21 Aralık 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

YAYINLAR TOPRAK UYANIRSA? (Ekmeksizköy Öğretmeninin hatıraları) d nemesi, Yazarları serisi 27, Yükselen Matbaa- sı İstanbul 1963. 447 sayfa 10 lira), TI oprak Uyanırsa?" bir roman mı? Hem evet, hem hayır. "Toprak U- yanırsa"yı bir roman olarak kabul e- dersek, kısaca konusu şu : Milli Eğitim müfettişliklerinde. Mili Eğitim memurluk ve müdürlüklerin- de bulunmuş bir eski öğretmen günün birinde emekliye ayrılmıştır. Ankara- nın ortahalli bir semtindeki müteva- zi evine çekilir. Ne var ki emekliliğin boş günleri bu eski eğitim adamını Ke- mirir bitirir. Kendisini evinde hiç bir işe yaramayan, lüzumsuz bir yaratık olarak görmeye başlar. arkadaşları bile ona eskisi kadar ilgi göstermemektedirler. Bu hal böyle bir kaç ay devam eder. Nihayet eski öğ- retmenin sabrı taşar, kendini şehir dı- şına, unutulmuş bir köye atmak ister. Eğitim müdürlüğüne başvurur. oOOnu Polatlı civarında, görenlerin dahi köy olduğuna şahit isteyecekleri Keltepe a- dında bir köye öğretmen olarak tayin ederler. Öğretmen buradan bir an önce kaç- mayı düşüne düşüne köye yerleşir. Tecrübeli, içindeki çalışma şevkini, en iyisi insana olan güvenini yitirmemiş bir kişidir. Usul usul, ama insanca, a- ma etrafına kendini o sevdire-saydıra köyün havasına katılır. Sonra çalışma- ya başlar. Ağıl haline getirilmiş eski okulu onartır, öğrencilerini kalbinden DERGİLER: Artık eski iş' eğitim işlerinde büyükle kü- pm Ü nı, ha- kendisine bağlar. Polatlıda dostlar edi- nir. Kendi başına değil, köylü ile bir- likte, onların duygularını harekete ge- çirerek, devletin formaliteler ve kırta- siyecilik arasında kaybolup gitmiş gü- cünü köylünün gücüne ekleyerek, kö- yü kalkındırmaya başlar. Uğraşır, di- dinir. Uğraşıp didinirken, bunu tek başına yapar gibi göstermez. Köylü, ile ellele çalışır. Her çabaya onları da ortak eder. Köydeki bataklık kurutu- lur, arteziyenler açılır, o kooperatifler kurulur. Öyle ki dört yıllık bir çaba- nın sonunda Keltepe köyü adı bile de- gişmiş, Keklikpınarı olmuştur. Suyu. elektriği, geniş bağları, omeyvelikleri, koruları, sebzelikleri olan, köylünün kendi emeği ve devletin yardımıyla bir plân içinde yeniden kurulmuş evlere geçmiş örnek bir köy olmuştur. Bütün bunlar köylünün kooperatif fikrini be- nimsemesiyle olmuştur. Roman olarak. "Toprak Uyanırsa?" nın kısa hikayesi bu. Bu konuda bir romanı. Şevket Süreyya dışında her- hangi birisi de yazabilir. Hattâ. "Top- rak Uyanırsa?" sadece bir roman diye ele alınırsa, tenkit edilecek pek çok yönü de var. Ama bizce kitap bu yönüyle önem- li' değil. Bu yönüyle "Toprak Uyanır- sa?" Finlandiyanın kalkınma masalı- nı anlatan Grigori Petrofun oBeyaz "Zambaklar Memleketinde" sinden ö- teye bir anlam taşımıyor. Ekmeksizköy ATAÇ — nn sanat — düşün dergisi. Aralık safisi yirmi ay dır yayınlan: bir-iki defa mahkemelere düşen, yazarları ve sahibi hakkında “çeşitli ği söylenen, ama doğru bildiği yol- dan hiç şaşmayan bir dergi, Ataç. erginin Aralık sayısında, bir do- çentin "Atatürk Sosyalist Değildi" başlıklı yazısıyla bu doçenti cevap- landıran Şükran Kurdakukun bir yazısı dikkati çekiyor. Son zaman- larda bu konunun tartışılması moda oldu. Kimi "Atatürk sosyalistti", kimi de "değildi" diyor. Dolayısıyla da hayli mürekkep harcanıyor. tür Bizce boşuna bir çekişme bu. Ata tada, bu eserlere bakarak At. k ölmüş gitmiş, ama eserleri or- atürke ne er demek mümkün, ne de sosyalizm düşmanı demek. Atatürk k adamı imiş. bir bü- yük insan imiş, gününün ve çevresinin la içinde halkı için ya- pabileceklerini yapmış, yapamadıklarını da yapmamız için bize bi- am bu sayısında Franz Kafkanın bir hikayesi ile Kant üstü- ne Emin Türk Eliçin tarafından yazılmış, derginin çapma göre ge- nişçe bir inceleme yazısı da dikkat çekici. Derginin zayıf yanı da şiir yanı. İ. S. EMİ Muazzez Menemencioğlunun şiirleri, 1963, Ankara, Ajans Türk Matbaası, 48 sayfa 300 kuruş, İsteme adresi İnkılâp Sokak 25/3-Ankara. BELEDİYE (MECLİSLERİ VAZİFE VE SELAHİYET- LERİ Mülkiye Müfettişi Ziya Ço- kerin derlemesi, İçtimai ve Kaza i İçtihatlar Yayınlan 3. İstanbul 1963, Nuruosmaniye Matbaası. 276 sayfa 15 lira. MODERN BASIN Piprre Denoyer'den çeviren Adnan Cemgil, Remzi Kitab- evi, Kültür Serisi 20, Yükse- len Matbaası İstanbul 1963, 123 sayfa 250 kuruş. ÖZGÜRLÜK VE KÜLTÜR John Dewey'den çeviren Ve- dat Günyol, Çan Yayınları, Kutulmuş Matbaası İstanbul, 165 sayfa, 500 kuruş. öğretmeni de o kitabın kahramanı Snelman'ın bir benzeridir. Bizce kitabın önemli yanı, Şevket Süreyyanın şunca yıllık tecrübesi ile Türkiyenin öğretmenlerine, türk aydın- larına seslenen yanıdır. Şevket Sürey- ya Aydemir, aydına seslenirken nutuk atmamış, azıcık hayali, azıcık ütopik bir romanın içinde aydınların neler yapabileceğini, bunları yaparken nasıl davranılması gerektiğini âdeta hisset- istemeden anlatmış. Aydınlara, nsana inin, toprağı uyandırın, dev- letle kişiyi değil ama, kişilerin kuracağı kooperatifleri el ele verdirin, başara- mayacağınız şey yoktur" diyor. Bütün bunların nasıl yapılabileceğini de ro- man diye yazdığı kitapta göstermiş. "Toprak Uyanırsa?" büyük bir e- ser. Hem de okunması kolay ve zevkli, nutuktan, propagandadan uşak, ama özü, dokusu sağlam bir kitap. Önce köy öğretmenlerinin, sonra köyle köy- lüyle ilgili bayındırlık o uzmanlarının, çi kitap, Milli Eğitim Bakanlığı tarafın- dan en kısa zamanda on binlerce bas- tırılmak ve en ücra köylere kadar ulaş- tırlmalıdır. Zira bu kitapta, çaresiz kalmış, kendini kapmış koyvermiş ay- dınları, okumuş-yazmışları odürtecek, harekete geçirecek bir hava, bir ruh var. Köy odalarına, köy kitaplıkları- na verilen parasız Kuran gibi bu kitap da verilmelidir. İlhami SOYSAL AKİS, 23