Komşumuz İran, Ücaret monopolü gibi ileri iktısadi tedbirlere rağmen, milletin derinden kaynaması devresine henliz girme- miştir.. Osmanlı İmparatorluğunun “Avrupelilik,, düzgünü altında, içeri doğru feodal ve teokratik, dişarı doğru İse yarı-müstemleke ve tâbi bir içtimai ve iktısadi harita manza- rasını, iyi bakarsak, Pehlevi'nin ülkesinde de gürebiliriz. Bize gelince, Milli Kurtuluş hareketini temsil eden inkılâbımızın son derece karakteristik bir devresine varmış bulunuyoruz. İmparatorluktan mevrus tanzimat sonu görüş ve telakkilerini tamamiyle tasfiye ederek, inkılâbımız için, millt şeniyellerden başka kaynak tanımamak. Tanzimalın ÂAvrupa hayranlığı ye- rine, milletin verimliliğine inanmak fikrini ikame elmek, millet davalarını hal için, kamusta kelime arar gibi, Avrupa mevzu- atmı döke saça beriye laşımak yerine, © davalar üzerine iğilerek onları bilgili ve müstalil bir tetkike tâbi tutmak itiyadını koymak. Hükümlerin ve kaidelerin milletlere ve za- manlara göre değiştiğini unutmıyarak eskicilikten ve taklitçi- likten sakınmak. EFütün cihanm, yeni bir dönüm noktası üzerinde, yeni yollar aramakta olduğunun farlıına vararak, bunun sebeplerini kendimize göre izah cimek ve yabancı görüşlerin uysal abonesi olmamak. Yani, inkılâbımızın fikir sistemini kurmak. İşte, varmış olduğumuz devrenin bizden istediği ve beklediği budur . Bu devrenin geldiğini, geçen seneki fırka mücadeleleri işa- retlemişti. Politika sahasında kalmakla beraber, o sıralarda da, için için iki sistem çarpışmıştı. İki görüş tarzı çatışmıştı. Po- litika sahasında zamanında ve yerinde olarak paydos edilen ihtilâf, fikir sahasını terketmedi. Bu sayededir ki genç Türkiye, fikir bakımmdan belki en verimli devresine girmek üzerecir. Eğer münakaşanın zaviyesi gittikçe açılır ve gittikçe derin- leşirse (ki, bütün zavahir bunu gösteriyor) ve münevver Türk gençliğini iyice kendine — cezbedebilirse, netice itibariyle kimsenin kimseden şikâyete hakkı olmıyacaktır. Bütün diğer Asya milletleri kadar büyük ve modern tekniği almak cehtinde olan Türkiye, inlolâbmı sistemleştirmekle, Az- yanın öncü milletleriden biri olacaktır. Eğer, Türkiye, bu işi, şamil bir felsefi görüşe ve ahenkli bir içtimai nizama bağlıyarak başarırsa, yani: modern tekniğe malik olur ve teratsız millet tipini yaratabilirse, Türk milleti, yirminci asrın, Asyanın kur- 14