8 Temmuz 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

TARİH Bolşevik İhtilâli VI Halk sarayı basıyor 22 Mart günü Petrogradda bilanço, İktidar için tam bir felâkettir. Askeri garnizondan 25 bin kişi ihti- lâlcilere katılmıştır. Piyer -ve- Pol kalesinin silâh deposu yağma edil- miş, siviller ellerine 40 bin tüfek ge- çirmişlerdir. (Polis komiserlikleri basılmış, bütün dosyalar yakılmış- tır. Hükümeti tutan bin kişilik bir kuvvet, başında Kutyepof diye bir albay, Volinski Alayına hücuma kal- kışmış, Albay elinde tabancayla dö- güşmüş, fakat adamları kısa zaman- da ayaklanmış birliğe katılmışlar- dır. Bir generali, General Milleri kendi erleri Vurmuşlardır. General Stakelbergin âkibeti daha da hazin- dir. Sabahları taze kremasız yapa- madığı için Rus-Japon harbi sıra- sında bir ineği trenle Sibiryaya ge- tirtmiş olan bu komutanın evini de askerler basmış, karşı koymak is- teyen kapıcıyı öldürmüşlerdir. Sta- kelberg iki' etinde iki tabanca mü- tecavizlerle vuruşmuş, bunlardan onbirini otemizlemiş, sokağa firla- mıştır. Fakat sokakta yakalanmış, öldürülmüş ve cesedi atların ayak- ları altına atılmıştır. Daha sonra kafası kesilmiş, bir kazığın ucuna geçirilmiş ve askerler onu nişangâh yapmışlardır. Başkent o sokaklarında durum buyken Dumada başka bir heyecan vardır. Çar, Dumayı feshetmek ni- yetini yürürlüğe koymuş, saltanat emrini Duma Başkanı Rodzianko- ya tebliğ etmiştir. Tebliğin yürür- lük saatini İçişleri Bakanı Protopo- pof kendi eliyle metnin kenarına yazmıştır: 12 Mart, geceyarısı. Baş- ta Kerenski, bir çok milletvekili Du- madadır ve Potemkinin eski sarayı kaynamaktadır. Rodzianko o gün, saltanatı kur- tarmak için burjuvazinin son gay- retlerini yaptı. Çara, emirnamesini geri almasını talep eden bir telgraf çekti. Olmadı. Bakanlara istifa et- melerini ve yeni bir hükümetin ku- rulmasını söyledi. Olmadı. Kudreti 8 Temmuz 1967 fülen elinde tutan Protopopof tara- fından idare edilen ihtiyar Başba- kan Prens Geolitzin herhangi bir anlaşmayı reddediyordu. Saltanat, purlivaziye hak tanımıyordu. O zaman burjuvazi için tek bir yol kalıyordu Sokakla birleşmek. 12 Mart 1917 günü, Rusyada o da bunu yaptı. Zaten sokağa hakim olmuş hal- kın Dumaya girmesi gecikmedi Meclisin Oo muhafızları (o kalabalığı durduracak halde değildi. Halk bir anda sarayın koridorlarını doldu- ruverdi. "Çarı tevkif ediniz! Bakan- larını tevkif ediniz! o Sömürücüleri tevkif ediniz!" diye bağırışılıyordu. Duma, kendisinin de İhtilâle ka- tıldığım halka bildirmek üzere üç kişilik bir komite seçti. Bunlardan biri de, 36 yaşındaki Kerenski idi. Genç avukat günün adamı halindey- di. Kalabalığa hitaben: "— Bu ev, artık aynı zamanda sizindir de.." dedi. Bütün kapılar açıldı. Fakir ve se- fil halk Çarlığın tarihinde ilk defa olarak bir sarayın yaldızlan ve şa- tafatıyla karşı karşıyaydı. Orayı iş- gal etmekten gurur ve zevk duyu- yor, her tarafına girip çıkıyordu. Biraz sonra, tertemiz saray kipkirli hale gelmişti. Maksim Gorki anlat- maktadır, ikinci ihtilâlde, Bolşevik İhtilâlinde aynı halk Kışlık Sara- yı zaptettiğinde tuvaletler durur- ken o canım porselenlerin içine ap- test bozulacak ve bundan keyif alı- nacaktır. Duma, Çarın fesih emirnamesine karşılık bir Geçici Komite kurdu. Bunun başında Rodzianko vardı. Kerenski onun da üyelerinden bi- riydi. İki gerçek sosyalist burjuva- larla birlikte komiteye girmişti. Geçici Komite, İktidar olmak ve kudreti elinde tutmak iddiasını taşı- yordu. Sokakta halk yeni zaferler ka- zanmıştı. Piyer -ve- Pol tamamile düşmüştü. Bütün hapishaneler zap- tedilmiş, mahkümları o boşaltılmış- tı. Bunlar şimdi yeni misafirlerini bekliyorlardı. Kerenski kurulan re- jimin düşmanlarının tevkif edilme- leri emrini verdi. Nitekim bir da bakıldı, uzun boylu, ince bir öğren- ci bir ihtiyarı tevkif etmiş, getir- mektedir. Tevkif edilen, Adalet Ba- HİKÂYENİN ÖZETİ Avrupa ülkelerinin, 1850'lerden itibaren hızlı bir fikri geliş- me göstermesine karşılık, çarların idaresindeki Ortodoks Rus- yada mutlakıyet gittikçe şiddetlenmekte, aydınlarla bazı işçi ve asker toplulukları zaman zaman homurdanmaktadırlar. Rus- ya, İhtilâle kadar tam bir terör, suikast ve tedhiş memleketidir. İhtilâl fikri gündengüne yayılmakta, taraftar toplamaktadır. Çar II. Nikola, inisyatifi Çariçeye kaptırmış, yetersiz bir kimsedir- Halk, genellikle Çarı sevmekte, fakat Çar ve etrafındakiler bunu değerlendirmesini bilememektedirler. "Kanlı Pazar" adıyla tarihe geçer. Duma, Çarın bir halk hareketi, Sen - Petersburgdaki bir oyuncağıdır. Potemkin zırhlısı isyan eder. Marksistler ikiye ay- rılırlar: Bolşevikler, Menşevikler. Başbakan Stolipin öldürülür. Prens Yusupof ile milletvekili Pruşkeviç, skandal kralı sahte pa- paz Rasputini öldürürler. Romanoflarını saltanatı, adım adım so- na yaklaşmaktadır. Askerler, isyan eden işçilerle ve halkla bir- leşirler. Sol kanat cumhuriyet istemektedir, rus burjuvazisi ise meşrutiyet taraflısıdır. Bu sırada Lenin İsviçrede, Stalin ise Sibiryadadır. İkisi de durumu dikkatle izlemektedirler. Hedefleri, çarlığı devirmektir. Dumanın Başkanı Rodzianko endişeli, Çar Il. Nikola ise müte- vekkildir. 8 Mart 1917'de Petrogradda panik büküm sürmekte- dir. Halk hiddetlidir. Açlık başgöstermiştir. Trenler donmuştur- Katinin ve Molotof, halkı kışkırtmaktadırlar. Polis, halka ateşi açar. Başbakan Protopopof hâlâ, Rusyada elli yıldan önce bir ih- tilal düşünülemiyeceği görüşündedir. Oysa Rusya kaynamakta- dır. Buna rağmen tiyatrolar, operalar tıklım tıklımdır. Pavlovs- ki Alayının erleri, ihtilâlcilere katılırlar. Silâh depolan yağma- lanır ve Rusyada ilk defa kızıl bayraklar açılır. Orora kruvazörü ele geçirilir. Askerlerle işçiler, artık, ihtilâlin içinde, eldedirler. Hikâye devam etmektedir.