5 Kasım 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

sırası Rusya'ya gelmiş bulunuyor. An- cak Cenevre Konferansının gidişine bakı- lınca böyle bir ümide kapılmanın yersiz- liği açıkça belli olmaktadır. Öyle anlaşı- liyor ki bu konferans dünyayı içine dal- dığı iyimserlik uykusundan uyandırmak- tan başka işe yaramayacaktır. Sarre Reddedilen statü Bundan aşağı yukarı tam bir sene ev- vel, 23 Ekim 1954 te, Orta Avrupa'- nın en çok sözü edilen iki devlet adamı Paris'te bir anlaşma imzalamışlardı' Bu iki devlet adamından biri zamanın Fran- sız Başbakanı Pierre Mendes - France, diğeri ise Batı manya Şansölyesi Dr. Conrad Adenauver'di. İmzaladıkları an- laşma ile, Fransız ve Batı Almanya Baş- bakanları, Orta Avrupa'n önemli sanayi merkezi olan Sarre bolgesının sta- tüsünü tayin ediyorlardı. Fransız, Alman ve Luxembourg top- rakları ile çevrili ve bir milyon kadar nüfusa sahip olan Sarre bölgesi öteden- beri Almanya ile Fransa arasında bir ih- tilâf konusu teşkil etmiştir. İki devlet arasındaki bu anlaşmazlık her iki Cihan Savaşı sonunun bir bal tarzına bağlan- ması en güç toprak iddialarına yol açı- ordu. Birinci Cihan Savaşından sonra, galip Fransa strateji ve endüstri bakımın- dan hayati önemi haiz Sarre bölgesini Almanya'nın elinden alarak kendine il- hak etmek istemiş, fakat Sarre'ın büyük çoğunluğunu Almanlar teşkil ettiği için doğrudan doğruya böyle bir harekete gi- rişmeye yanaşmadan, münasip bir bal tarzı bulmaya çalışmıştı. Uzun kon! devletlere kabul ettirilen bir Fransa bu hal tarzını bulduğunu san- mıştır. Bu formüle göre Almanya ile o- lan bağlarını kesecek, Milletler Cemiyeti- nin idaresine bırakılacak, onbeş yıl son- ra yapılacak bir plebisitle Almanya'ya mı, Fransa'ya mı katılacağı tesbit edilecekti. Fransa onbeş yıl sonra yapılacak plebi- sitte Sarre halkının kendi lebinde oy kul- lanmaya yanaşacağını zannediyordu. Fa- kat 1935 te yapılan ve iştirak nisbeti ga- vet yüksek olan böyle bir plebisit sonun- da Sarre halkının ezici bir çoğunlukla Almanya'yı tercih ettiği anlaşılmıştır. Sarre bölgesinin iki devletten hangi- sine bağlanması gerektiği meselesi İkinci Cihan Savaşının sonunda bir kere daha ortaya çıkmış bulunuyor. Hasbin biti- minde Fransa Sarre'ı Almanya'dan ayı- rarak burada kendi himayesi altında sözde bağımsız bir hükümet kurmuş ve bu hükümetin başına da Johannes Hof- fimann'ı geçirmişti. Hoffimann hükümeti Sarre'ın iktisadi servet kaynaklarının Fransızlar tarafından sömürülmesine ses çıkalmıyor, üstelik bu yolda aldığı ka- rarlarla Sarre'ı iktisadi ve siyasi bağlarla Fransa'ya tabi kılmaya çalışıyordu. Fran- sa da, Sarre'ın iktisadi bakandan kendi- si ile birleşmesine ses çıkartmadığı takdir- de Almanya'dan harp tazminatı istemek- ten vazgeçeceğini bildirmişti. Almanya'- AKİS, 5 KASIM 1955 yı bu durumu kabule Fransa'nın bu sözüydü. Ancak Almanya zamanla eski iktisa- di kuvvetini kazanıp, Batılılar — safında yer alınca yeni müttefikleriyle bazı me- seleleri tanzim etmek ihtiyacını hisset- miştir. Gerçekten, Paris antlaşmalarının imzasından ve Almanya'nın miasına katılmasından önce, Batılılar ile Almanya arasında birer hal tarzına bağ- lanmaları gereken anlaşmazlıklar vardı. Bu anlaşmazlıklar bertaraf edilme- den Almanya'nın Batılılar safında yer alması bu Ssafları zayıflatmaktan başka bir işe varamayacaktı. sevkeden — âmil Silâhsızlanma konusu bur tarafa bı- rakılacak olursa Fransa ile Almanya a- rasındaki en önemli anlaşmazlığın Sar- re'ın durumu olduğu hatırlardadır. İşte geçen sene, Paris'te, Adenauer ile Men- des - France arasında imzalanan ve Paris DÜNYADA OLUP BİTENLER Hâkimiyetin gizlenmesi Aslında Sarre üzerindeki Fransız hâ- kimiyetini gizlemekten başka bir ga- ye gütmeyen bu statünün yürürlüğe gir- mesi için referandum pılması ve sta- tünün bu yol ile Sarre halkı tarafından tasvip edilmesi gerekiyordu. Ancak bu referandumdan sonradır ki Sarre'a bu yeni statünün tayin ettiği rejim verile- cek, Sarre anayasasına Avrupa Statüsü i- le ilgili hükümler konulacak, yeni bir Meclis seçilecekti. Fakat geçen Pazar ya- pılan referandumdan sonra - bu referan- dum Paris'te Sarre üzerinde bir anlaş- maya varıldıktan tam bir sene sonra ya- nılmış bulunuyor - bu hükümlerden hiç- birinin gerçekleşemiyeceği anlaşılmıştır. Zira Sarre halkı, referandum sonunda, Avrupa statüsünü büyük bir çoğunlukla reddetmiş bulunuyor. Netice Fransızlar için bir hezimet Saar'da Alman taraftarları Nein! andlaşmalarının bir bölümünü teşkil e- den vesika Fransa ile Almanya'nın Sarre'- ın durumunu «ayin için vardıkları hal tarzını tesbit ediyordu. ransa ve Batı Almanya Başbakan- ları arasında varılan bu hal tarzına göre Sarre'a Batı Avrupa Birliği çerçevesi i- çinde bir «Avrupa» statüsü verilecek, ya- ni bu bölge Avrupalılaştırılacaktı. Bir- lik Bakanlar komitesi tarafından tayin edilecek bir komiser, savunma ve dış mü- nasebetler alanında Sarre'ı temsil edecek, Sarre hükümeti ancak bu Komiserin yet- kişi dışında kalan konularda katar ala- bilecekti Sarre'ın iktisadi münasebetleri ne gelince, anlaşmanın on ikinci maddesi, bölgeyi iktisaden Fransa'nın ellerine bı- rakıyordu. Alman - Sarre ticari münase- betlerinin tıpkı Fransız - Sarre münase- betleri gibi geliştirilmesi temennisi de unutulmamıştı. Bu, Almanya'nın teselli mükâfatıydı. olduğu kadar Almanlar için bir başarı- dır. Zira bir yıldanberi yapılan karşılık- l1 propagandalarda Almanya taraftarla- rının ağır bastığı anlaşılmış bulunuyor. Almanya taraftarları bu statünün Fran- sız emellerine hizmet edeceğini, statü le- hine verilmiş her oyun Sarre'ı iktisaden olduğu kadar siyaset en de Fransa'nın ayrılmaz bir parçası yapacağını ileri sü- ruyoı'lardı O kadar ki bu iddialar so- nda referandum mâna değiştirerek Sarre'lıların gözünde Fransa'ya veya Al- manya'ya bağlanmak arasında bir seçim yapmaktan farksız bir mahiyete bütün- müştür. Referandumun iktisab ettiği ma- hiyetin tehlikesini kavramakta gecikme- yen Fransa, bir müddet önce Hoffmann hükümetini tahrik ederek Almanya'ya ta- raftar olanların propaganda ve siyasi fa- aliyetlerini yasak ettirmişti. Bunlara ko- nuşma ve teşkilâtlanma serbestisi ancak Adenauver'in müdahalesi sonunda verile- bilmiştir. Bu müdahaleden sonra rahatça 15