26 Haziran 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 34

SİNEMA 1946 yılında Barrandov canlı re- mıştır. "Bülbül ve Çin Hakanı" fil- sim stüdyosunun aşına getirilen Trnka, "Ayı Mircha" filmini kukla- larla hemen gerçekleştirmiş ve bu a- rada dört film -canlı resim- çevir- miştir. 1947 Venedik ve Brüksel film festivallerinde oOoarmağan kazanan "Çek Yılı", "Kermes" filmlerinin bi- rinci bölümlerini "Bü- vanlarla Haydutlar" ilk canlı resim -cartoon- örneklerin- dendir. Gene 1946 yılında ortaya çı- kan."Armağan", canlı resim tekni- ğinde bir bomba gibi patlamış, o gü- ne kadar alışılagelmiş bütün kural- ları altüst etmiştir. Ünlü eseri, si- yah - beyaz olarak yapılan "Yaylı Adam", Trnka'nın tek renksiz .filmi olup, İkinci Cihan Harbinde Çek hal- kının e çalışmalarım ei dır. Küçük bir ocakçının, Nazi s baylarını alt edişi, bu filmde büyük bir oObaşarıyla (o gerçekleştirilmiştir. Filmin kişileri canlı resimlerdir ama, dekor olarak Prag şehrinin sokakla- rı alınmış, böylece "gerçek sinema - canlı resim" birleşimi sağlanmıştır. 1947 de yapılan "Çek Yılı" uzun met- rajlı ilk kukla filmidir. Filmde Çe- koslavak halk danslarından ve kılarından büyük ölçüde faydalanıl- mi, gene uzun metrajlı bir kukla fil- midir. Konusu bir masaldan alınan " bu film için, Trnka, eliyle resimledi- gi Andersen masallarından bol bol örnek almıştır. 1949 da ortaya çıkan "Çayırın Türküsü", kısa metrajlı Trnka filmlerinin en tanınmışıdır. Ki- şiler büyük.bir ustalık ve gerçeğe yakınlıkla kuklalaştırılmıştır. e Film bir western olup, attan düşme, silâh- lı çarpışma, kovalama gibi, gerçek filmlerde güçlükle başarılan sahne- ler büyük bir ustalıkla Trnka tara- fından kuklalarla gerçekleştirilmiş- tir. "Kontrbas'ın Hikâyesi" aynı yıl- da çıkarılmış, o başarısız bir TIrnka filmidir. "Prens Bayaya", 1950 de oynatılmış bir uzun metraj kukla filmidir. (Bazı kişiler, bunu, Trnka'nın en güzel filmi olarak kabul ederler. Bu Orta Çağ masalı, usta sanatçı tarafından başarıyla sinema- ya aktarılmıştır. 1951 yılında, "Şeytanın Değirme- ni"nden sonra İrnka yeni bir türe el atmış ve "Sirk" filmini yapmıştır. Burada kartondan yapılmış kişilerle, çok beğenilen bir eser ortaya çıkarıl- mıştır. Trapezde sallanan akrobat, jonglör ve diğerleri "Sirk" filminin büyük başarı kazanmasını sağlamış- tr, Gene aynı yıl Irnka, "Altın Ba- lık" adlı bir "pastel - film" yapmış- tır. Bunu 1953 de yaptığı bir filmde deneyen Trnka, aynı yıl yeni bir uzun metrajlı kukla filmi olan "Eski Çek Destanları"nı oOortaya çıkarmıştır. Çek halkının Bohemyaya, patrik Cech idaresinde getirilişinden başlı- yan film, Çekoslovakyanın tarihini anlatmaktadır. Sinema sanatında, İlk destan filmi de böylece Trnka tara- fından yapılmış olmaktadır. Jiri Trnka'nın ünlü eserlerinden "Yiğit Asker Chveik", 1954.- 55 yıl- larının ürünüdür. Asker Chveik'in Birinci Cihan Harbindeki serüvenle- rini anlatmaktadır. Film kukla ve karton adamlarla yapılmıştır. Trn- ka, bundan sonra UNESCO ile ilgili bir film çevirmiş, son olarak da, ün- lü İngiliz yazarı William Shakespe- are'in "Bir Yaz Gecesi Rüyası"m, kuklalarla ve sinemaskop olarak gerçekleştirmiştir. filmin, nedense, 1959 Cannes festiva- linde soğuk karşılandığını daha önce de söylemiştik. Önümüzdeki yıllarda çıkaracağı her filmin, üstün basarı kazanacağı şimdiden bilinen TIrnka, ayrıca bir kaç filmin de artistik direktörlüğünü yapmış, dekorlarını çizmiştir. 34 (BASIN AKİS, 26 HAZİRAN 1961 - 1104 — 37