1 Şubat 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 7

YURTTA OLUP BİTENLER Valinin cesaret lejandı ve Adadaki sukunet Londrada tesirini göstermiş Foot un fikirlerine muhalif kabine uyelerı seslerini çıkârtmıya pek ce saret edemediler. Şöhretli Vali iki hafta evel Adaya dönerken hazırla- dığı rapor, «İngiliz Hükümetinin Kıb- rıs Plânı» haline geldi. Muhafazakâr Sunday Express «Sir Hugh'un ikna kabiliyeti hükümeti bir eldiven gibi ters çevirdi. Havada terk — kokusu var» diye yazıyordu. Sir Hugh kolay ca muzaffer olmuştu Herkes Vali olabilir 111 mılyonluk MaJestelerının mem ketinde Sir Hugh'un muvaffa- kiyetını küçümseyen bir tek adam yardı: Babası Right Honorable Isaac Foot otuz yıl müddetle Devonport'u m Kamarasında temsil etmişti. Hugh Ftoot da 1907 senesinde Devons- bire'in Piymouth kasabasında — doğ- muştu. Asguith'in ve Lloyd George'un yakın arkadaşı olan Isaac, Liberal Partinin en nüfuzlu şahsıyetlerı ara- sındaydı. Elli bin kitaplık kütüpha- nesi ve seksen yaşında bulunmasına rağmen her gün bir kitap okuması ile meşhurdu. Liberal siyaset adamı- nın dört oğlu da kendi sahalarında şöhrete kavuşmuşlardı. En büyükleri John İngilterenin en tanınmış avuka tıydı. Dingle, liberal partinin lider- lerindendi. Partinin sağa kaymasına kızarak istifa etmiş, İşçi Partisine geçmişti. Bir ara Londranın meşhur Observer gazetesinin başında bulun- muştu. Ailenin en küçük oğlu Mic- hael 1945'de yazdığı «Suçlular» ad- lı bir kitapta meşhur olmuştu. Zo- la'nın "İtham ediyorum"undan sonca «Suçlularsın bu janrın en muvaffak eseri olduğunda münekkidler müt- tefikti. Michael Parlamentoya da girmişti ve hararetli bir Bevan ta- raftarıydi. Halen Bevan'ın gazete- si «Tribüne» u idare etmekteydi. İn- giliz televizyonunun en meşhur tef— sırcılerınden de 'biriydi. Elli daki Sir Hugh da kardeşlerı gıbı bır enteliektüel olmasa dahi Kıbrıs me- selesi dolayısıyla işte milletlerarası bir şöhrete kavuşmuştu. dra'da av partilerinde ve kokteyllerde bu zaferi tesit ediyor ve «Taksim — is- terim» diyen Türk koylusunun top- ragım kaybedeceğini öğrenince dü- şünceye daldığı gibi spritüel fıkra- larla hayranlarının sayısını arttırı- yordu! zafer — günlerinde Daily Mail gazetesinde İsaac Foot imzalı bir yazı görüldü. İsaac, Kıb- rıs Valisi oğlundan alaylı bır dille bahsediyordu: «Sir Hugh bu enteliek- tüel aile içinde kendini biraz öksüz hissetmekteydi Altı yedi yaşınday- ken bir kaç defa evden — kaçmıştı. Onu sonra kırlarda çingenelerin ya- nman bulduk, çingenelerden hiç far- kedilmiyordu.» Muzaffer Valiyi bağ- rına basacak yerde iğneliyen baba bu kadarla da yet inmiyordu: «Herkes- Parlemento üyesi veya Kıbrıs Valisi olabılır» dıyordu «Foot ailesinin ba- şarılarının zirvesine» Jonathan Swift hakkında neşrettiği son bir kitapla 8 Michael erişmişti Babasına lâyık bir evlât olduğunu gostermek 1ç1n Sir Hugh, Daily Mail' n Yazı İşleri" Müdürüne derhal bir cevap mektubu gönderdi. «Bu, emi- nim biraderlerimin ibir oyunu» — di- yordu. «Nerede sözlerine kulak ve- ren bir gazeteci bulsalar, benim dağ başında büyümüş aptal bir yabani ol- u söylerler.. Denizaşırı mem- leketlere suruklenışımın onlar gibi ukuk ve siyasi ılımlerı okumaya aklımın katiyen ileri ermeyişinden İ geldıgını anlatırlar.» Halbuki Camb- ridge'de — talebeyken, Oxford'daki kardeşleri gibi o da derslerdeki ba- yüzünden bir sürü mükâfat Çingenelere gelince, âvît çingeneleri seviyordu. Ne var- 1? Aynı kandan olan kardeşler tabi- atıyla bu karşı hücumu cevapsız bı- rakmadılar. En büyükleri avukat de sözünde duran Sir Hugh'dan mem nundular. Vali bu memlekette ilmi çalışmalara da girmişti. Çiftlik ida- resi ve pazarlar üzerinde bir etüd yapmıştı. Jamaica hakkında Ameri- kadaki bir seri konferansıyla — Foot çok begenılmıştı 1951'de Ingılterenın büyük (müstemlekesi olan Nige- rıa nın Anayasasının hazırlanmasın— da büyük rol oynadı. Libya devleti- nin temellerinin atılmasında Foot'un hisesi vardı. de «Sir»lük ünva- nıyla taltif edilen Foot'a ideal bir müstemleke memuru olarak bakılı- yordu. Liberal Vali eski müstemleke- leri ellerinden tutup muhtariyete, son ra istiklâe götürüyordu. Ayni muci- zeyi şimdi Kıbrısta göstermesi bek- lenmekteydi. Kibrisin milletlerarası bir mesele olması dolayısıyla, o za- mana kadar adı pek işitilmeyen Va- li, 1958 yılı başında birdenbire dün» Sir Hugh Foot ilk günlerde halk arasında Kantarın John vazifeyi üzerine aldı: «Muaz- zam bir kibir Sir Hugh'u kardeşle- rinin gazetecilerle onu konuşmaktan başka yapacak işleri yokmuş farzet- rneye sevk etmişti,» Bu cins şakala- TI pek seven Ingıhzler bile prestiji- nin zirvesine erişmiş bir adama böyle çatılmasını pek anlayamadılar. Ne- den sonra işin, enteliektüel ailenin mutad şakalarından biri olduğu orta- ya çıktı Valinin kariyeri 'r Hugh un adı ilk defa Jamaica iyken duyulmaya başlamış— tı. Valı 1960 yıllarında Jamaica'nın A- nayasa gelişmelerine nezaret etmiş, bu memleketin yeni federasyona gir- mesini hazırlamıştı. — Çocukluğunda çingenelere bayılan Valinin Jamaica'- lılara kanı çok ısınmış ve hatta onlar gibi yaşamaya başlamıştı. Jamaica'- lılar bu ötekilerine benzemiyen Vali- yi çok seviyorlardı. Siyasi Partiler topu kaçtı yaca tanınan bir adam haline ge- liverdi. Eşref saat Londrada üç hafta nükteli, Kıb- rısta on gün hummalı bir hayat— tan sonra göçebelikten hoşlanan Kıbrıs Valisi bu haftanın — başında Ankara Garında yataklı trenden iniyordu. Londrayı fetheden Valiyi büyüklerden kimse karşılamıya gel— memişti. İstasyonda sadece kolden çok emniyet endışelerıyle gönderilen Emniyet şube — Müdürü ve. yirmi kadar polis vardı. Zaten İktidar, Foot'u hep tanımâ- mazlıktan — geldi.. Gazeteciler ise gafil davranmamışlardı. Hepsi is- tasyondaydılar. Adanın — statüsünde bir değişiklik olup olmıyacağını sol- ular. Vali verebileceği en nazik ce- vabı esirgemedi. «Henüz kati bir şey yoktu.» Evet, hakikaten henüz kati bir şey yoktu, ama ortada muhakkak AKİS, 1 ŞUBAT 1958