1 Mart 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 7

zenesi, her biri ayrı ayrı, siyaseten ve iktisaden müstakil, siyasi ve iktisadi cüzü tamlar muyazenesi olacaktır. Harpten evvel cihan, Avrupanın iktisat ve fikir hegemon- yası altında yaşarken, cihanın mukadderatı, âleme Avrupanın mukadderatı gibi görünürdü. Avrupa hangi tesirler altında ve nereye giderse, cihan aynı tesirlere tabi olarak oraya gider sanılırdı. Âlemin cihanı telâkkı tarzı, Avrupanın cihanı telâkkı tarzın- dan ve âlemin rüyet ufku, Avrupanın cihanı rüyet ufkundan ibarettir zannedilirdi. Dünya cemiyetlerinin inkişaf kanunlarının, Âyrupa cemiyetlerinin inkişaf kanunlarının ayni; dünya mu- kadderatınm Avrupa mukadderatiyle bir olduğuna inanılırdı. Hulâsa, eski Yunan kolleyyumunda Atina, Orta asırlar biyerar- şisinde Kilise ne ise, Harp başıma kadar devam eden- on dokuzuncu asır demokrasisinde de Ayvrupa o idi. Bir buçuk milyar müstemleke halkı, Avrupa için çalışır, dünya kaidesinin ortasında yükselen Avrupa ehramı bu bir buçuk milyar insanı ve Avrupa ehramının tepesinde yerleşen bir avuç ekaliyet, ehramın bütün alt tabakalarını kendi arzusuna göre harekete getirirdi. Gerek bu alt tabakalar, gerek bu bir buçuk milyarlık insan kalabalığı için, doğru ve hakikat olan nizam, bu hiyerarşinin devamından ibaret sayılırdı. Her tarafta cemiyet ilmi ve ilmi olan kaideler diye öğretilen ve münakaşasız kabul edilen şeyler bu tecssüa etmiş hiyerarşi- nin mazmunları ve kaideleri idi. Halbuki, bu nizam, bugün gibi o zaman da, kendi bünyesinden doğan ve her biri kendi istikametinde inkişaf edip, kendi istikametinde kuvvetlenen iki büyük tezat elinde mustaripti: 1 — Bir tarafta bir buçuk milyarlık bir müstemleke ve yarı müstemleke halkının yarattığı fazla kıymetlerle yaşıyan dört yüz milyon başlı bir Avrupa ehramı vardı ki bu ehramı teşkil eden içtimal tabakalar arasında, günden güne keskinleşen bir (sınıflar kavgası) bizzat Avrupa cemiyetinin kendi nizamı aleyhine inkişaf edip duruyordu. 2 — Diğer taraftan, bütün teknik vasıtaları kendi emrinde tutan ve cihanı kendi fikir ve iktisat diktatörlüğü —altmda, kendi istediği gibi kullanan bütün sanayi Avrupasıma karşı, 7