1 Mart 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 29

30—80, orta çiftçinin 100—300, büyük çiftçinin de 300 -1000 dönümdür. İska altı ve kurak mmntaka da zürramn takriben yüzde 20 si küçük. yözde 70 i orta yüzde 10 u da büyük çifçidir. Vasati olarak küçük çifçi senede 300, orta çiftei 1000, büyük çiftçi de 2000-10.000 liralık mal kaldırır. Köydeki içtimat farklılaşmanın tevlit ettiği ikinci tip, köy amelesidir. Bizde üç nevi köy amelesine tesadüf olunur; 1 — muhtelif amillerin tesiri allnda mülkiyelinden tecerrüt etmiş ve müteşebbis köylü nezdinde amelelik eden köylü. 2 — Köyündeki toprağını terkederek ameleliğe çıkmış ve herzaman köyüne tarlasının başıma dönmek arzusunu besliyen köylü. 3 — Mevsim icabı ticari mahsulât mıntakalarına gelerek çalışan ve mevsim sonunda köyüne dönen köylü, Bunları Şarki ve Orta Anadolu ihraç eder. Bu sözlerimizden mübadelenin münkeşif olmadığı kapalı mınta- kalarda içtimai bir farklılığın bulunmadığı zannı hasıl olmasın. Buralarda da eskiden kalma derebeyliğine ve toprak ağalığı- na müstenit nevi şahsına mahsus içlimai meratip varıgr. Fakat bu içtimai meratibin unsurları, karakter itibarile mua- sır münasebetlerin bir çocuğu olan müteşebbis müstahsilden çok farklıdır. Bunlar da mıntakalarındaki herhanci bir köylü gibi kendi kendine yeten iktısat süjeleridir. Maamafih mübadele nizamının mülterakki olduğu mahallerde bu içtimai unsurlar, derebeylik, yahut toprak ağalığı mahiyetlerini tedricen kay- bederek büyük sermayedar müteşebbislere tahavvül etmiş- lerdir, yahut etmek üzeredirler. Meselâ Adananın pamuk mmtakasında asgari dönümleri iki binden aşağı olmıyan ve moödern tckııiâ vasılalar ve yüzlerce amele ile pamuk zeriyatı yapan büyük çifliklerin mühim bir kısmını bu nevi mütcşebbis&rin arazisi teşkil eder. Şu arada bir noktayada temas etmeyi faideli buluruz: Türkiyenin bilâ istisna her yerinde mahalli şartlara göre şekli değişen bir toprak meselesi vardır. Bu toprak meselesi bazı yerlerde (Şark vilâyetlerinde) derebeylik münasebeti bakıyyesi halinde bazı yerlerde derebeyliğin bir istihalesi, yeni münasebetlere intibak etmiş bir şekli addettiğimiz “ toprak ağalığı,, yani ortakçılık (Şark vilâyetlerinden Ege denizi sahillerine kadar olmak üzere Anadolunun her yerinde) tarzında tezahür eder. Topraksız yahut toprağı az fakat sây vasıtalarına malik küçük köylü, daima iyi toprakları elinde bulunduran büyük toprak sahiplerine müracaata mecburdur. Meselâ Alaşehirde, Alaşe- 29 | ; î |