11 Aralık 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

İKTİSADİ VE MALİ Boğaziçi 60'dan 60'e. — İstihlâk artmış, fazla el eme- Tekeı ğine ihtiyaç gösteren istihsal kapasite- Fiat ayarlaması B irkaç gün evvel tekel mamullerinin fiatları ayarlanmağa tabi tutuldu. doğrusu fiat ayarlaması tabii yakın devrin ticari ha- yatının dilimize getirdiği bu hediyedir, haddizatında hoş bir tabirdir. İlk bakış- ta adaletle i gorunur, sanki bu deyimin g adil bir - durumun adileştirilmesi değil, fiatların yükseltil- mesi, mevcut Batları ilâveler yapılması yani hepimizin — anlayacağımız dille zamdır. Artık iktisadi hayatımız hangi ya- nından bakarsanız bakınız daimi olarak eski düzenli seyrini kaybetmiştir. Artık bugün bir evvelki yıldaki fiatlar gözü- muzun önünde tütmektedir. Kiracı ise- sahibi yakanızdadır, — bekâr iseniz lokantada yemek yiyorsanız tari- feler son altı ay zarfında 26 30-50 da- ha yüksektir. Devlet Demiryolları yol- u taşıma Üücretlerinde geçen seneye nazaran 9 25 zam yapmıştır cununu 42 kuruşa bugün aynı tip dişmacununu satın ala- bilmeniz için 50 kuruş ödemeniz gerek- mektedir. te hususi sektörde mübadelelere teşkil eden malların f'ıatlarının Ka satılacaktır. basına verdiği beyanata zam yapmağa bazı zaruretler sebep ol- muştur. Ezcümle. AKİS, 11 ARALIK 1954 si talebi karşılayamaz hale gelmiştir. 2 — Memurlar gibi işçilere de ge- W 25 azl, çen seneden beri A9 ücret ödenmiştir. Ücret maliyete tesir eden bir unsur olduğuna göre, mamul mad- delerin fiatlarının maliyetten müteessir olmamaları imkânsızdır. 3 — Bazı tekele mevzu teşkil eden mallar veya bunların ham maddeleri dışarıya yüksek fiatla ihraç edilebil- miştir. Bu mesut bir hâdisedir. Bu du- rumdan fiatlar arası bağlılık dolayısiy- le tekel maddelerinin müstagni kalma- sı imkânsızdır atları — yukseltılen tekel maddelerinin çoğu iç ve sigara gibi sıhhat için zararlı — mallardır. Bunların fiatları yükseldikçe sürümlerinin azal- dıkları — istatistikle — tesbit — edilmiştir. Onun için tekel maddelerinin fiatları- nın yükseltilmesi — vatandaşın sıhhatim da koruyacaktır. İleri surulen bu deliller doğrusunu ikna edici ol- hiçbir vatandaş, istihlâk arttı diye gelincik veya yenice sigarası bulamamış — değildir. Kaldı ki selâhiyetli şahsın verdiği beyanatla da sabittir ki, demokrat iktidar zamanında ilk defa yapılan fiat ayarlaması istihlâ- ki azaltamamış yani vatandaşın sıhhati- ni koruyamamıştır. — Vatandaşın sıhha- tından söz açılmışken bilhassa bir nok- tayı tebarüz ettirmek isteriz. maddelerine zam yapmaktan mümkün mertebe sakınalım. Zira bazı vatandaş- lar rakı yerine ispirto içmeğe başlıyabi- lirler. Bu ise murad —olunan neticeyi vermez. O zaman vatandaşın sıhhatını koruyayım derken bilâkis onu tehlike- ye atmış olabiliriz. Birinci tekel Batla- rının ayarlanmasında o devrin Başbakan yardımcısı Samet Ağaoğlu, yukardaki SAHADA klâsik sebeplerden sonra «bu fiat ayar- laması aynı zamanda bütçedeki açığın kapanmasına da yardım edecektir» de- mişti. Acaba bu sefer aynı sebep varid değil midir? Varid değildir zira 1954-55 bütçesi denktir deniliyor. ğu zamanlara göstermemiş olabilir. diğer yıllara nazaran daha az ithalâtta bulunulmuş — ve bunun yüzünden de gumruklerden alınan vergıler datının 80 milyonluk bir artış göstere ceği tahmin olunuyordu Eğer bu seferki fiat ayarlanması- nın hakiki sebebi yukarıda dört kalem- -mus- tehlik vatandaşların sırtına vasıtalı ver- gi şeklinde aktarılması ise zaman cidden esef etmek lâzım. Çünkü de- meselelerinin bir perde arkasına alınarak örtbas edildik- leri bir rejimin değil bilâkis onların bütün çıplaklığiyle vatandaşın gözü önüne serilen bir rejimin adıdır. Çalışma Yeni teşkilât F ransa'da XVII nci asırda Devlet be- nim diyen XIV. nci Lui zamanında Colbert isminde bir bakan vardı. Bu ba- kan XIV nci Lui'nin çalışma bakanı Halbuki bizde ımparatorluk zama- nında diğer meseleler problemleri de pek ele l Çalışma Bakanlığı en genç bakanlıkla- rımızdan biridir. Halbuki — Batılı dev- letlerin çoğunda Çalışma Bakanlığı, Maliye, Ekonomi ve Ticaret Bakanlık- ları kadar ehemiyetli bir bakanlıktır. iler organı — fonksiyon doğurur demişlerdir. İktisadi kalkınmamızla mu- vazi olarak çalışma alanında gün geç- tikçe çeşitli problemler ortaya çıkmak- tadır. Bunu için Çalışma Bakanlığının teşkilât kanunu hazırlanmıştır. Bu ka- nuna göre mezkür Bakanhk bazı vilâ- yetlerde teşkilâtiyle ilgili caktır. İşçilerin işverenlerle müştereken ödedikleri sigorta primlerinden meyda- na gelen fonların da nemalandırılması meselesi ele alınmıştır. Bu fonlardan memleket kalkınmasında edil- mek — istenmektedir. Bu çok ehemmıyetlıdır işçi sıgortalarının sa- 1 edile- bilir alanlarda namalandırılması gerekir. Çünkü sigortanın fonu bir gün si talıya ödenmek içindir. Böyle bi niyet fonunun iktisadi kalkınmamızda nasıl vazifelendirileceği doğrusu zihin— lere takılan bir sorudur İşçi Bulma Birliğinin İktisadi Devlet teşek— 11