27 Ekim 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

zeredir. Gomulka'nın iş başına geti- rilmesi hürriyet ve bağımsızlık taraf- tarı Polonyalılar kadar, kalben Go- mulka'dan yana olduguna şüphe bu- lunmayan Tito'nun da bir zaferi sa- yılmalıdır. Fransa Yeni bir parti G eçen haftanın ortalarına doğru, Milli. Meclis Başkanlığına verilen bir tezkere ile, Fransada yeni bir par- lamenter grubun teşekkül ettiği bildi- rildi. Bu teskereden anlaşıldığına gö- re, şimdiye kadar Radikal Parti saf- larında yer almış bulunan onbeş ka- dar milletvekili artık bu saflardan ayrılıyor ve "Radikal Sosyalist" diye 1sımlend1rd1kler1 yeni bir parti kuru- yorlardı. Gene aynı tezkerenin altın- daki imzalardan, bu yeni partinin mil letvekilleri arasında Andre Morice, Beguin, Moreve ve Oueuille gibi ö- nemli politikacıların bulunduğu da anlaşılıyordu. Radikal Parti Fransız cumhuriyet- lerinin en eski ve en köklü partilerin- den biriydi. Marksizm'in Fransız par- lamentosuna henüz girmediği devir- lerde, "cumhuriyetçi ve sosyalist" ra- dikaller Mecliste aşırı solu temsil e- diyorlar ve o zamanlar tehlikeli savı- lan teorileriyle iktidar partilerini deh- şete düşürüyorlardı. Ancak, zaman- la durum degışmekte gecıkmedı Ra- dikal Partinin öncülüğünü yaptığı prensipler, teker teker, İktidarlar ta- rafından benimsendi ve kanunlarla yürürlüğe konuldu. Bir zamanlar sa- dece Radikal Parti tarafından savu- nulan ve devrin iktidar partileri tara- fından dehşetle karşılanan lâiklik, be- dava tahsil, müterakki vergi ve eme- Bğe göre ucret prensipleri, Fransanın sosyal seviyesi yükseldikçe — olağan kabul ediliyor ve kanunlara geçiyor- du. Uğrunda —mücadele ettiği pren- sıplerın herkes tarafından benimsen- mesi ve hemen bütün partilerin prog- ramlarında yer alması Radikal Par- tiyi en mühim kozlarından etmiş ve kısa zaman sonra onu da, Fransada pek bol olan küçük ve tesiri sınırlı partiler arasına atmıştı. ğer gecen yıllar içinde sinesinde buyuk bir politikacı — çıkarmasaydı. Radikal Parti daha uzun müddet Fransız siyaset sahnesinin — ikinci planında kalmaya devam eder ve se- sini bu kadar kuvvetle duyuramazdı. Radikal Partiyi daldığı derin, uyku ve uyuşukluktan kurtaran bu politi— kacının adı endes-France'dı. Baş- langıçta parti saflarında kendi halin- de bir iktisat ve maliyeci olarak göze çarpan Mendes-France, bilindiği gibi, Hindicini buhranının en hararetli devrini yaşadığı günlerde iktidarı ele almış ve büyük bir ustalıkla, Fran- sayı içine düştüğü çıkmazdan kurtar- mayı başarmıştı. O günden sonra Mendes-France'la aber Radikal Partinin de yıldızı parlamaya başla- mış ye Parti, Fransız Sosyalist Par- AKİS, 27 EKİM 1956 tisi (S.F.I.O.) ile birlikte katıldığı son seçimlerden eski prestijini kurta- rıp büyük kazançlarla çıkmasını be- cermişti 1956 Ocak seçimlerinden sonra kurulan koalisyon kabinesinde Radi- kal Parti en önemli şahsiyetleriyle temsil edilmekteydi. Fransız iç ve dış politikasında kazandığı başarılardan sonra geçen Radikal Parti kongre- sinde parti başkanlığına getirilen Mendes-France bu kabinede Başba- kan yardımcılığını yüklenmiş ve ya- nına en güvendiği arkadaşlarından birkaçını almayı da unutmamıştı. Ancak eski Başbakanın Guy Mollet kabinesine iştiraki ömürlü olmamış- tı. Radikal Parti Başkam Sosyalist liderin Kuzey Afrika politikasını be- ğenmiyor ve Cezayir meselesinin kuv- vet yoluyla değil, küçük menfaatle- rin üstüne çıkmasını becerebilen ve karşılıklı itimat havası içinde yürü- tülecek bir İslâhat programı ile hal- ledilmesini istiyordu. Guy Mollet'nin bu isteğini kabule yanaşmaması üze- rine Mendes-France istifasını vermiş ve bu istifayı diğer Radikal bakan- lardan bazılarınınki takip etmişti. Parti başkanının kendilerini istedi- ği gibi, hareket etmekte serbest bı- rakmasına rağmen diğer bazı Radi- kal bakanların da onu takip etmesi üzerine, Mendes-France'ın parti için- deki prestij ve nüfuzu bütün açıklı— ğıyla meydana çıkmıştı. İşte parti i- çindeki bir takım politikacılarin Men- des-France'a karşı cephe almaları da aşağı yukarı aynı tarihe isabet et- mekteydi Başlarinda Andre Morice'- in bulunduğu bu politikacılara gore Mendes- France ın parti içinde gün geçtikçe artan prestij ve nüfusu par- ti idaresinin tek elde toplanmasına Pierre Mendes-France Temizleyici DÜNYADA OLUP BİTENLER yol açmakta ve bu durum partiyi prensiplerinden uzaklaştırmaktaydı Gene aynı polıtıkacılara göre, parti- Bi temellere otur- isteniyorsa, 1dare, Mendes- France'ın elinden alınarak, başkanlık yetkilerini kullanacak bir heyete ve- rilmeliydi. Andre Morice ve taraftarları geçen hafta içinde Lyon'da toplanan Radi- kal Parti kongresinde bu görüşlerini bütün partililere kabul ettirecekleri- ni sanıyorlar ve bu bakımdan, kong- reyi büyük bir heyecanla beklıyorlar— dı. Ancak Lyon kongresı toplantıları sırasında parti içi meselelerden zıya— de iç ve dış politika meseleleriyle uğ- raşmayı tercih etmiş ve kongreyi, parti idaresi problemlerinden ziyade Cezayir ve Süveyş problemleriyle hü- kümetin genel tutumu ilgilendirmiş- tir. Andre Morice ve taraftarlarına bu konuda verilen en susturucu cevap da, Mendes-France'ın tekrar ve bü- yük bir çoğunlukla Radikal Parti başkanlığına getirilmesi olmuştur. Kongrenin bu oyu üzerine parti saf- larında daha fazla kalamayacaklarını anlayan Andre Morice ve 13 arkadaşı geçen haftanın içinde Radikal Parti- den ayrılarak yeni bir parti kurmaya karar vermişler ve i partinin adını da "Radikal Sosyalist” koymuş- lardır. Gerçekte, müntesiplerinin si- yasi geçmişlerine bakarak yeni par- tinin Radikallerden daha fazla sola meyyal olduğu söylenebilir. Hatta ye- ni partinin, bir bakıma, Sosyalist Partisinden de sol bir temayülde ol- duğunu söylemek de yanlış olmaya- caktır.. "Sosyalıst Radikal Parti"nin kurul- masıyla Fransız Meclisindeki muva- zene bozulmamıştır ama esasen karı- k olan Fransız politika sahnesi iş- büsbütün — karıştırabilecek yeni bir eleman daha kazanmıştır. Fran- sada özlenen istikrar, öyle anlaşılıyor ki, daha uzun bir zaman kurulama- yacaktır Almanya Kabinede değişiklik lmanya'da uzun zamandanberi beklenmekte olan kabine değişik- liği nihayet geçen hafta içinde, ger- çekleşmiş ve Şansölye Adenauer ka- binesinde önemli değişiklikler yapa- rak yeni ekibinin bir listesini tasdik etmesi için Cumhurbaşkanı Dr. He- uss'e sunmuştur. Listenin tasdikinden sonra. Batı Almanya Cumhuriyetini, bu yeni ekip idare edecektir Bilindiği gibı Batı Almanya Cum- huriyeti, 1948'den bu yana Hristiyan Demokrat Birliği diye isimlendirilen bir koalisyon tarafından idare edil- mekteydi. Bu koalisyona dahil parti- lerin başında Dr, Adenauer'in Hristi- yan Demokrat Partisi geliyor, onu da Liberaller, Sosyal Hristiyanlar, Mülteciler ve Almanya Partisi taraf- tarları takib ediyordu. Ancak son ay- lar zarfında bu koalisyon partileri a- 19