5 Kasım 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

M U S | Münekkidler İlhan MİMAROĞLU Ulaştırma Bakanlığı Sivil Dairesi avukatlarından Ayseren maroğlu geçen hafta <«Rockfeller Tesisi» başlığını taşıyan bir mektup aldı. Ame- rikadan gönderilmişti; yazının — altında da Müdür Yardımcısı John Marshall im- Zası bulunmakta idi. Mektupta şöyle de- niliyordu <<Sayın Bn. Mitnaroğlu, İlhan'ın burada geçireceği müddet zarfında ayrı bulunmanızın sizin için ne kadar üzücü olduğunu bildiğini için, şimdiye kadar bizimle beraber bulundu- ğu kısa zaman içinde dahi çalışmaların- da ne derece başarı gösterdiğini öğren- mekle memnuniyet duyacağınızı düşün- düm. Havacılık Mi- Her halde kendisi de size yazacaktır; geçen hafta Kentucky, Loisville'de bir müzik münekkidleri toplantısında bulun- du. Bu toplantıların bir hususiyeti de şudur: İştirak eden münekkidler dinle- miş oldukları konserlerin tenkidini ya- parlar, sonradan bu kritikler de bizim kendi münekkidlerimizden biri tarafı ni- dan tenkid edilir ve değerlendirilir. Mü- nekkidimiz, geçen toplantının sonunda İlhan'ın'tenkidi üzerinde durarak tama- ını okudu ve neticede «İşte, bu hepi- miz için bir örnek teşkil etmelidir.» de- di. Burada herkes İlhan'ın olağanüstü bir müzik anlayışına sahip bulunduğunu takdir etmektedir ki son tenkidinin u- yandırdığı hayranlık, llhan ın bunu İn- gilizce olarak - e çok iyi bir İngi- lizce ile - yazdığı nazara alınınca daha da olağanüstü bir mahiyet almaktadır. Geçen yıl Ankara'da sizinle tanışmak fırsatından mahrum kaldığım için haki- katen müteessirim ve bunu bir dahaki sefere telâfi edebileceğim ümidindeyim. Bu arada. İlhan'ın mesguliyetine rağmen K çok iyi olduğunu da ilâve edeyım En iyi temennilerimle.. Ayseren Mimaroğlu mektubu okur- ken hissettiği memnuniyeti iki bakımdan tahlil edebiliyordu. Birincisi, eşinin ora- da, hem de musikinin en ileri tekâmül safhalarına eriştiği bir memlekette kazan- dığı başarı idi şüphesiz... Diğer sebep i- se, müessesenin gösterdiği yakın alâka ve şahsiyete verdiği değerdi. AKİS okuyu- cularına gelince, hâdise geçen hafta kı- saca kendilerine bildirilmişti, Rockfeller Tesisi, sanat mevzuunda kabiliyetleri görülen şahısların ihtisasla- rını derinleştirmek gibi bir gaye güt- mekte idi. Müdür Yardımcısı John Mars- hall geçen yıl Ankara'yı ziyaret etmişti. İlhan Mimaroğlu'nun her Pazar, Ameri- kan Kütüphanesinde tertiplediği «İzahlı Müzik» programları dikkatini çekti. Du- rumda» Amerikan Sefaretti haberdar e- dildi. Neticede memleketimizden üç şah- sın davet olunmasına karar verildi: Ad- nan Saygun, Yıldız Akçan ve İlhan Mi- maroğlu... Bizde müzik tenkidi sahasının mazi- si pek kısadır. Üstelik itiraf etmek lâzım- dır ki bu mevzuda tenkid, yakın zamana kadar sadece müsbet taraftan yapılmış, objektif bir tahlilden ziyade methiye ma- hiyeti taşımıştır. Bunun asıl sebebi, mu- siki faaliyetlerinin birkaç Yıl evveline ka- dar tedricen gelişebilmesinde aranabilir. Musiki icrası bakımından tenkid, - en kısa bir ifade ile - her hangi bir mü- zik faaliyetiin degerlendırılmesıdır Muh telif gayeleri arasında en mlisi de sanatkâri dikkat ve itinayla ser etmektır. ttâ bu konuda dinleyiciler arasında da bir tefrik yapmak mümkündür: Musikiden sadece zevk alanlar, dinledik- leri bir icranın üzerlerinde bıraktığı te- sirleri iyi veya kötü olarak vasıflandıra- bilirler; Musikiyi anlayanlar bunun ne- den iyi veya kötü olduğunu izah edebi- Ayrıca musiki lecek durumdadırlar. tek- Rockfeller'den gelen mektup Musikide AKİS, 5 KASIM 1955 ismimiz geçiyor İ Ayseren Mimaroğlu Kocasıyla — iftihar ediyor niğine vâkıf olanlar ise bu değerlendir- meyi, icranın teknik hususiyetlerini te- ferruatı ile nazara alarak yaparlar. Buna mukabil tenkid, icranın dinle- yici üzerimde bıraktığı tesirlerle birlikte, teknik vasıflarını da objektif bir görüşle tahlil edecek, bu suretle İcracı ile dinle- yici arasında adetâ bir süzgeç vazifesi görecektir. Sadece eser icrasına değil de, bu sanat dalının bütününe - doğr udan doğruya esere ve sanatkarın kendis teşmil edilirse önemi daha iyi kavranmış odur. İşte, bu vasıfları dolayısiyle müzik tenkidi, (halkın müzik kültürünün ilerle- mesinde en pratik rolü. oynayan vasıta- lardan biridir. O halde, tarafsız okluğu kadar, geniş bir kütleye hitap edebilecek mahiyette, mevzu ile ilgilenen — herkesin anlayabileceği şekilde — yapılması — icap etmektedir. Sadece müzisyenlerin , anla- yabileceği teknik tâbirlerle dolu olursa dinleyiciye hitap etmeyecek, musiki tahsi- linde bulunanlar için öğretici ve teknik mahliyette yapılan analizlerin kötü bir kopyası olarak kalacaktır. Aksi ihtimal de hatıra gelebilir: Tenkid, sadece hava- dan sudan bahsederse, bu takdirde din- leyiciler için öğretici mahiyeti ortadan kalkar. O halde ne İtalyanca, Fransızca kelimelerle dolu muğlak bir dil kullan- mak, ne de salonun akustiğinden, çalı- nan eserlerin tarihçesinden, orkestranın bir evvelki sefere nazaran daha iyi oldu- ğundan bahsetmek kâfidir. Dozu çok i- yi ayarlamak lâzımdır. İlhan Mimaroğlu'nun değeri ile bu noktada karşılaşmaktayız: — Batı anlayışı ile müzik tenkidini memleketimizde ilk defa onun kaleminden okumak mümkün olmuştur. Yazıları tarafsızdır, şahsi tesir- ler altında kalmamış, dinlediği bir ic- 27