalüasyondan ne haber ? Itın fiatlarının âni yükselmesinin sebeplerinden birinin de, piyasada son guıılercle ısrarla dolaşaıı devalü- asyon şayıaları olduğunda şüphe yok- t iaları yalanlamak için, tekzip sever hukumet bir hayli ge kalmıştır. Bu gecikme şuphelerı daha a körüklemiştir. Maliye Bakanının şayıaların tekzibi gerektiğini hatırla- rit Melenın "dedikodula- a niye susuyor- unuz" diye bir s al takrırı vermesi lazım gelmıştır Polatkan ancak o dan sonra, devaluasyonun asla du- şünülmediğini tekrarlamak lüzumu- k: olmuştur. Maliye Ba- k n: "dev üasyona gidilm eye- ceğini kaç defa söyledik, bütçe mü- zakerelerınde de bunu tık yet mi" dem l'ıatlarındakı son sıçrama evvelki tek- ziplerin yetmediğini — göstermiştir. Maliye Bakanı bu beyanatı, on gün yapmış olsaydı, lüzumsuz te— heyecan önlenmiş olacal Gerçekten devalüasyan arifesinde bıle Maliye Bakanları, "böyle bir şeyin aslı AKİS 3 MAYIS 1958 VE MALİ Sarraf vitrininde altınlar Sarı Barometre yok" demek zorundadırlar. PMeselâ İngiliz Maliye Bakam Sir — Stafford Crıpps in 1949 devalüasyonundan bir gün evvel, çıkan şayiaları en kat'i dil- le yalanladıgı hatırlanmalıdır. Dürüst lüğün temel kaide olduğu İngiliz ma- li ve siyasi çevrelerinde bile bu tarz "meşru yalanlar" ayıp sayılmamakta- dır. Bu usül meselesi bir yana hâlen Türkiyede devalüasyon ciddi olara düşünülecek bir mesele hâline — gel- miştir. Deblokaj kuru, anarşi içinde verilen primlerle devalüasyon zarure- ti onlenmeye çalışılmaktadır Maama- fih dev: zaruretıne inanan- ar bıle, enllasyonun kası duğu şu anda,- bize kredi verenlerin - Halen ele geçen ücret (İki ço- SAHADA yıllardır ihsas etmeye çalıştıkları böyle bir tavsiyede bulunmaktan çe- kineceklerdir. Enflâsyon iğinde de- valüasyonun fiat artışlarına yeni bir hız vereceğinden şüphe edilmemelidir. Bu artış neticesi paranın iç ve dış değeri arasında tesisine çalışılan muvazene çabucak bozulacak, bir devalüasyon yapmaya luzum ola- caktır. Bu sebeple Türk parasını a- meliyat masasına yatırmadan evvel, ıç istikrarın behe edilm lazımdır apılmadıgı takdırde hıç değilse prım anarşisine, ihracatın ge- lışıguzel finansmanına bir son , veril- mesi zaruridir Memurlar Enflâsyona ne dayanır ki! B u hafta da memurlar yeni Perso- 1 Kanunu çıkarsa, ellerine geçeceğini hayal etmekle meşguldü- ler. Fakat kalemi kâğıdı ve vergi cetvelini ellerine alanların sevınçlerı uzun sürmedi. Zira maaşlar 1961 şimdikine nazaran pek az artacaktır Aşagıdakı tablo bu hayal kırıklığının ifadesidi ne Hâlen ele geçen ücretlere beş ma- aş ikramiye de ithal edilmiştir. Gö- rüldüğü gibi maaşlara ortalama ola- rak yapılan zam yüzde 25 civarında- 1956 ve 1957 yılları o- nuncu ayları arasında geçinme en- deksi 148 den 183 e geçmiştir, yani W 23,6 kadar artmıştır; k ki 1961 için vadedilen B 25 z ma- aşların ancak bir yılda kaybettıgı iştira gucunu telâfi —edecektir. Ne- varki madan — yükselmekte olan fiatlar 1961 e kadar memurların işti- ra gücünü kemirmekten vazgeçme- yecektir; Yani 1961 memurların eline reel olarak 1958 dekinden az bir para geçecektir. Hâlen büyük bir sıkıntı içinde bulunan memurların, büyük zam vâadlerine rağmen ke- meri daha fazla sıkmaya hazırlan- maları lâzımdır. Dereceler Ele geçecek cuklu memur) olan ücret. Fark — Artış nisbeti 1106 1485.10 379.10 6 34 2 933 1355.10 422.10 45 3 847 1145.55 298.55 35 4 716 930.45 214.45 30 5 635 790.45 155.45 24 6 553 645.45 92.45 17 7 472 570.45 98.45 21 8 419 493.45 83.45 20 9 364 418.45 54,45 15 10 305 378.95 73.95 24 11 278 351.45 73.45 20 12 249 303 .25 54,25 22 13 220 263.25 43.25 20 14 191 221.75 30:75 16 17