8 Temmuz 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 30

TARİH ni istemektedir. Ama nasıl? Ortada bir iktidar vardır, balkın iktidarı, o sorumsuzdur. Sorumlu olanlar Du- ma ile Sovyettir. Onlar da kudret- sizdirler. Üstelik iki baş halindedir- ler. Dumanın Geçici Komitesi aske- ri bir komiserlik ve bir iaşe komi- serliği kurduğunda Sovyetin Yöne- tim Kurulu da aynı şeyi yaptı. Fa- kat Sovyet akıllı bir davranışta bu- lundu ki bu sonradan, bolşeviklerin iktidarı burjuvaların elinden alma- larını çok (o kolaylaştıracaktın Bir de silâhlı milis teşkilâtı kurdu. Bin işçiden yüz milis Çıkıyordu. Bu, mu- azzam bir kuvvet olmakta gecik- medi. Hele. silâh temininin o kadar kolay olduğu bir ortamda. Karşılıklı oyunlar Bir gün daha böyle geçmiştir. Şim- di, Martın 14'ü. Petrogradın man- zarası pek az değişmiştir. Karlar altındaki şehirde herkes ayaktadır. Her tarafta açık hava toplantıları tertiplenmekte, hatipler konuşmak- ta, konuşmakta, konuşmaktadırlar. Ama kimse ne dediğini bilmemek- tedir. Bolşevikler bile.. Dumanın ö- nünde halk kimin için ve niçin çar piştiğini Oöğrenmek istemektedir. Fakat Potemkinin sarayından bir haber sızmamaktadır. Sovyet de o- rada, fasılasız toplanmaktadır. İki- yüz delege üçbin olmuştur. İçeri dalan, kendini delege ilân etmiştir. Bunların çoğu sarhoştur. Yandaki bir odada Dumanın Ge- çici Komitesi daha sakin ve mun- tazam bir toplantı yapmaktadır. Li- berallerin şefi Pol Milyukof bir ge- çici hükümetin kurulmasına, Nikor lanın tahttan feragatinin sağlanma- sına, Saltanattın kurtarılmasına vs Sovyetin işlere karıştırılmamasının teminine çalışmaktadır. Halbuki Sovyetler Rusya toprakları üzerinde süratle üremektedirler ve bunların hepsi Petrograd Sovyetinin emrine girmektedir. Nikola bir gece evvel treninden Rodziankoya haber göndermiş ve kendisiyle görüşmek istediğini bil- dirmiştir. Treni Dno istasyonundan geçerken kendisini vagonunda ka- bul edecektir. Ancak bu, Duma ile Sovyet arasındaki ilk açık çatışma nın sebebini teşkil etti. Demiryol işçileri Dumanın temsilcilerine, ken- dilerini Dnoya götürecek tireni ver- 30 Sverdlof o bolşevik gayretlilerinden biri oldu. İşçileri o teşkilâtlandırıyordu. o Sverdlofun 1919'da yorgunluktan bitap düşüp ölmesi İhtilâl için büyük bir kayıp teşkil edecektir. liderlerinin en meyi reddettiler. Bunun için Sov yetten, yazılı emir getirilmesini is- tediler. Halbuki Sovyetin Yönetim Kurulu böyle bir mülakatın aley- hindeydi. Müzakereler uzun sürdü. Kurul, dayatıyordu. Rodziankoya ne lokomotif, ne vagon verilecekti. Bu sırada içeri, ağzı köpük içinde Kerenski girdi. Prezidyurn üyelerine sert bir çıkış yaptı: "— Ne biçim karar bu? Tren ver- meyi nasıl reddedersiniz? Rodzian- ko Nikolanın tahttan feragatini ge- tirmeye gidecekti. Bütün sorumlu- luk sizde olacaktır.." Genç avukat bunu söyledi ve dü- şüp bayıldı. Biraz sonra kendine geldiğinde -üç gecedir o uykusuzdu- gerçi Yönetim Kurulunu ikna etti ama geç kalınmış, "sıfır numaralı katar" Dnodan ayrılmıştı. Duma, geçici bir hükümet için gizliden gizliye çalışmaktadır. Sov- yet ise böyle bir hükümeti destek lemek için şartlarını hazırlamakta- dır. İki taraf da bilmektedir ki öte- kinin desteği olmadan iktidarı yü- rütmek kabil değildir. Fakat politi- kaları da, birbirinden o derece ay- rıdır. Duma, başında bir naip veya niyabet meclisi bulunacak meşruti- yet istemekte, kudretini ondan al- mayı tercih etmektedir. Sovyete gö- re ise kudretin kaynağı doğrudan doğruya halk olmalıdır. İhtilâli halk yapmıştır, ölüleri halk vermiş- tir. İktidar da onun hakkıdır. Bur- juvalar yeni bir hayale kapılmış haldedirler. Bu çıkmazdan durumu kurtara- bilecek bir tek adam vardır: Ke- renski. Genç avukat iki heyetin de idare kurulu içindedir, bir ayağı Dumadadır, bir ayağı Sovyette. İki komitenin o gece yarısı ortak bir toplantı yapmalarına karar verilir. I numaralı prikaz Fakat akşamın sekizinde, önemi o an anlaşılmayan bir tebliğ ha- zırlanmaktadır. Bunu, hazırlayan, Sovyetin redaksiyon Oo komitesidir. Komitenin yürütücüsü bolşevik te- mayüllü avukat oSokoloftur. Masa- nın etrafım işçiler ve askerler al- mıştır. Bu, ihtilâl içinde bir ihtilâl olan, Petrograd Sovyetinin Il numa- ralı "prikaz"ı, günlük emridir. 1 nu- maralı prikaz sonradan İhtilâlin kaderini ve yönünü değiştirmede büyük rollerden birini oynayacak- tır. Prikazda şöyle denilmektedir: “Petrograd bölgesi garnizonuna. Derhal ve kesinlikle tatbiki için mu- hafiz kıtalarının, ordunun, topçu kuvvetlerinin ve donanmanın bü- tün erlerine. Bilgi edinmeleri için bütün li. işçilerine. İşçi ve Asker Sovyeti aşağıdaki hususları “karar altına almıştır: — Her kademedeki bütün as- keri birliklerde ve donanmanın bü- tün gemilerinde derhal, seçim yo- luyla, erlerden müteşekkil temsil komiteleri seçilecektir. 2 — Sovyete henüz delegesini seçmemiş bütün askeri birlikler bir delege seçerek bunu, elinde yazıtı vesikası, | art günü saat 10'da Devlet Dumasında hazır bulundura- caklardır. 3 — Bütün siyasi davranışların- da askeri birlikler İşçi ve Asker Sovyetiyle kendi temsil komitesinin emrine uyacaktır. 4 — Devlet Dumasının askeri ko- misyonunun emirleri ancak, Sovye- tin emirleriyle çelişme halinde ol- madiği hallerde infaz edilecektir... Prikazın öteki maddelerinde gö- rev dışında erlerin üstlerini selâm- 8 Temmuz 1967