7 Nisan 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 4

YURTTA OLUP BİTENLER Kalkınma Sollar artık işlemiyecek Onumuzdekı hafta günü haftanın, hafta son senele- rin en muhım lıadısesı Urfa yakının- daki küçük Birecik kasabasında ce- reyan edecek, o gün Türkiyede doğu ile batı resmen ve fiilen birleşecek- pazartesi Turkiye haritasına bakarsanız Güneydoğu adolunun bereketlı topraklarını sulayan iki büyük n hir, Fırat ve Dicleyi gorursıınuz Güneyden doguya varmak isterseniz bu nehirleri geçmeğe mecbursunuz. Fakat sular kolay geçit veren sular değildir. Bu yüzden asırlardan barı- dir Gaziantepten öteye yarbakıra gitmek isteyenler Bırecık kasabasının hemen yanında Fıratı sallarla geçerlerdi. Orada günlerce, kötü havalarda bazan haftalarca klenir, hayranlar açlıktan ölür, yiyecek şeyler çürüyüp giderdi. Nak- liyatın kervanlarla yapıldığı tarih- lerde salla bir yakadan öbür yakay: geçmek o kadar mühim bir mesele değildi. İş asıl otomobiller, koca ko- ca kamyonlar Fırat ın kıyısına gel- meğe başlayınca zorlaştı. En buyuk ndu. Beş tond. v B - 5 — :© Ça © —- M z © yukler boşaltılıyor, kamyon karşıya geçiyor ve tekrar yükleniyordu. Hem zaman kaybedılıyor, hem de geçiş ve yükleme, boşaltma parası veriliyor- du. Tek çare buraya bir köprü yap- maktı. Bu büyük ve zahmetli bir iş cak neticeler, büyük zahmetlere, tehlikelere katlanmağa değeri 44 yıl sonra gerçekleşen rüya ün — yurdun batı ve orta kısım- larını doguya bağlayan İskende- run - Erzurum, İskenderun - te Urfa - Van yolları Fırat neh- rını iki yerde keser. Bunlardan biri- i Malatya - Elazıg arasındaki Kö- , ikincisi de Gazi- an arasında Birecik kaza- sındadır Kömürhanda 1932 yılların- a 110 metre tek açıklıkta betonar- me kemer bir köprü yapılmıştı. Bi- recikte ıse sallar hala işlemekteydi. ire Öprüsünün ilk etüdleri Osmanlı Imparatorlugunun yıkılma- ğa yüz tuttugıı günlerde, 1912 yılın- da yapılmıştı.' "Halep Vilayeti" nin aş Mühendisi Nadır Bey Bırecıkte yapılacak olan köprünün ehemmiye- tini belirten bir raporla birlikte ken- di hazırladığı projeleri de hükümete göndermi Fakat Balka batıya bağlıyacak köprünün yapıl- masına İmkan vermedi. Cumhuriyetin - onuncu yılında, 1933 de Birecik köprüsü işi tekrar le alınmıştı. Yeniden projeler hazır- landı. 512 000 liralık bir de keşif ya- pıldı. Fakat kafi tahsisat olmadığı 4 Gazi-. Muammer Çavuşoğlu Kalkınma Bakanı için ihaleye çıkarılmadı. O yıllarda nakliyatın mütemadiyen aksaması, kamyonların otomobillerin birbirleri arkasına Birecikte beklemeleri, salla bır taraftan öte tarafa geçerken su- cereyanına kapılıp kaybolanlar burada yapılacak köprünün ehem- miyetini bütün çıplaklığı ile ortaya koyuyordu. Bireciğe kadar gidenler bu içler acısı hali görüyorlardı. Bir defasında zamanın hükümet Kemal Zeytinoğlu Unutulmayan emek Başkanı Fıratı, yanyana dizilen sar- ydana — getirdikleri muvak- ü ile geçmişti. İşte o gün Bırecıklılere bir köprü vaadedilmiş- daha çok bekliyeceklerdi. C. H P hükümetleri Birecik köp- rüsünü yapamadan iktidarı Demok- ratlara devrettıler Demokrat Partı manevi alanda büyük adlerle işbaşına geçiyordu. D. P. iş başında Menderes — Hükümetini| ele aldığı ilk işlerden biri Birecik köprüsü oldu. Köprünün etüd ve sonda_ı işleri- ni Müteahhit Yüksek Müh. Fevzi Ak- kaya yaptı. Karayolları Umum Mü- dürlüğü Köprüler Fen Heyeti pro_ıe ve keşifleri hazırlıyordu. İnşaat için 1951 bütçesine gerekli tahsisat da konmuştu. Köprünün ilk ihale bede- li 2 mılyon 8 bin 520 lira 92 kuruş- tu. İhale 15 Haziran 1951 de ilan e- dildi. Müracaat eden firmaların sa- yısı onbeşti. Fakat bunlardan dördü ihaleye girdi. Neticede kopru en faz- la tenzilat (90 18.75) yapan Amaç Türl onim Şirketine ihale edile- rek, 31 Temmuz 1951 de taraflar a» rasında mukavele imzalandı. ecik köprüsünün uzunluğu 720 metredır ve Türkiye'nin en köprüsüdür. Köprü üstündeki yol ge- nişliği sekiz metredir. İki tarafta da bir buçuk metre genişlikte yaya kal- dırımları vardır. Köprünün Gazian- tep tarafından itibaren herbiri 26 metre açıklıkta 14 gözü betonarme Gerber sisteminde, daimi su üstün- de bulunan herbiri 57 metre uzunluk - ta beş gözü betonarme kamer olarak ve Birecik tarafında 22 metre açık- lhkta betonarme kirişli üst geçitten teşkil edilmiştir. İlk şehit İnşaatın en zor safhası su içindeki temellerin sekiz metre derinliğe kadar indirilerek alttaki kaya taba- kasına oturtulması olmuştur. Bu iş için Almanya'dan getirtilen 12 met- re boyunda larsenler kullanılmıştır. Genişliği 300 metre kadar olan da- imi su ıçındekı altı kemer ayagının inşası için ahşap kazıklar üzerine ay- rıca bir servis iskelesi yapılmıştır. Fakat bu ıskele suyun tazyıkıne ta- hammül edememiş, hasara uğraya- rak büyük zararlara sebep olmuş- tur. 5 numaralı temel inşaatı sıra- sında Fırat'ın sularının yükselmesiy- le vuku bulan büyük feyezanda, bu iskele ve bir çok ınşaat makınelerı su altında kalmıştır. Bu sırada bir inşaat kalfası da Fıratın bulanık su- ları arasında kaybolmuş ve bir da- ha bulunamamıştır. Bu feyezan sı- rasında temelde de arızalar olmuş, 8-10 metre su içinde bulunan bu te- melde iki mevsim çalışılmıştır. Bir taraftan 400 metre uzunlukta su dı- ındaki kısmın inşasına devam edi- lirken, öte yanda su içindeki temel- lerde feyezan yüzünden hasıl olan arızaların giderilmesiyle uğraşılmış AKİS. 7 NİSAN 1956