30 Haziran 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

İKTİSADİ VE MALİ Ispanya Milletlerarası vesayet Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilâ- mütehassıslarının — Ankarada Turkıyenın iktisadi durumunu ince- lediği şu günlerde, İspanya ayni teş- kilatın diğer bir heyeti önünde im- tihan vermektedir. Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilâtı mütehassıslarının Madrit seyahati, İspanyanın büyük dış yardım talebiyle alâkalı- öçüde ır. Bu para tabii ki evvelâ Sam Amcadan istenmiştir. Daha evvelce Amerika — memleketlerinde, Fransada ve Türkiyede olduğu gibi, am Amca, bu işin — müzakeresini milletlerarası teşekkullere havale etmiştir. Buna sebep ağır şartlara bağlanmadan verilecek bir yardımın israftan başka bir işe yaramadığını, ancak politikayla başı hoş olmıyan mütehassısların rahatça bu şartları müzakere edebileceğini ve yardımın kullanılmasını sıkı kontrol altına a- lacağım Sam Amcanın, sayısız tec- rübelerden sonra öğrenmesidir. Madrit müzakereleri bir hayli u- zun sürmüştür. Neticede — İspanya, iflâsa gitmek veya polıtık bakımdan hiç hoş olmıyan kemer sıkma poli- tikasına razı olmak şıklarından i- kincisini seçmek zorunda kalmıştır. Anlaşmaya — göre — milletlerarası teşekküller, İspanyaya 250 milyon dolarlık kredi açacaklardır. — Buna mukabil İspanya devalüasyon yapa- cak, bütçe masraflarını — azaltacak, kredileri kısacak, ithalâtta lisans u- sulünü kaldıracaktır. Bir kelimeyle, yardımın karşılığı olarak, Türkiye gibi istikrar politikası takibine baş- lıyacaktır. İthalâtta lisans usulünün kaldı- rılması, rejimin nüfuzlu Zıyadesıyle kızdırmıştır. Zira nüfuz- lu şahıslar, her kula nasip olmıyan lisansları kolayca elde etmekte, bu sayede oturdukları yerden yüz mil- yonlar kazanmaktadırlar. Şartlı is- tikrar programının İ Statesman'in tabiriyle, bu çok kârlı gangsterliği ortadan kaldırmakta- ır. Bunun mesut azınlığı öfkelen- dirmemesine imkân yoktur. Franco'yu en çok üzen, — bütçe masraflarının azaltılması — olmuştur. Zira Franco rejiminin son yıllarda- ki en büyük medarı iftiharı imar ha- reketidir. Meselâ imar programının yuzde 50 fazlasıyla gerçekleştırıldı— ğinin ilânı, bitip tükenmiyen kalkın ma propagandasının yıllardır başlı— ca gıdasını teşkil etmektedir. Bütçe masraflarının — azaltılması, bu tarz yatırımların — durdu rulmasını Veya hiç değilse yavaşlatılmasını gerekti- recektir. Bu suretle rejimin başlı- ca pr opaganda silâhlarından biri e- linden düşmektedir. Tabii asıl güçlük — yukarıdakiler sıkmadan, aşağıdakileri ke- sıkmaya davet etmenin yara- psikolojik zorluktur. Haklı meri tacağı 22 General Franco "Dolar hasretleri" — karşısında olarak, halkın "O eskisinden — çok yerken, ben daha az yiyeyim.! Bu ol- maz" zıhnıyetı içinde, istikrar poli- tikasının getirdiği disipline gönül rızasıyla katlanmıyacağı aşikârdır memnuniyetsizliği arttı- racak, rejimin gittikçe azalan pres- tijini iyice düşürecektir. İş bununla da bitmemektedir. Son derece milli- yetçi ve mağrur İspanyol halkının dışardan empoze edilen bir disiplini “haysiyet kırıcı" bulacağı, - Franco rejimi tarafından çok iyi bilinmek- tedir. Bu sebeple daha yardım an- laşması ilân edılmeden Tıcaret Ba- kanı Alberto — Ullastr "İstikrar programı, İspanyol pla 1d1r Dışarı- dan empoze edilmemiştir" diye ko- nuşmağa başlamıştır. Kalkınma İlâç sanayii S anayi sahasında — bugünlerde sık sık işitilen feryatlardan birini de seltti. Milli ilâç sanayiinin şikâyeti, kredi darlığından değil de, yabancı sermayeli ilâç şirketlerindendir. Tür- kiye'de hâlen Sguibb, Abbot, Hoec- hst, Wander, Pfizer, Bırleşık Alman (Bayer, E. Merck, Scherıng, Knoll), Roche, Mirel (Sandoz), Carlo Erba olmak üzere, 10 yabancı şirket Ya- bancı Sermayeyi Teşvik anunun- dan faydalanarak tesisler kurmak- tadırlar. Bu şirketlerden 6 sı istih- sale geçmiş durumdadır. İşte yerli ilâç sanayiini telâşa düşüren budur. SAHADA Ayni ilâçların imaline — yönelen bu ecnebi firmaların -"memleketimizin alk psikolojisinde yabancı ilâç markalarına karşı olan rağbet" de gözönünde tutulursa-, yerli ilâç sa- nayini yok etmelerinden korkmak- tadırlar. Yerli ilâç sanayiinin temsilcileri- nin iddialarına göre, yabancı serma- ye ile kurulmuş fabrikalar, müsteh- likin esasen mevcut sanayi kapasi- tesi ile karşılanabilecek ihtiyaçları- na cevap vermekle yetinmektedirler. Başlangıçta memlekette imal edile- meyen ilâçları veya ilâç ham mad- delerini yapmak vaadi ile gelen fir- malar, bu vaadlerini çabucak unu- tup kolay 1laç1ar1n imaline gitmek- tedirler. Yani ecnebi sermaye, sa- dece aşırı kapasıte yaratmakta, dö- viz israfına sebep olmaktadır. Eğer bu iddia doğruysa, ilâç sa- nayiine gelen ecnebi sermaye aşırı kapasite yaratmaktan başka bir i- şe yaramıyorsa, rekabetin faydala- rını ve yerli ilâç sanayiinin yüksek maliyetlerini unutup şikâyetçilere, hak vermek lâzımdır. Zira fakir Türkiyenin bol keseden aşırı kapa- siteler yaratmaya takati yoktur. İs- rafı önlemek için yerli sanayi ile ec- nebi sermayeli sanayi arasında Tras- yonel bir işbölümünün tesisi Zzaruri- dır Bu mesele hiç şüphesiz diğer sa- nayi kollarında da yavaş yavaş ken- dini hissettirecek, kaynakların isra- fına sebebiyet verecektir. Cezbe i- çinde, gelişi güzel yatırım yapmak- tan vazgeçilmedikçe ve bir yatırım plânı yapılmadıkça bunun başka tür- lü olmasına elbette ki imkân yok- tur. Yem Sanayii Görülmemiş kalkınmanın sırf şir- ket kurmak için kurulmuş inti- baını veren tesislerinden biri de Yem Sanayii T. dir. Yem Sanayii -mecazi mânada değil- memleketin hakikaten muhtaç olduğu tesisler- den biridir. Meraların mecburen e- kilmesi dolayısile gerileyen hayvan- cılığın canlandırılması, ancak yem sanayiinin gelişmesine bağlıdır. Bir hayvandan alınan et miktarının art- ması, büyük ölçüde rasyonel beslen- me sayesınde mümkündür. Turkıye— de bir sığır 87 kilo et verirken, iyi beslenme yüzünden Avrupada sığır- lardan 235 - 275 kilo et alınabılmek tedir. Bu sebeple yem işi, hayvan— cılığın temel meselesidir. -Memle timizde 10,9 milyon baş sığır ve 268 milyon bas kovun bulunduğuna gö- re yem ihtiyacı milyonlarca — tona baliğ olmaktadır. Meselenin azemetiyle mütenasip olmamakla beraber, 1956 Kasımın- da 5,3 milyon lira sermayeli Yem Sanayıı T. A. Ş. kurularak işe baş- Toprak Mahsulleri Of'ısi, Üretme Çiftlikleri, Et ve Balık Kurumu, Yapağı ve Tif- tif A. Ş. ve Zirai Donatım Kurumu- AKİS, 30 HAZİRAN 1959