8 Ekim 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 8

Demokrat Parti, —beş senedenberi iktidardadır. Siyasi partilerin ve şahsıyetlerın hayatımda, beş sene hay- devredir. İktidara geldiği tarıhtenberı Demokrat Partimin zih- niyeti, usulleri ve siyaseti hakkında hangi şartlar altında çahştıgını tahlil edeceğiz. İlk imtihan Sene 1960... Bütçe encümeninde, içtima salonunu bekleme odasın- dan ayıran camlı kapılar ardına ka- dar açılmış. Bütün yerler dolu. Birçok milletvekili duvar diplerinde ayakta duruyor. Meclisin hemen dörtte bi- ri encümen müzakerelerini takip et- mek üzere toplanmış. Salon sıcak ve havasız. Demokrat Partisinin hazırla- dığı ilk bütçe müzakere ediliyor. Bu bütçe, Demokrat Partinin is- tikbale doğru attığı ilk mühim adımı teşkil edecek. Herkes, iyi bir eser vü- cude getirilmesini istiyor. Milletvekil pertavsızla tetkik ediyorlar. Muhalefet- te iken bütçe açıklarını tenkid eden bir partinin ilk bütçesinde iki yüz küsur milyon Ura açık vermesinden ekseriyet memnun gözükmüyor. Eğer hizmet erbabına gelir vergisi tatbik edilirse, bu açık dört yüz milyonu a- şacak. Memleketın dört yüz milyon li- Ta açığa tahammül edemiyeceği lüm. Ne yapmalı? Emin Kalafat, dukça sert konuşuyor ve zirat kazanç- lar üzerine vergi ak lüzumunu ileri sürüyor. Fethi Çelikbaş, memur- ların gelir vergisi rejimine tâbi tutul- yi ağır bir mükellefiyete ma- ruz bırakılmalarının içtimat ve mali adalet prensiplerine uymayacağını be- lirtiyor. Feridun Ergin takip edilen iktisap siyasetinin zayıf noktalarını anlatıyor, yeni tatbika başlanan libe- rasyon rejiminde ihtiyatlı davranmak lâzım geldiğini söylüyor, hayat paha- lılığına karşı tedbir alınmazsa gele- cek senelerde halkın daha fazla sıkın- tı çekeceğini belirtiyor. Hükümet masasında oturan Men- deres vaziyetten memnun olmadığını belli ediyor, bir sigarayı söndürme- den diğerini yakıyor ve konuşmaların encümende müsait bir hava yaratma- dığını hissediyordu. Başbakan, encü- den muhataplarını ede- meden çıkacak mıydı? Hayır. Derhal söz aldı. Bütçe açıklarından ve hayat pahalılığından endişeye mahal olma- dığını, henüz kat'i anlaşmaya varıl- mamış olduğundan o ana kadar ifade- den çekindiğini, fakat encümen aza- sının davranacaklarını ve ga- zetelere aksettirmiyeceklerini bildiği i- çin açıklamakta mahzur görmediğini, Amerika'dan birkaç yüz milyonluk bü- yük bir istikraz aktedilmek üzere bu- lunduğunu söyledi. Amerikanı yardımı DEMOKRAT PARTİNİN hakkında verilen müjde, encümende memnuniyet uyandırdı. Cemal Eyüp- oğlu (C. P.) müjde tahakkuk etti- ği takdirde, Menderes'in tarihte Bü- yük Reşid Paşa ile mukayese edilecek bir mevkie sahip olacağımı söyledi. Menderes Eyülboğluna hararetle te- şekkür etti ve encümenden çıktı. Gün kurtarılmıştı. Tarihi encümen Haftalar geçti. Müjdelenen Ameri- kan yardımı ufukta gözükmedi. Bu esnada memurların gelir vergisi ejim ine alınmasına taraftar mil- letvekıllerı gittikçe çoğalıyordu. Bir tarafta milyonlar kazandıkları halde tek kuruş vergi ödemiyenler bulunur- ken memur maaşlarından 230 veya 9035 nisbetinde vergi kesilmesi, ten- kidlere yol açıyordu. Fakat Kazanç Vergisi tamamen kaldırılarak memur- larını çok daha mutedil bir nisbet ü- zerinden gelir vergisine tâbi tutulma- Feridun Ergin Doğru — söyleyeni... sı, hazineye 197 milyon liraya mal o- lacaktı. Bütçe açığı da 400 milyonu a- şacaktı. Hükümet hu güçlüğe çâre bulmayı Bütçe encümenine bırakmış- 1 Encümen riyaseti Nedim Ökmen, Ferid Melen, Osman Bölükbaşı ve Fe- ridun Ergin'den mürekkep bir tâli ko- misyonu —varidat variyetini — tetkike memur etti. Osman Bölükbaşı ve Fe- rid Melen tâli komisyon çalışmaları- na katılmadılar ve muhalif kaldılar. Asıl mesai Nedim Ökmen ve Feridun Ergin tarafından yapıldı. Üniversite iktisad kürsüsünden yetişmiş bir ilim adamı ile tecrübeli bir maliye müfet- tişi, Feridun Elgin ve Nedim Ökmen, bütün kaynakları zorlayarak ve t minleri yeni şartlara göre ayarlayarak 197 milyona karşılık buldular ve me- murların eline ayda 9615 nisbetinde fazla para geçmesini sağlayan vergi in- dirimleri bu sayede imkân dahiline girdi. Nedim Ökmen ve Feridun Er- gin'in varidat tahminleri, mali yıl ni- hayetinde 299,6 nisbetinde tahakkuk etti. Diğer memleketlerde bu derece hakikate yakın bir varidat tahminine nadiren rastlandığından, hükümet ne- ticeden kendisine bir iftihar payı çı- armış ve o vakittenberi bütçe tah- minlerinin ne kadar doğru çıktığını ile tekrarlamaktan geri durmamıştır. Her memleketin parlâmento ta- rihinde, unutulmayacak safhalar var- dır. Bizde de, Birinci Büyük Millet Meclisinin hatırası hâlâ yaşamaktadır. Demokrat Parti iktidarının ilk bırkaç yılında Bütçe encümeninin sa duğu faaliyet de, hafızalardan silinmeyecek bir canlılık arzetmekte- ir. Orada iktisadi ve mali meseleler münakaşalara mevzu teşkil . Dış ticaret, para kredi, vergi ve teşkilât meseleleri a- çıkça görüşülmüştür. Encümen ları Meclis içinde ve dışımda alâka u- yandırmıştır. Liberasyon — rejimimin aksıyacağı, — dış ticaretin daralacağı, mal darlığının başlıyacağı orada ay- larca evvel bahis mevzuu edilmi suller ikaz olunmu pılan tavsiyelerin doğru çıktığını Fıılen göstermiştir. İk- tisad siyasetine encümende belirtilen esaslara göre istikamet verilse idi, bu- gün memleketin bambaşka şartlar i- çinde yasayacağına şüphe yoktu. Bütçe encümeni başlangıçtan iti- baren aynı hüviyet ve havayı muha- faza etmemiştir. Nedim Ökmen, Fethi Çelikbaş, Emin Kalafat ve Kenan Yıl- maz kabineye girmişlerdir. Encümen Reisi Enver kan evvelâ Dışişleri komisyonuna nakledilmiş ve seçimler- de namzet gösterilmemiştir. Cezmi Türk, Cemal Eyüboğlu ve Ferid Me- len seçimlerde kaybetmişlerdir. Tarık Gürerk Vakıflar Bankasına umum mü- dür olmuştur. Dört yıl Halk Partisi- nin bir milletvekili sıfatiyle güzel ko- nuşmalar yapan Server Somuncuoğlu istifa etmiş ve geçen seneden itibaren hükümet saflarında memnuniyet u- yandıran konuşmalar yapmağa başla- mıştır. Feridun Ergin, bir aralık ik- tisad encümeninle nakledilmiş ise de, bir aza gibi muntazaman bütçe encü- menine devam ederek inandığı fikirle- ri sonuna kadar müdafaaya çalışmıştır. Amerıkan yardım yonlarca dolarlık Amerikan yardımı, beş sene evvel müjdelen- miştir. Beş senedenberi, fasılalarla, gazetelerde yardımın yakında tahak kuk edeceğine dair haberler okunmuş— tur. Yardım istikraz ve mevzuunda, AKİS, 8 EKİM 1955