5 Kasım 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 25

T Hastalıklar Tansiyon Son I yıllarda ipertansiyonun ilâçla te- davisinde büyük gelişmeler oldu. Hergün yeni yeni bir çok ilâçlar bulu- nuyor u derginin daha ilk sayısında bunların bazılarından kısaca söz açmış- tık. Bu gün de bu konuyu, yeni bir ta- kim ilâçları da gözden geçirmek sure- tiyle daha genişleteceğiz. Hipertansiyon ilâçlarını farmakodinamik etkilerine gö- re guruplandırmak sordur. Bu ilâçlardan herbiri hastalığın sebebi addedilen bir proçesin bir noktasına tesir etmektedir. Fakat esansiyel dediğimiz hipertansiyon- da bu sebep pek belli olmadığından spe- sifik bir tansiyon ilâcı bulmak ta müm- kün olamamaktadır. Biz, bahsi çok ge- nişleteceğinden sentomatik ilâçları, an- tialjikleri, kardiyotonikleri bir tarafa bı- rakarak sadece sinir sedatiflerini, damar genişleticileri, senpatikolitikleri, gözden geçirmekle yetineceğiz. Sınır sedatifleri nlar arasında bromürler, barbitü- rikler, antispazmodiklerden belladon sayılabilir. Bu maddeleri ihtiva eden sa- yısız ilâç yapılmıştır. Bir kısmı muhtelif memleketlerden idhal edilen, bir kısmı da yerli olan bu spesyalitelerin sadece ir simlerini saymağa bile gücümüz yetmez. Hepsinin amacı sinirleri uyuşturmak suretiyle aldamar basıncını normalleştir- meğe çalış maktan ibarettir. Vazodilatatör! B,ütün damar genişletici ilâçlar bu gu- rupa dahildir. Bunlar bir sabadaki damarları açarken maalesef aşka — bir yerdeki damarları büzüştürürler. Nitrit- ler ve asid nikotinik türevleri beyindeki P damarları, priscol tercıhan — ekstremite damarlarını, yohinbin hipogastr ve jeni- tal bölge damarlarını genişletirler Bun- dan başka bir çok damar genişletici ilâç- tan vazodilatatör bir etki elde edebilmek için az tahammül edilebilen bir doza ka- dar yükselmek lâzımdır. Doryl, acetylcho- line, papaverin, ksantik maddeler ve al- kol için durum böyledir. Bunun içindir ki bunlar hipertansiyondan ziyade bazı lokalize işami bozukluklarının, tedavisin- e ve vazamotör bâdiselerde bir kıymet ifade ederler. Bir yandan da damar ge- nişletici diye tanıdığımız bu ilâçların te- siri geçicidir. Fizyolojistler ve farmakolo- jistler bize lahoratuıvar — hayvanlarında ve isli kâğıt üzerinde, karotid tazyikinin damara yapılan bir ilâçla düştüğünü gös- terirler. Fakat bu tansiyon düşüklüğü bir- kaç dakika sürer, sonra tansiyon yine es- ki seviyesine ulaşır. Biz ise klinikte de- vamlı ve uzun bir tesir ararız. Tansiyo- nun böyle ani değişiklikleri, bazı kazalara da meydan verebilir. Bu ani tesiri enjek- siyonları mükerrer yapmak, ilâcı damar- dan damla damla ve devamlı olarak vermek suretiyle önlemek kabilse de bun- lar pratikte tatbiki zor işlerdir. Bu mah- zurlar göz önünde tutulduğu takdirde damar genişletici ilâçlardan fayda- lanmak mümkündür. Damar genişletici- lerden nitrit d'amyl ve trinitrin — göğüs anjini için lüzumlu ilâçlardır. Fakat tesirleri ani ye kısa süreli olduğundan hipertansiyon tedavisinde kullanılamaz- lar. Buna karşılık Tetranıtre ler ve Hex- anitre'ler, meselâ nitol hexanitrat biraz daha esırlı olduklarından çok kullanılmaktadırlar. Günlük doz 4- 6 defada alınmak suretiyle hastayı de- vamlı olarak ilâç tesiri altında bulun- durmak mümkündür. Bir eczahanenin dolapları Boş yerler artıyor AKİS, 5 KASIM 1955 Senpatikolitükler Senpatik sinirdin damar büzüştürücü tesirini yok eden ilâçlardır. Yani senpatik refleksleri bloke ederler. ların başında veratrum viride gelir. maddenin toksik oluşu ve tedavi dozu- nun toksik doza yakın bulunuşu kulla- nılmasını nazik bir duruma getirmekte- dir. Onun için iyi standardize edilmiş preparatlar kullanmak lâzımdır. Senpati- kolitik olduğunu söyleyenlerin yanında İlâcın kalp adalesini zayıflatarak tansi- yonu düşürdüğünü, yahud da vagüs de- diğimiz sinire tesir ederek vazodilâtas- yon yaptığını ileri sürenler vardır. En ö- nemli preparatlar Veratrone, Vertavis, Vergitryl'dir. Bu ilâç, şimdi yalnız kulla- nılmıyor. Başka bir tansiyon düşürücü lâ Rauwelfia alkaleidleri ile beraber kul- lanılıyor. Rauverme adlı preparatta Imgr. Reserpine ve 3 mgr. veratrum al- kaloidleri vardır. Böyle (müşterek kulla- nıldığı zaman netice daha verimli olmak- ta ve toksik belirtiler de azalmaktadır. Sülfosiyanat ve thiocyanate asyom tiyosiyanat ve potasyom sül- fosiyanıat da tansiyon düşürücü mad- delerdir. Ancak çok toksiktirler. Yalnız hastahanelerde tatbik edilebilirler. Bü- yük dikkat ve ihtiyatı gerektirirler. Bazı öldürücü ihtilâtlar yaparlar Hydrazinophtalazine türevleri maddeler hipertansiyonun ilâçla tedavisinde mühim bir methale teş- kil ederler. Kanbasıncını böbrekler hiza- sında ve ahşa damarlarında genişleme yaparak düşürmektedirler. Bu periferik yani çeper dolaşımına yaptıkları tesirdir. Bu tesir senpatikolitiktir. Bir de santral tesirleri olduğu soylenmektedır bilinenleri Apresoline ve Bunlarla, verilen doz ne kadar arttırılır- sa arttırılsın tansiyon muayyen bir sevi- yenin altına düşmez. Başlangıç kan ba- sıncı ne kadar yüksekse tansiyon düşüşü de o kadar önemli olur. Gök toksik değil- lerdir. Ancak baş ağrısı, çarpıntı, taşikar- di, baş dönmesi ve bulantı yaptıkları va- kidir. Öbür tansiyon düşürücü ilâçlara bir üstünlüğü de bunların tesirile 'kalp ve böbrek dolaşımının buzlanması ve art- masıdır. Böbrek yetmezliği veya koroner dolaşımda bozukluk bulunan hipertansi- yon vakalarında daha emniyetle kullanıl- maları mümkündür. 10 ve 25 mgr. lık tabletleri vardır. Ganglıyon blokajı yapan ilâçlar müessir ilâçlar bunlardır. Fakat (tehlikelidirler. Bütün otonom sinir sisteminin gangliyonlarında blokaj yapar- la ani sinir tenbihi bu hizadan ileri geçmez. Bunlardan hexaımethonium ve pentamethonium halen tedavide çok kul- lanılmaktadır. Hexaiımethonium'un 250 lık tabletleri vardır. Günde 2000 e kadar verilebilir. Dikkatli kul- Barsaklarda felç, idrar tutulması, ayağa kalkmakla tansiyonun fazla düşmesi, göz ve kulaklarda arıza- lar yapmak ihtimalleri vardır. Pendio- mide'de tansiyon düşürücü gangliyople- jik bir maddedir. Ciba fabrikası tarafın- 25