1 Ocak 1937 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 13
Eski Maarif Teşkilâtımız Nasıldı? edlerimiz, ilim ve fennin faidesini, Tüzumunü; değer ve kıymetini Dâyikıle takdir memleket fethettikçe aldıkları yerlerde köprü- etmiş olmalıdırlar ki.. sade camiler, hayrat, çeşmeler, ler. imaretler, mihmanhaneler, kârvan- saraylar, bentler ilâh yapmayıp: o zamana göre Şimdiki iptidai, orta ve yüksek mekteplerimizin muadili olan ve talebeye mahsus hucre denilen odaları ihtiva eden som kâgir ve metin birçok medreseler yaptırmışlardır. Hariçten de kıymetli, fadıl kimseler getirterek, liya- katli müderrisler ve âlimler yetiştirmiş- lerdir. Bu medreselerin asarı gerek İstan» bulda, ve gerek erin birçok yezlerinde hâlâ mevcu Ecdadımız, hayrat ni vücuda ge- Hirdikleri bu müesseselerin, daimi tam rile güzelce omuhafazala arını; müder rislerine ve erler ne tahsis ettik- leri delgun maaşların an ödenmesini fodla ve çorba, etli pilâv ve zerde tevzi ile kimsesiz talebenin iaşe» temin için, bol irat getirir emlâk ve âkar vakfetmişlerdir. Maarif merk:zi olan TE müesseseler: — Zamanımızdaki ilk mektep- we yerlerine kaim olan “mahalle mekteplerir, (Bunlara sübyan mektep leri Si dleniliyo rdu) — İlim başlangıçlarını “tahsile mahsur olan “hariç medreseler — Zamanımızın ort mekt teple- *dahil eni — İdadiler derecesinde olan«Mu- vassalai Sahan” veya €LÜetümme medres seleri» (1), 5 — Şimdiki yüksek İİ) Fatihte Sahan medreselerinin arka- sındaki sekiz medresedir. rine ni olan: 4 mektepleri» 4 Yaza Mütekait Büyük Elçi SALİH ln ÇORL mizin mukabili olan #Sahan medrese- leri» idi (91. Bunlardan başka .Darülhadis, ve ve “Darülkurra”/4) adlarile medreseler olduğu gibi; Süleymaniyede tababet ve cerrahlığı ve askeri fenlere lâzım olan riyaziye ilmini tahsil içinde ayrıca Fetvane dahi bir “Darüttefsir. ve .Darülmesveni (31 medreseler wardı, “Darülfikih” idi. Hariç ve dahil medreselerinin bazı- ları işbu Süleymaniye medreselerinin edildi, ve onlara da “Muvassalai Süleymaniye, denildi. Ted. risat umumiyetle ai idi, idadiyesi itibar Mahalle linde çocuklar e öğrenirler, ve Kuranıkerimin me” cüzünden başlıyarak “tebareke, ER camiinin iki” tarafındaki sekiz kurşunlu medresedir. (3) Bunlar, tana halâ assrı mev- küçük cut olan medreselerdi. Muktedir mesnevi okuyucuları yetiştirirlerdi. 4 medreseler d MER: afızları yetiştiriyordu ki, hafızlar kuranıkerimi yedi ve e on vecih Üzerinde okumağı öğ- renirleri kadseme ve vezzariyati, cüzlerini oku. duktan sonra,bütün mushafı şerifi hatim ederlerdi, ve debdebe ile hatim duası lara ilmi izamanda çocuk Dinlerini öğretirlerdi. yapılırdı. Ayn hal okuturlardı. Türkçe yazıyı sülüs meşkettirili be iyi telâffu için tecvit okutulurdu. Velileri ız ek kelimelerini, tirmek isterlerse çocuklarını hıfza çalıştırırlar ve debdebeli hafız cemiyeti yaparlardı. Güzel yazı yazmağı öğrenen çocuklar «Hattatlık icazeti» alırlardı. Çocuklardan sesleri güzel olanlara biraz musiki meşredilirdi ve ilâhiler öğretilirdi. Velilerinin bali ve istitaati olan çocuklar, alay ile mektebe başlar- lardı. Mektep çocukları, mektebe yeni girecek çocuğu «İlâhiciler» önde, mektebe cocuk bir arabada veya midilli sırtında, süslü elbisesile, mavi boncuklu “Ma. şallah, lı nazar takımıile, boynunda sırmalı kese içinde kuranıkerim asılı olduğu halde ortada.. diğer çocuklar arkada olrak ilâhilerle ve aminlerle mektebe giderlerdi. Alayı teşkil eden müsait gidip evinden alırlardı. başlayan rası» verilirdi. İlâbicilerin “amin Lari? diğer arkadaşlarının iki kat Banilerinin vakfiyeleri bazı mahalle mekteplerinde çocuklara birer «kapama? çıkardı. Yani birer kat elbise ve birer çift ayakkabı verilirdi. Muayyan günlerde pilâv zerde dağıtı- lırdı. * .. Medreselerin programlarındaki ders. ler şunlardı: GCedlerimiz memleket fethettikçe aldıkları yerlerde de medreseler açmışlardı. Tunusta bir medrese talebesinin ibadeti.
