1 Eylül 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 12

Bir sayfa fen Adese önünde zuhal Zühalin halka üstünde e gölge. 1600 senelerinde (o Hollanda'n Midelburk şehrinde beşeriyetin müre- şekkir bulunduğu iki mü lan ya- geni BiRi ismi Zahariya Yan- sen, diğeri Hants En idi. oi kii e a imal ederlerdi, 990 esinde insanları ai Sa sako icatetti, arkadaşı da 1608 de dürbünü yaptı. Bu alet mikroskptan fazla tesir bırekti. Mikroskop küçük cisimlerin, dürbün ise uzaklardaki ecramın mahiyetini meydana çıkarıyordu. Şayanı raemnu- niyettir ki Arzın ayni noktasında çalı- ahsiyet ayni zamanda iki mühim ihtirada bulunuyordu: (590 da İtalyada diğer meçhul bir sanatkâr küçük mıkyasta bir dür- bün yapmıştı. Bu dürbün hâlâ: ope- ralarda istimal olunan dürbünlerden hemen farksızdı. Artık ihtira yapıl- mıştı. Yasen ile arkadaşı çarşı ve pa- zarlarda gözlük satmaktan usanmışlar, yeni bir are doğru yola e Liperhey seyahatı esn ında dürbünü ile uzakları e yrediydi e gittikleri mahallerde ahaliye de öldü.,, e «srar- ngiz moktaları EN ma- o vaziyete getirdi ki ecsamın o eşkâli en mertebe daha ziyade tevazzuh € . Bunun için bir kaç gün sarfetmiş silen tadilâ- tn muvaffak olmuştu. 23 Ağustos 1609 tarihinde gayet büyük bir tekerliğin üzerine tesbit ettiği küçük dürbününü Venedik şeh- rinin ortasındaki bir meydana rekzetti. Burada dürbini semalara tevcih ederek u. Bizi bu gün dev aynasile adeselerinin kutru iki metrodan fazladır. Galile o va- kite kadar mera e şekilde görül merin sanda” ln dağların erendi edi ilk defa dürbün ile keşiediyordü. “ Galile 1610 yazında dürbününü Zuhale çevirdi, hayret etti: Çünki! diğer seyyarelere benzemiyordu! Biçare Gallle, ömrünün sonuna kadar bu kemerli yıldız muammasını keşfedemedi, ve merak içinde Ayni zamanda gayet temiz gibi görünen güneşin sathındada bir takım lekeler meydana çıkardı. Onun aleti uzaktaki seyyareleri daima kürevi gös- teriyordu. Bunların teşekkülatında da Arza müşabehetler vardı. Bu hadise bu alimler kilisa papaslarının mukavemetine maruz kalmağı başla mışlardı. Ayni pi Romada 1660) senesinde Gioradan ro) mışlardı. Bir il sonra Galile de ayni sebepten dolayı (mahkemeye sevkedilmiştı. Bu bele he alimin talii kendisini oOmagkemeje sürüklemişti Enğizisyon mahkemesi eni hak: kında Galileden izahat istedi ve bu yolda hiç bir söz sarfelmemek şartile serbest bırakıldı. Galile kayıt altında bir esir vwaziyetine düşmüştü. erbest düşüne bilecei yalnız tetkikatını etrafa neşretmeyecekti. Ge lile bürün seyyaratı gözden geçiriyordu. Yalnız nazarı dikkatını fazla celbedn Zuhal — Satum seyyaresi olmuştu Eskiden seyyarenin güneş etrafında Zuhalin yalniz halkasına teleskopla bir nazar. b XX