5 Kasım 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

DÜNYADA OLUP BİTENLER çalışmak imkânını bulan Alman tarâftâr- larının başarıya ulaşan bir kampanya yaptıkları şimdi anlaşılmıştır. Alman başarısı Almanlar bakımından bir başarı ola- rak kabul edilebilecek bu netice şimdi Alman - Fransız münasebetlerinin yeni- den gözden geçirilmesini gerektirecek ka- dar önemlidir. Referandumun sonunda ötedenberi Fransızları tutmakta olan Sarre Başbakanı Hoffimann istifa etmiş- tir. Bunun üzerine Paris ve Bonn hükü- metleri derhal geçici bir hükümet kur- mak hususunda anlaşmaya varmış bulu- nuyorlar. Sarre'deki Fransız Buyukelçısı De Carbonnel'in tavsiyesi üzerine, bu g ici hükümetin Başkanlığı tarafsız bır şahsa verilmiştir. Bu şahıs, üç seneden- beri Sarre siyasetinde faal rol oynamak- tan vazgeçen altmışüç yaşındaki Heinrich "Welsch'tir. Welsch ilk Hofmann kabine- sinde Çalışma Bakanlığı yapmış, fakat 1952 de yapılan ikinci bir koalisyonda va- zife almayı reddetmişti. Şimdi Welsch ge- çici Sarre hükümetini kuracak ve 4 Ara- lıkta yapılması düşünülen seçimlere ka- dar, görevi uzatılan eski Komiserle bir- likte Sarre'ı idare edecektir. Referandumdan sonra ihdas edilen yeni durum Fransızların menfi bir neti- ce alındığı zaman ihdas etmek istedikle- ri duruma aykırıdır! Gerçekten, Avrupa statüsü reddedildiği takdirde, — Fransa Sarre'da eski vaziyeti muhafaza etmek is- tiyordu. Fakat ezici bir çoğunlukla veril- miş oylar - 201 973 e karşı 423 434 - sa- dece statüyü değil, şimdiye kadar devam edegelen idareyi de Sarre'lıların reddet- tiklerini göstermektedir. Bu bakımdan Fransa bu derece açık bir şekilde beliren Sarre halk oyunu kırmak cesaretini ken- dinde bulamamış, hâdiseyi olduğu gibi karşılamak zorunu hissetmiştir. Yakın bir zaman içinde Sarre üzerin- de yeni Fransız - Alman görüşmelerinin başlamasını beklemek yanlıs olmayacak- tır. Fransa, bu yeni görüşmeler sırasın- da, eski emellerinde bir ayarlama yap- mak durumundadır. Vietnam Değişen ve değişmiyenler Gecen çarşamba günü Öğleye doğru n da atılan yirmi üç pare topla, 1954 Haziranında bağımsızlık ve egemen- liğine kavuşan Vietnam'da Cumhuriyet ilân edildi. Böylece şimdiye kadar bu memleketin başkanı olan İmparator Bao Dai - zaten bir türlü oturamadığı - tah- tından uzaklaştırılmış, kurulan Cumhuri- yetin ilk başkanlığına da aşağı yukarı bir buçuk yıldanberi memleketi fiilen idare etmekte olan Başbakan Ngo Dinh - Diem getirilmiştir. Geçen ayın 23 ünde yapılan refe- randum sonunda Vietnam halkı tarafın- dan izhar edilen arzuya uygun olarak kurulan bu Cumhuriyet, Görüldüğü gibi, esasta bir değişiklik — yapmamaktadır. Vuku bulan değişiklik daha ziyade şekle taallük ediyor: 1954 Mayısından beri Vi- etnam'ı fiilen idare etmekte olan Dinh- Diem, bundan böyle, hukuken de Devle- 16 tin başkanı olacaktır. Ancak şekle taal- lük eden bu değişikliğin — gayet önemli bir hukuki neticesi de vardır: Dinh - Di- em, bundan sonra idare yetkisini İmpa- ratordan değil, doğrudan doğruya Viet- nam halikından alacaktır. Cumhuriyetin ilanı ile İmparatorlu- ğumu kaybetmiş olan Bao Dai esasen Vi- etnam'da sevilen ve tutulan bir kimse değildi. Hindiçini yarımadasındaki Fran- IZ sömürgeler topluluğunun bir , parça- sını teşkil eden Annam Kıralhgının vari- si olan Bao Dai, Annam Kralı Khai Dinh öldüğü zaman henüz yeni doğmuş- tu. Tahtı bir niyabet meclisine bıraka- rak Fransa'da tahsilini yapan Bao Dai, geri döndükten sonra kendisini bu şark memleketlinde rahat hissedememiştir. Ya- şama tarzı bakımından olduğu kadar dü- şünce tarzı bakımından da çevresine uya- mayan genç İmparator'un idare şekli Annam'da sempati yaratmıyordu. nci Cihan Savaşı sıralarındaki Ja- pon istilâsının Güney 'da milliyetçi- lik duygularını uyandırması üzerine, Bao Dai fırsatı kaçırmak istemiyerek Annam'- ın bağımsızlığını ilân etmişti. Başarısız- lıkla neticelenen' bu 'teşebbüsü kendisine pahalıya mal olmuştur. Genç imparato- n bu hareketine sinirlenen Fransızlar o - Dai'yi tahttan atmışlar ve Annam dışına çıkarmışlardı. Annam tahtından uzaklaştırılan Bao Dai siyaset sahnesinden çekileceğine bu sefer başka bir safta ver almıştır. Hindi- çini'de başlayan istiklâl cereyanının ba- şında bulunan Ho Çi Minh genç İmpa- ratora müşavirlik teklif etmiş, Bao Dai de bu teklifi heyecanla kabul etmişti. Ancak burada da uzun zaman kalmamış ve kısa bir zaman sonra Hong - Kong'a, oradan da Cannes'a giderek tehlikesiz bir yeremx eT TmeyiPtercih etmistir. Siyaset sahnesinde Dai, üçüncü defa Fransızların Vietnam tahtına geçmesi hususundaki ricalarını kabul et- mek suretiyle atılmıştır. Vietnam, Fran- sızlar tarafından Annam, Koşinşin ve Tonkin eyaletlerinin birleştirilmesi su- retiyle meydana getirilmiş bir eyaletlı Fransız devlet adamları Bao Dai'yi Vi- etnam tahtına geçirmekle mıllıyetçıleri onun etrafında toplayabileceklerini ve u- fukta bir tehlike işareti olarak belirmeye başlayan Ho Şi Minh'i bertaraf edebile- ceklerini zannediyorlardı. Fakat aynı i- dareciler, çok geçmeden, yanıldıklarını anlamışlardır. Zira Bao Dai'nin Vietnam tahtına getirilmesi hiç bir Vietnam'lı tarafından iyi karşılanmamıştı. ların elinden çok çekmiş olan eski nesil Bao Dai'yi eski efendilerinin, yeni uşağı olarak görürlerken, Ho Şi Minh'in tesi- ri altında bulunan yeni' nesil de ona ye- ni başkanlarının eski uşağı nazarıyla bak- maktaydılar. Vietnamda yeni ve büyük bir kuvvet olarak ortaya çıkan Ho Şi Bao siyaset sahnesine, dığı muhteşem sarayla Cote d'Azur'deki villasında geçinmeyi tercih etmiştir. Geçen yıl Hindicini meselesi tekrar ve ön plânda bahis konusu olmaya baş- layınca Ho Şi Minih 1daresındekı komü- nistlerin karşısına yenı muvazene unsuru aramak gerekmiş ve bu da geçen hafta içinde Cumhurbaşkanlı- ğına getirilen Dinh - Diem'in şahsında bulunmuştu. Hindicini dâvasını — nihat hal tarzına bağlayan Cenevre konferan- sından' sonra. Güney Vietnam'ın idaresi filen Dinh - Diem'in eline teslim edil- miş ve bu memleketle yapılması düşünü- Diem askeri şeflerle Bir taç daha yere düştü AKİS, 5 KASIM 1955