19 Kasım 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

İSTATİSTİK Sayım Nüfusta da rekor İstatistik Umum Müdürlüğü geçe hafta içinde hummalı bir faalıyet ıçındeydı Suallere muhatap olması i- çin aranabilecek hemen hiç kımseyı yerinde bulmanın imkânı yok. Ce- vap: "toplantıda". Odacılar bıle se- ferber edilmiş; memleketin dört bu- cağından gelen sandıkları şehrın hiç değilse dört sokağına dağılmış bir vaziyette çalışan umum mudurlugun bir şubesinden ötekine taşıyorlar. Başlayacak olan kodlama faalıyetıne hazırlık olarak... Halbuki istenilen bazı hususlarda aydınla nmaktı. Me- selâ Ankarada bile bir takım sokak- ların unutulmuş oldugu soylenıyordu Vılayetlerle teşriki mesai yaparak, yani İstatistik Umum Mü durlugunun mürakabesi altında, fakat vilâyet teşkilâtları tarafından yapılan mes- kün mahalleleri tespit ve meskenleri numaralama işinde bazı aksaklıklar olduğu kabul edılıyordu Fakat bun- lar butun muvacehesinde cü- de, Ank; sıralarda Ankara alisinin değişme- sıne izafe olunuyor. Eski vali karış- mamış; yeni vali yenı muhıtı henüz alışmamış. Peki! kagıtlarının bazı suallerinin sahıh cevap mamı- yacak kadar müphem olduğu, mesela, vatandaşların esas meslekleri ve fi- ilen gördükleri iş ayrı ayrı öğrenil- mek istenilmişse de, bu maksatla tertip edilen sualler aradakı farkı kafi derecede tebarüz ettirmediği için bir çok kimselerin her iki suali aynı şekilde cevaplandırmış olacakları, ay- TI ayrı ce anların ise hangı suale muk bil esas meslekleri- arşılık olarak da fii- len çalıştıkları işi belirttiklerini tef- rik etmenin imkânı olmadığı belirti- . Gü aksadın iki sualle kavranıp kavranmıyacağı saten şüp- heli. Meselâ mesleği hekimlik olan bir adam aynı samanda hükümet ta- bibi ise, meslek guruplarına göre bir tasnifi de deruhte etmış olan bir nu— fus sayımında, bu kişinin bir defa kim olduğu, saniyen hekimlik yaptı- ği ve salisen hekimliğini memur ola- rak yaptığının belirmesi icap eder. Neticede hekim sayısının olduğu kar mur sayısının da dogru olarak elde edilebilmesi için bu mdir. sahipleri ile kiracıları tesbıte teşeb— büs eden sualler de kâfi derecede sa- rih değildir. Kendileri ev sahibi ol- dukları halde başka yerlerde kira i- le oturan kimseler kendılerını acaba kiracı olarak mı, yoksa sahıbı o- larak mı kaydettırdıler" Bıı günle- rin sayısını, mevzuu ele almışken ay- rıca ogrenmek icap e tmez miydi? U- mum Müdürlük çevrelerınde soru kâ- ğıtlarının müphem kalmış olan ta- rafları oldu kabul — edilmektedir. Galiba iş biraz aceleye gelmiş. Zira umum müdür o sıralarda pek meş- AKİS, 19 KASIM 1955 Sayım memuru çalışıyor Rekor üstüne rekor! gülmüş, ardı arası kesilmeden başba- kanlığa toplantıya çağırılırmış ve pek sık seyahatlere, kah Amerikaya, kâh İsviçreye gitmek mecburıyetın- de kalmış, nüfus işlerini tedvire de dairede muayyen bir kimseyi tayin tmemış, istatistik Umum Müdürlü- ğünün bu derecede dolaşmayı ilzam ettıren bir iş olduğunu zannetmiyor- duk.! Fakat Şefik İnanın seyahatl ri ve Başbakanlıktakı topl tıları za- ten İstatistik Um udurlıigiınun ışlerı ıçın degılmış İstatıstık Umum Müdürlüğüne tayin olunan Şefik İ- nanın hemen akabınde Fatın Ruştu Zorlu da Devlet Bakanlığına getiril— mişti. Zorlunun bu geçer geçmez deı'uhte ettığı ılk İiş 300 mil- yon 1liralık krediyi temin etmek ol- muştu. İşte bu ga yeyııstıhsal için ya- pılan çalışma ve hazırlıklarda Fatin Rüştü Zorlu, Şefik İnanı 1 numaralı yardımcısı olarak vazıfelendırmış Bu derecede müşkül bir görevin Şefik İnanı İstatistik Umum Mudurlugune getırıldıgı andan itibaren bir hayli meşgu miş ve etmekte olması ve um Mudurlugun gırıştıgı pek ge- niş çapta işlerle aynı zamana rastla- ması, beş milyon lıra mal olacak olan nüfus sayımının soru kâğıtları- nın lâyıkı veçlııle hazırlanmamış ol- masına sebep olabilirdi. Sayım me- murlaı'ınm kurslarda yetiştirildiğini zeteler yazmışlardı ama, soru kâ- ğıtlarının dolduruluşu — hakkında da ufak tefek aksaklıklar göze çarpmış- tı. Meselâ bazı gazetecilerin kendile- rine son hafta zarfında çalışıp çalış- madıkları sorulmadan çalıştıklarının kaydedildiği, halbuki gazeteleri ka- patılmış olduğu için o hafta boş gez- dikleri biliniyordu. Bir çok kımse de sual varakalarının bu kısmının hiç doldurulmamış olduğunu soyluyo rdu. Temenni olunur ki. bu müşahedeler. 24 milyon soru kağıdına tesir edecek nisbette doğru degıldır Bütün bu hu- susların hakiki durumunu. Umum Müdürün açıklamasına göre, ancak iki sene sonra, tekmil kodlama, tas- nif ve cedvelleme işleri bittikten son- ra öğrenebileceğiz. 1950 sayımının kati neticeleri ancak beş sene sonra, henüz birkaç ay evvel alınabilmiş ol- masına rağmen, Şefik İnan kendi nede nu temin gayesıyl e de Umum Müdür. lüğün bütün şubelerini ıçıne alan bır iş programı tesbit ettiğini; bu prog- ram muvacehesinde bundan böyle İs- ışlerınde çalışacaklarını ve öz şubele- rinin esas işleriyle ancak geri kalan yarım gün zarfında meşgul olabile- cekleri bildirilmiştir.. Metod biraz fazla ultra modern — görünmektedir. Meselâ bütün banka memurları ya- rım gün muhasebe ışlermde, yarım gün de kendi şubelerinin işlerinde ça- lışsalar, yahut bütün hocalar ancak yarım gün ders verseler ve yarım n Bakanlığın ışlerıyle ugraşsalar, ışler acaba daha e daha süratle halledilmiş olur mu" Bütün dunya ıhtısasa doğru giderken, herkesin her koyuluvermesıyle matlup olan ne- tıceler elde edilebilir mi? Anlaşıldığı- e Umum Müdürlüğün içinde de boyle duşunup bazı itiraz edenler ol- muş, fakat Umum Müdür diretmişi artık kendısme, muvaffakiyetler di- lemek düşe Bir de rakamlara bakalım Son sayımın muvakkat neticelerine göre nüfusumuz 24 milyon bul muş. Türkiye öteden beri munt nüfus sayımı yapılan memleketlerden 15