1 Ocak 1937 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 4

mlerinden bir hesap mak süre- ül ettirile çarılmakla , Dikkate , on sekis toma tak” martta ile çılgın ecek bir mak şöhretini taşıyan Romanın, Sen Piyer vekillerine payitaht olmak haysiyetile eski şerefine kavuşturulması, Papaların en bü- yük emelleriydi. Eski Romadan intikal eden birçok hatıralar arasında ise «dini m büyük bir yer tutuyordu. Halk, hıristiyanlıktan evvelki Romanın Yunanis- tandan, Mısırdan, Firikyadan, Suriyeden, İrandan alınan mabudlar için yaptığı şen- likleri imrenerek hatırlıyordu, Birçok yer- lerde İzislerin, Ozirislerin, Baalların resim- leri, heykelleri henüz duruyordu. Mitra ibadeti, o meyanda, tatlı bir tarih hatı- rası olarak yürekleri gıcıklayıp duruyordu. «Yenilmez Güneş», a büyük mabut Mitra, her Römalının kafasında yaşıyordu. Hıristiyanlık" bütün bu ilâhların kud- retini yıkmış, onlar namına yapılan şen-? likleri, eğlenceleri kaldırmış, fakat rine birşey koymamıştı. İlk hıristiyanlar, «Sen Rasmes» "denilen ve İsanın tlmiz- lerile son yemek yiyişini sessizce kutlula- maktan ibaret olan bir ayinden başka dini ve umumi merasim yapmiıyorlardı. Bir boğayı (o parçalayıp (o yediğine inanılan Mitra ile, kuru bir ekmek parçasını on iki yoldaşile kınıta kımta kemiren İsa ara sındaki fark ise, Romalıların gözünden kaçmıyordu. İşte Papalar bu ruhi halete karşı koy- mak için eme birtakım o merasim- le süslemek.. halka zaman zaman -din - yemi vesileleri vermek lüzur duymuşlardı, Bu vaziyeti şuurlu ve şümullü bir şekilde ilk inceliyen Papa TE Greguvardır. Asıl adı Hildebrand zeki adam, eski Romalıların e Venüslere, İzislere, Mitralara, hatta Sezarlara, Augustelere tapmak vesi- lesile sık sık yapageldikleri eğlenceleri, bir sürü yortular kurarak yeni baştan yaptırmayı düşündü; ve uzun bir bayram- lar serisi vücude getirdi. ğlence ihtiyacile din duygularını bir arada kaynaştırarak yapılan bu seride şu bayramlar vardır: 25 İlkkânun - İsanın doğumu. (Bu gün- den sonra gelen pazar günü peygamber- lerden İzak, “İshak, Yakup, Yusuf, Davut, Süleyman, için yortu”ya, -apılır.) 26 İlkkânun: Meryemin İsaya ana oluşu kutlulanır. İkincikânun : sayılır, 6 İkincikânun : İsanın vaftiz günü. 2 Şubat: Kırkını çıkaran, yani nifas günlerini bitiren Meryemin İsayı Beytul- laha götürüşü hatırlanır. 25 rt: Meryemin İsaya gebe kal- dığı gündür. 6 Ağustos : İsanin sünnet günü Ön iki havvariden Pet- rosla Pay a e Si İsayı Turusi- nada gördükleri 15 A ğu öldüğü gün, key bü günden on beş gün önce baş- ar, Yılbaşi/gecesi birçok kimseler taliini denerler» 8 TEylül'; Meryemin doğduğuYgün. Bunlardan başka büyük ve küçük”pas- alya yani kırmızı yumurta bayramı 3İ martta" yapılır. Bu tarihten kırk gün son- raki perşembe, İsanın göğe uçuş günüdür. Pi yedinci Greguvar, bütün bu yor- tuları kurmakla ve hemen hergünü bir azizin adına tahsis öderken, martın yirmi m olarak kabul edilmiş olan yılbaşını a, İkincikânunun birinci gününe geçirdi. ark, ne garp takvimlerinde © güne dale İL aellamın, yılbaşı olarak kabul edilmediğine göre, bu değişiklik takvimde büyük bir yenilik teşkil ediyordu. Yedinci doğumundan tam bin yetmiş sekiz yıl sonra kabul edildi. Ayni zamanda İsanın doğum tarihi olmak üzere kabul olunan güne uydurularak değilde, yedi gün sonraya atılarak yapıldı, Şu izahtan anlaşılıyor ki yılbaşı; tak- vimi, daha önceki takvimlerden ilmi şekil- de'üstün yapmak eme doğmuş değildir. İsanın doğum günile de alâkası yo Fakat, bütün biyistiyanlık âleminde âlemin hars bakımından nüfuzu il bulunan memleketler halkına müş- terek bir takvim mebdei kabul ettirdiği için hâdisenin tarih noktasından büyük önemi vardır. İsanın döğuümunda 1078 yıl sonra me- Yılbaşını ze eriş birine iy geçi- n Papa yedinci Greguv tarafından kabul olunan bir yılbaşı vücut bulmakla deniyet âleminin ekseriyeti seneler 365 gün olarak hesap edildiğinden ve hakikatte ise bir diğin kapanmasına çalışılmasına rai her yıl 0,0008 gün arıyordu. Bu mahzuru medeniyet kurulup ta takvim usulü ortaya çıktıktanberi sürüp giden bu sakatlığı gi- dermeğe çalıştı. Uzun hesaplar sonunda, i Yedinci Greguvarın İkincikânunu yılbaşı yaptığı günden sonra takvim harici olarak biriken on günü ortadan kaldırdı, beş İlkteşrinden on beş | İlkteşrine m mesini emretti ve yılların 365 gü 4 saat, kırk dokuz dakika, on ik olarak hesap edilmesini usul ittihaz idi (1582), O devirlerde Ro a yan bakan * ortodoks kilisesi, bu ameli el kabul et- mediğinden, katolik otakvimile ortodoks takvimi arasında bir fark belirdi, son gün- lere kadar devam edip gitti. Fakat İkinci- kânunun yılbaşı otanılmasinda hıristiyan âlemi - bir iki millet müstesna olarak - daha ilk gününde ittifak etti. Bugün o takvimi, bütün medeni dünya kabul etmiş bulunmaktadır. Yedinci nice Noel başta olmak Papa, o seriye dahil günlerde halkın hem ibadet etmesini, hem eğlenmesini istiyor- du. İmparatorlar, kırallar ve prensler de Noel ve Yılbaşı günleri için birtakım debdebeli merasim icat ederek Greguva- rın düşüncelerine can ve heyecan vermek- te gecikmediler, Şair ve ressam gibi san- aikârlar da bugünleri efsanelerle süsleyip halka sevdirdiler, ortaya bir Noel ve Yıl- başı âlemi çıktı. Bu tekâmülün yavaş ya- vaş vücu" e bilhassa Ondoku- zuncu ve Yirminci asırİsrda umumi bir değer aldığını Da lüzüm yoktur. ozmogralya ve takvimle pek çok uğraşan Türklerin, bu yılbaşı ile münağe- O tarihte Türkler, emen umumiyetle, islim dinine girmiş, kendilerinin #venw ve 12 yılın bir devir yılması esasına istinat eden eski tak- vimlerini bırakarak, Arap takvimini kabul etmiş bulunuyorlardı. Arap takvimi Mu- hammedin Mekkeden Medineye ettiği yıl başlangıç tutulmak, ve ayin hare- ketine göre hesap edilmek üzere ikinci Bu takvimde yılbaşı Muharrem birinci günüdür. ayının — Arkası 30 uncu sayfada —