3 Kasım 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

SİNEMA Gregory Peck "Moby Dick"te Kadere karşı isyan "Moby Dick" eçen haftalarda "Ölüm Raporu - Confidential Report" ve "Rıh- tımlar Üzerinde - On the Waterfront" gibi alâka çekici iki film — seyreden İstanbullular bu sefer "Moby Dick"le sinema sanatıma şaheserlerinden bi- rini tanımak fırsatım buluyorlar. Her man Melville'in en büyük Amerikan romanı olarak vasıflandırılan eseri, beyaz perdeye nakledilen kıtapların başına gelmesi muhtemel bütün ka- zaları atlatmış ve John Huston un e- linde muhteşem bir film olmuştur. "Moby Dick" orta seviyede bir o- kuyucu için hazmı güç bir romandır. Melville'in Shakespeare-vari bir dil- le anlattığı hikâyenin Mukaddes ki- tap kahramanlarıyla allegorik bağ- lantılar, geniş denizcilik ve balıkçılık bilgileriyle yüklü — oluşu bu neticeyi doğurmaktadır. Ray Bradbüry'nin yardımıyla — senaryoyu — hazırlayan John Huston eserin esas karakterini, canlılığını, esrarını kaybetmeden Kap tan Ahab'ı beyaz balina Moby Dick'i yakalama tutkusunu seyirciyle duyu- rabiliyor. Senaryoda ufak tefek deği- şiklikler var. Coğrafik ve arkaik bil- gilerin fazlalığı atılmış, bunun yanın. da bazı gerekli eklemeler yapılmıştır. Meselâ, romanda Ahab parçalanan gemisi Peouod'da ölürken, filmde büyük beyaz balina'nın sırtına çıkışı, zıpkın iplerine dolanarak onunla bir- AKİS, 3 KASIM 1956 likte Okyanusun derınlıklerıne gö- mülüşü gösteriliyor. mafih bu gibi müdahelelerin filmin daha ifadeli olmasını sağladığı ilâve edilmelidir. Mistik Destan ikâyenin bir epik tarafı var: New England'h balıkçıların yaşayışla- rı, balina avları izah ediliyor.. Küçük balıkçı kasabasının kilise — duvarları balina avlarında hayatlarım kaybe- denlerin isimleriyle doludur. Rahip, gemi burnunu andıran vaiz yerine ip merdivenle çıkar, cemaata Mukaddes Kitaptan, büyük bir balık tarafından yutulan Jonah'ın hikâyesini anlatır, Avlanmak üzere denize açılan ba- lıkçılar, yıllarca sonra döndükleri za- man aralarından birçoğunun eksildiği ni Öğrenirler. Her sefer, karada ka- lanlar için yeni bir ümit ve endişe dev denizdekiler ıçınse kazanılması ge- k en bir mücadeledir 'Moby Dick"teki Ahab, Ishmael, Elijah, Ezekıel v.s. gibi isimlerin mu kaddes kitaplardan alınması dikkati çekebilir. Ahab'ın kâfirliği, Elijah'ın kehanetleri isimlerin allegorik bağ- lantılarının — delilleridir.. En büyük mistik allegori bizzat — beyaz balina Moby Dick'in kendisidir. Ahab niçin bu canavarı yakalayıp öldürmek is- ter? Bunun, kesik ayağının intika- mını almak için olmadığı muhakkak- tır. Moby Dick tanrı yahut kader al- EMNİYET SANDIĞI 1950 yılı Tasarruf Hesapları | İkramiyeleri 450.000 Liradir. Çiftehayuzlar'da Bahçeli Evler Apariman Daireleri Bahçelievler'de ARSALAR Ev, Apartman Dairesi ve Arsu'yı kazananlara (20.000) liraya kadar KR : Zengin PARA ikramiyeleri AÂyrıca 1.560.000 Liralık Mesken Kredileri Her (150) liraya bir kur'a Y "Moby Dıck"te kılıse Gemici dindarlığı legorisi midir? "Bana karşı gelirse guneşı bile çarparım", diyen Ahab, Moby Dick'in şahsında Allaha yahut kaderine mi isyan ediyor? Filmin yapısı da hemen hemen bu iki zaviyeden -kurulmuştur. Shakes- peare kahramanlarım hatırlatan di- lencı kılıklı kahin Elijah bölümü ha- riç, film, son sahnelerine kadar de- nNiZCİ adetlerı İnançları, epik değer- lerle doludur. Vardiyanın denize düş- mesiyle başlıyan olaylar, havanın durgunlaşması, fırtınada — yelkenle- rin kopup direklerin haç şeklinde gözükmesi, Ahab'ın zıpkını etrafın- da beliren mukaddes yeşil ışık çö- zümlenmez bir mistik hikaye yaratır. John Huston'un harikulade mizan- seni "Moby Dick"i daha şimdiden Bi- nama klasiklerinden biri yapmıştır. Bilhassa balina — avcılarının gemiye girişlerini, kıyıda bekleyenleri Ve de- nize açılışı gösteren kısımlar en derin ve en tesirli film sahnelerindendir. Filmin kameramanı Oswald Morris'le hazırladıkları yeni bir technicolor u- sulu Huston'un bir zamanlar Paris'te yaptığı resim tahsilinin boşa gitme- miş olduğunu ispat eder; renkler şimdiye kadar görülmemiş bir netlik ve canlılıktadır. Gregory Peck (A- hab), Richard Basehart (Ishmael), Leo Gern (Starbuck) ve Orson Velles (Rahip Mapple) Herman Melville'in canlandırmak istediği insanları kuv- vetle yaşatmaktadırlar. 23