7 Nisan 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 18

DÜNYADA OLUP BİTENLER Sovyet Rusya Stalin'e bağlı kalanlar Geçen ayın sonlarına doğru, Sovyet Komünist Partisinin Stalin'in a- farozu ile sonuçlanan 20. Kongresi- nin sona ermesinden yirmi gün ka- dar sonra Amerikan basınında ya- yınlanan bir yazı ile ban belirtilere bakılarak çıkarılan bir söylenti, bü- tün dünyanın dikkat nazarlarım, bir kere daha, Sovyet Rusyanın iç mese- leleri üzerine çevirdi. Bahis konusu etmek istediğimiz ya- zıi"New York Times" de çıkmıştı ve Harrison Salisbury imzasını taşıyor- du. Salisbury "New Yo k Tim in eski Moskova muhabı ve So vyet meselelerinde, bilgisinin derınlıgı ile tanınmıştı. Şimdi, bütün dünyada ge- niş yankılar uyandıran bu yazısında, Stalin'in sadece Mikoyan tarafından değil, aynı zamanda, 20. Kongrenin devam ettiği gunlerde yapılan gizli oturumda ara- fından da şıddetle tenkıd edildiğini i- leri sürüyordu. Salisbury'ye göre, Kruçef'in bu konuşması, Moskovada kulaktan kulağa dolaşm: e bancı basım fazlasıyle ılgılendırmek- eydi. t yetkinleri bu söylentilerin dışarıya aksetmesine en- gel oluyorlardı. Salisbury, konuşma- yı inanılır bir kaynaktan duymuştu, ancak bu kaynağı açıklıyacak du- rumda bulunmuyordu. Salisbury'nin bu inanılır kaynak- tan duyduğuna güre, — Kruçef, ko- nuşmasına, Stalin'i kendisim adeta tanrılaştırmıs olmakla itham ederek başlamıştı. Stalin, başkalarının ki- şiliğine hiç bir zaman önem ve defter Kruçef Bugün öv, yarın yer., 18 vermemiş, hele hayatının sonlarına doğru çevresindekilerden de kuşku- lanmaya başlayarak onların sözleri- ne kulak vermez olmuştu, ölümünün yaklaştıgı gunlerde, Stalın, çevresin- dekilerin kendine ihanet — etmeleri korkusundan tıtreyen bir paranoyak- tan başka bir şey değildi. Kurduğu diktatorya, çevirdiği entrikalar ve bu entrikalar sonunda giriştiği te- mizlik hareketleri ancak böyle bir hastanın yapabileceği işlerdi. Kruçef, konuşmasına, — Stalin'i Rusya'nın savaş gücünü azaltmış ol- makla itham ederek devam etmişti. Stalin, çevirdiği entrikalarla, ordu önderleri arasında da temizlik yap- maya kalkışmıştı. Birçok büyük ve kabiliyetli subaylar, bu arada Mare- şal Tukaçevski, hep Stalin'in vehmi- ne kurban gitmişlerdi. de Al- man orduları Rusyaya saldırdığı za- man Kızılordunun uğradığı başarı- sızlığın sorumu, ancak onu önderle- rinden mahrum bırakan Stalin'e dü- şebilirdi. Bundan başka, Stalin, tarihi ger- çekleri de degıştırmeye çalışmıştı Sağlığında yazdırdığı omünist Partisinin Tarıhçesı isimli kitapta ileri sürülenlerin çogu gerçeğe aykı- rı, çok kere de gerçegın tam tersiydi.' İhtilalin tarihçesi ise kaleme bile a- lnmamıştı. Gerçekte, Salisbury'nin Kruçef'in agsından soylendıgım ıddıa ettiği bu sözler şimdi. ar söylenmemiş sozler degıldı Stalin'in ölümünden onra ağızlarının kilidi çözülen bazı komunı t liderler, alçak sesle de ol- sa, bunları mırıldanmaya çalışmışlar, bazı komünist gazete ve dergiler de şeyleri yazar gibi olmuşlardı. Mıkoyan ın 20. Kongrede yaptıgı ko- nuşmadan sonra ise Stalın ın gün ışı- gına çıkarılmamış bilinen ve bilin- meyi tek hatası bıle kalmamıştı Eskı dostların hepsi yı ar olmuşlar, düşene vurmuşl bakımdan, Kruçef'in onuşmasının yeni bir şey getirmesi beklenemezdi. Konuşmanın önemi, getireceği yem gerçeklerden değil, Kruçef'in ağzın- dan ve Kongre üyeleri önünde yapıl- mış olmasından geliyordu. Gerçekten Komünist Partisi Genel Sekreterinin ağzından yapılan bir konuşma ka- dar hiçbir şey Stalin devrinin geride bırakıldıgım gösteremezdi. Ancak, Kruçef bu konuşmasını Kongrenin açık oturumlarından bi- rinde yapmaya cesaret edememişti. Çünkü, ölümünden sonra da Stalin'e bağlı kalmış olan bazı kimseler, Sov- yet Rusya da olduğu kadar bütün dün; komünist partilileri ara ında sanıldıgı kadar az deg ildi. Stalin'in devrinin tasfiyesi ıçın yapılan bası teşebbüsler, şimdiye kada ık tepkilerle karşılanmışlardı Bu tepkıler, bilhassa Stalin'in doğum ye- ri Gürcistanda şiddetli oluyorlardı. Gürcistan esasen ötedenberi rejimin şımarık çocuğu olmakla ün kazan- mıştı. Öyle anlaşılıyordu ki bu sıfa- Lavrenti Beria koptu Kıyamet tı elden bırakmaya pek niyeti de yoktu. Nitekim Salisbury'nin bu ma- kalesinin çıktığı günlerde bazı belir- tilere bakılarak çıkarılan bir söylen- tı, Gürcistan'da yeniden karışıklık- r çıktığım ve bu karışıklıkların ba- zı temizleme hareketlerini gerektir- diğim gösteriyordu Bu karışıklıklar Gürcistan'ın gör- düğü ilk karışıklık değildi. Son za- manların en önemli karışıklıkların- dan birincisi, daha Stalin hayatta i- ken, 1952 Nisanında vuku bulmuştu Bu tarihte, idarecilerin idari, siyasi ve ekonomik alandaki başarısızlıkla- 1 ileri, sürülerek Gürcistan alk Cumhuriyeti Komünist Partısı Mer- kez Komıtesı üyelerinin hemen hepsi değışt rilmiş ve onların yerine, Sta- ne bağlılıkları ile tanınmış yenılerı getırılmıştı Bunların saltanatı da ancak bir sene sürebilmiştir. Stalin'- in 1953 yılı başlarındaki ölümünden sonra Staline bağlılıkları ile tanınmış bu idareciler de tasfiyeye uğramış- lar, yerlerim daha mutedil, tanınan yenılerıne devretmek zorunda a kalmış- lardır. Merkez komitesinin bu tasfi- yesi toptan bir tasfiye Gerçekten, Stalin öldükten er Sovyet Cumhurıyetlerı ıdarecıle- rinin buyuk ir. kısmı iş başından u- zaklaştırılmadıkları halde, Gürcis- tandakilerin Staline baglılıklarından ürken yeni idare onların hemen sim değiştirmişti. Bundan başka 1925 Nisanında Stalin tarafından iş ba- şından alınan Gürcü idarecilerin bü- yük bir kısmı da tekrar iş başına i- ade edilmiştir. Gürcistan'da asıl kıyamet Beria- nın tasl'ıyesınden sonra kopmuştur Bilindiği gibi Beria da Gürcüydü v 1081-1938 ılları arasında Transkaf— kas Komunıst Partisinin Genel Sek- reterliğim yapmıştı. Beria'yı tasfiye eden yeni idare, Gürcistan'da da ge- AKİS, 7 NİSAN 1956