8 Temmuz 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

DÜNYADA OLUP BİTENLER Ortadoğu Durmasını bilmeyince Yeryüzünde, kurulduğu günden buyana sayılamıyacak kadar çok el değiştiren, birçok din ve kültüre beşiklik eden Oo şehirlerin başında, hiç kuşkusuz, Kudüs gelmektedir. Kudüs, dinsel inançların hâlâ dünyaya yön verdiği (o dönemlerde yalnız bir kutsal şehir değil, aynı zamanda bir siyasal osorundu. Bu inançların yavaş yavaş geriye itil- diği günümüzde ise, zengin tarihi geçmişi ve hergün biraz daha çoğa- lan turist trafiği sayesinde, altın yu- murtlayan bir tavuktur. Filistinin ikiye bölünmesi ve bu iki parçadan birinde yahudi, ötekinde de bir a- rap devleti oOkurulması sözkonusu olduğu günlerde, hattâ bu yönde alınan Birleşmiş Milletler kararla- rında, Kudüsün bu iki devletten hiçbirine verilmeyerek bir uluslar- arası statüye bağlanması öngörülü- yordu. Oysa İsrailin kurulmasından sonra yahudilerle araplar arasında patlak veren savaşta İsrail, Kudü- sün batı, Ürdün de doğu yarısını kendi topraklarına katıvermişler- dir. Fakat bu paylaşma, daha ilk günlerden başlayarak, İsraili mem- nun etmemiştir. Çünkü, Kudüsün İsrail ile Ürdün arasında ikiye bö- lünmesi, altın yumurtanın ikiye bö- lünmesi olduğu gibi, o yahudilerin kutsal anıtlarından o sayılan "Ağla- ma Duvarı" da bu bölünme sırasın- da arapların elinde kalmıştır. Kudüsteki yahudi tapınağının romalı komutan Titus tarafından yıkılıp yahudilerin şehirden kovul- masından bu yana, yani aşağı - yu- karı 1900 yıldır, "gelecek yıl Kudüs- te buluşalım" dileğiyle selâmlaşan museviler, bu dileği Oo gerçekleştir- mek olanağını nihayet geçen hafta buldular. Bilindiği gibi, son Arap- İsrail savaşının daha ilk gününde Kudüsün ikinci yarısını da ele geçirmişlerdi. İsrail Parlâ- mentosu, geçen hafta içinde yaptığı bir toplantıda, ele geçirilen bu ikin- ci yarının da şimdiye kadar İsrailin elinde bulunan kesimin belediyesi- ne bağlanmasını kararlaştırmış ve bunun üzerine, Kudüsü ikiye ayıran engeller ordu tarafından yıkılarak, askeri gözetleme Oo kuleleri şehrin doğu sınırına taşınmıştır. Böylece ağlama duvarlarına kavuşan yahu- diler, şu satırların yazıldığı sıralar- 8 Temmuz 1967 da, bütün Kudüs şehrinde artık serbestçe (odolaşmaktadırlar. Buna karşılık, Ürdün nehrinin batısında- ki işgal edilmiş topraklarda dolaş- mak, buradaki arapların çoğunun Ürdüne sığınmış olmasına rağmen, İsrail hükümeti tarafından sınır- landırılmış bulunmaktadır. Beklenen tepki İsrail Parlâmentosunun Kudüsün ikinci yarısını da yahudi yöneli- mi altına koymak yolunda yerdiği karar ve bu kararın hiç zaman kay- betmeden yürürlüğe konması, bü- tün dünyada geniş tepkiler uyandır- mış bulunuyor. Bu tepkilerin birin- ötedenberi, oKudüsün uluslararası bir düzene bağlanmasını o istemek- teydi. Yahudilerin bu yeni davranı- şı, hristiyanların bu isteklerini bir kez daha ve en yüksek sesle tekrar- lamaları için çok elverişli bir fırsat olmuştur İşin daha kötüsü, 1900 yıllık is- teklerini frenlemesini becerememe- leri üzerine, şimdi yahudiler batılı- lardan gördükleri desteği de kay- betmek tehlikesiyle karşıkarşıyadır- lar. Bir sürü öneri Başlangıçta kendi varlığını koru- mak amacıyla savaşa giriştiğini Arap-İsrail tisi, kolaylıkla bekleneceği gibi, bu- rayı yirmi yıldır elinde tutan Ür- dünden gelmiştir. Ürdün hüküme- ti, yayınladığı bir, bildiride, İsrailin bu davranışını şiddetle protesto et- miş ve Kudüsün herşeyden önce bir arap şehri olduğunu ileri sürmüş- tür. Kudüsün yahudilerin eline geç- mesine karşı odikilenlerin ikincisi, Papadır. Bu şehirde yalnız yahudi ve arap kutsal anıtları değil, aynı zamanda, başta İsanın doğum yeri ve "Beyt-ül Lâhim" kilisesi olmak üzere, hristiyanların da en değerli anıları vardır. Bunları kendi sözü- nün olmadığı bir yönetim altında görmekten hoşlanmayan Papalık, gerginliğinin sebebi: Paylaşılmayan Kudüs! şehir ileri süren İsrailin son davranışla- ıyla ne kadar yalnız kaldığı, en iyi, şu satırların yazıldığı sıralarda ö- nüne sunulan bir sürü öneriyi tar- tışmaya başlayan Birleşmiş Millet- ler Genel Kurulunda belli olacaktır. Güvenlik Konseyinin çıkmaza girmesi üzerine ve Sovyetler Birli- ginin isteğiyle toplanan olağanüstü Genel Kurul, Ortadoğu anlaşmaz- ilgili genel bulunmaktadır. mek gerekirse, bu görüşmeler önce- den beklenildiği kadar sert ve ateş- li geçmemiştir. Arnavutluk hariç, öteki bütün devletler Ortadoğu yü- zünden dünyanın yeni bir buhra- 17