8 Temmuz 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 10

YURTTA OLUP BİTENLER lindiği gibi, yurdumuzun sanayileş- mesinde ve kaynaklarımızın değer lendirilmesinde kurulması zorunlu görülen birçok temel sanayi projele- ri ilgili kamu kuruluşlarınca (o ele alınmakta ve gerçekleştirilmektedir. Bu gibi projelerde çok önemli ve kritik hususlardan biri, yerin seçi- mi olmaktadır. Yer seçiminde konur yu iki şekilde ele almak ve karara gitmek mümkündür: 1 - Müteşeb- bis veya ilgili kamu kuruluşu yö- nünden Siz kârlılık esas olmak Üzere, üm ekonomi yönünden fayda esas olmak üzere.. Genelli le projenin sahibi kuruluşun genel ekonomi ile ilgili birçok bilgilere sahip olmaması ve mevcut verilerin ekonomiye reel maliyetlerinin he- saplara alınmaması nedenleriyle, ba- zı halde bu iki şekilde yer seçimi farklı sonuçlar vermektedir." Yazı devam ediyor ve bundan böyle, büyük ve temel sanayi proje- leriyle ilgili kuruluş yeri seçimle- rinde son kararın Hükümetçe alı- nacağı bildiriliyordu. Bayram veya seyran olmadan böyle bir yazının bütün Bakanlıkla- ra ve iktisadi devlet teşekküllerine dağıtılması mümkün değildi. Yazı, çok dairede normal karşılandı. A: zot Sanayii Genel Müdürlüğünde i- se öyle olmadı. Demirelin bu direk- tifi öyle bir sırada gelmişti ki, bu teşekkülde Akdeniz Gübre Komp- leksinin yeri üstünde kopan alevli bir çatışma, bıçakla kesilmiş gibi, oldu. İşin içyüzünü bilenler, "— Haaa" dediler, "Demirel a- ğırlığını koydu. Bu iş burada biter. İskenderun kaybetti, Mersin kazan- dı!" Bir ping - pong maçı Oysa başlangıçta, İskenderun hiç kaybedeceğe- benzemiyordu. Yapılan ilmi ve teknik incelemeler, birçok bakımdan, bu dev tesisin İskenderunda kurulması gereğini ortaya koymuş ve 1966 Nisanında Akdeniz Gübre Kompleksinin İsken- derunda kurulması yönünde bir pro- je Azot Sanayii Genel Müdürlüğün- de hazırlanmış ve hattâ bastırılmış- tı. Ama bir süre sonra işler değiş- ti. Başka rüzgârlar esmeğe başladı. 1966 yazında Başbakan Süleyman Demirel, bir demeç vererek, tesisin Mersinde kurulacağını bildirdi. Bu- nun şaşkınlığı dağılmadan, Azot Sa- nayii Genel Müdürü Dündar Kala- balık aynı yönde bir açıklama yap- tı. Projeyi hazırlayan, onaylayan 10 AKİS Azot Sanayii Genel Müdürlüğü Bağdattaki yanlış hesaplar teknik makamlar hayretler içindey- diler. Ama, seslerini çıkaramadılar. Politikada ağır basan Mersinli- lerin, kendilerinin tesise kavuşmala- rın engelliyeceğini gören İskende- runlular, tesisin kuruluşu bakımın- dan sahip oldukları teknik ve eko- nomik avantajlara bir yenisini ek- lemeyi denediler. İskenderun Sana- yi ve Ticaret Odası Başkanlığı, 1967 Ocak ayında Azot Sanayii oOGenel Müdürlüğüne bir telgraf (oçekerek, tesisin kurulacağı arazinin bedelsiz sağlanacağını bildirdi. Bu telgrafı haber alan Yönetim, Kurulu üyeleri, bir toplantıda, Genel Müdürden mesele hakkında bilgi is- tediler. Oysa Genel Müdür Kalaba- lık, Yönetim Kuruluna filân danış- madan, İskenderun Sanayi ve Tica- ret Odasına, tesisin Mersine kurul- ması kararının kesinleştiğini bildir- mişti. Toplantı tartışmalı geçti. Yönetim Kurulu üyeleri, kanuni yetkilerine dayanarak, projeyi incelemek isti- yorlardı. Kalabalık ise Başbakanın arzusundan dem vuruyor, projeyi vermek istemiyordu. Bir Yönetim Kurulu üyesi projeyi tetkikte ısrar edince, Genel Müdür önce "içinden çıkamazsınız" dedi, fakat bu tutma- yınca, "Müsvedde halinde" mazere- tini ileri sürdü. Israr yine devam edince de "Proje burada değil, Kü- tahyada" deyip, işin içinden çıkmak istedi. Fakat bazı Yönetim Kurulu üyeleri, meseleyi tetkik fırsatını bul- dular ve tesisin İskenderuna kurul- ması hakkındaki projenin gizli tu- tulduğunu, buna karşılık, bu proje- de rakamların değiştirilmesi ve İs- kenderun yerine Mersin yazılması suretile hazırlanan bir başka pro- jJenin, Yönetim Kuruluna haber da- hi verilmeden, Sanayi Bakanlığına ve Plânlama Dairesine gönderildiği- ni hayretle tesbit ettiler. Sert tar- tışmalar cereyan etti. Ortada, şüpheleri büyük ölçüde tahrik eden bir durum vardı. Yarım milyarlık bir tesisin kuruluş safha- sında tahrif edilen rakamlar, normal usüller dışı kaçamak işlemler her- şeye yorulabilirdi. Yönetim Kuru- lunda, konunun yerinde tetkiki ka- rarlaştırıldı. Durup dururken İsken- derundan vazgeçilip Mersine dönül- mesi için verilen karar acaba doğ- ru muydu? Yönetim Kurulu üyesi Haydar Demirarslan ve iki mühen- disten kurulan bir heyet, İskende- run ve Mersine giderek inceleme- ler yaptı. Bu heyet, verdiği rapor- da, eğer İskenderun yerine Mersin tercih edilirse, kuruluş ve işletme masraflarının milyonlarca lira ar- tacağını bildirdi. Yapılan inceleme, İskenderunun birçok yönden avan- tajlı olduğunu gösteriyordu. , ben söz verdim.. Bu sırada. Mersinde başlamak üze- re olan arazi mübayaası durdu rulmuştu. Üç kişilik heyetin vardığı sonucun sıhhatini kontrol için 1967 Ocak ayı sonunda daha geniş bir 8 Temmuz 1967