8 Şubat 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

YURTTA OLUP BİTENLER li müdafaa ve kabili izah olmayan artışlar mevcuttur. Maliyetlerin mü- nakaşasında, ekseriya maliyetin muh telif unsurlarından birisi, mecmu ma- liyetle mukayese edilmekte ve bu sebeple de yanlış neticeler istihraç olunmaktadır. Bir baraj inşaatı topyekün mali- yeti. | 1. İdarenin kontrol ve murakabe masrafları Müşavir Mühendislik hizmet- leri 3. Bizzat baraj ve müteferri in- şaatların mukavelelerinin yüklediği külfetler 4. İdro . elektrik teçhizatın bedeli 5. Hava hatları ve muhavvile merkezleri 6. İnşaatı yapmak için lüzumlu makinelerin ve bunların yedek par- çalarmın bedeli ltisak, irtibat yolları ile, teb- dili güzergâhı yapılan yollar ve de- mir yollan 8. Baraj gerısınde teşekkül ede- cek olan göl sah sındakı arazi — ve köylerle, baraj ve antiye — tesisle- rinin ve yollarının icâp ettirdiği is- timlâk giderler redi fa zleri unsurlardan müteşekkildir. Ekseriya barajın keşif bedelınden bahsedildiği zaman, sadece bara müteferri tesıslerm mukavelelermın yüklediği külfetler nazarı itibare a- lınmaktadır. azen yukardaki bir- kaç kalem yekünunun, bazen de hep- sinin mecmuunun Zikredilmesi, yan- liş — mukayeseler dolayısiyle bir ta- kım sui tefehhümlere sebebiyet ver- mektedir. 9. gibi Seyhan, Demirköprü, Kemer ve Hirfanlı barajları gibi hakikaten mü. hendislik literatüründe büyük tesis- ler olarak adlandırılabilecek olan ve inşaat tekniği bakımından fevkalâde muğlak bulunan bu barajların zama- nında, iyi işçilik Ve malzeme kulla- nılarak ve makül malıyet sınırlan İçerisinde insanları ıçın her türlü ted- birler düşünülmüştü u maksatla, dünyaca tanınmış ve bu işlerde tec- rübe sahibi bir müşavir — mühendis angaje — edilmiş ve projeler, — Türk mühendislerinin de muayyen kısım- larda iştiraki sağlanarak — mezkür müşavirce hazırlanmıştır.. Bu — dahi kâfi — görülmeyerek ve — önlenmesi mümkün olan her türlü hatâları önlemek maksadıyle, dünyaca şöhre- ti bulunan ferdi otoritelerden müte- vekkil bir heyet tarafından müşavir mühendisin yaptığı projeler tetkik- ten geçırtılmıştır Ayrıca bu heyet za- man zaman iş' yerlerini ziyaret e- derek, inşaatın emniyeti ve maliyeti ile ılgılı tavsıyelerde bulunmuştur. İşyerinde müşavir mühendisin, bu ışlerde tercübe sahibi 8-10 mühendi- , İdarenin yüzü mütecaviz teknisye- ni içine alan teşkilâtına teknik müşa. virlikte bulunmuş ve bulunmaktadır- ar. İşin sahibi idare olup, her karar İdarece verilmektedir 12 türlü Bu itibarla, hakikaten devasa olan bu tesislerin, mühendisliğin iki temel prensibi olan emniyet ve iktisat şart- larına riayet olunarak inşa edilmesi ne azami dikkat ve gayret sarf edil- miş ve edilmektedir. Bu tesislerin ilk maliyetleriyle ni- hai malıyetlerı arasında vasati olarak D ark mevcuttur. Bu fark, mezkür işlerin rantabilisini kafıyen değiştirmiyeceği gibi, tamamen kabi- i izah ve kabili müdafaadır. Esasen 2490 sayılı kanun, B 20 ye kadar ar- tısı derpiş etmekte ve bunun için her hangi bir muameleye lüzum görme- mektedir. 6200 sayılı kanuna bağlı ihale esasları ise su işlerinde bu mik- tarı 20 30 a çıkarmıştır. * Keşifte meydana gelen farkın muhtelif sebeplerî ardır Bu sebep lerin başlıcaları işe girişildikten son— ra, başlangıçta işin bir cüz'ü tamı olarak düşünülmeyen bir takım yeni ış ünitelerinin muhtevaya dahil olma- böylece iş şümulünün genişletmesi, evvelce tahmin edilmeyen tabii şart- lardan dolayı iş kalemlerinde emin bir inşaatın icap ettirdiği değişiklik- ler, yeniden çıkan kanunların tahmil ettiği vergiler ve işçiye tanıdığı sos- yal hakların yukledıgı vecibeler, bil- hassa uzun süren işlerde, zamanla isçi rayiçlerinde ve malzeme fiatların- vuku bulan değişiklikler, — esaslı proje tadilleri ve ilk — tahminlerin bir miktar düşük olmasıdır. hususlar, objektif bir şekilde kıymetlendırılme dikçe meydana len' artışların, iş — organizasyonuna yüklenmesi riyazi bir hata ve in- safsız bir hükümdür. fkâri umumiyeye şunu arzet- mek isteriz ki, bu mukaveleler dola- yısı ile ne müteahhitlere fahiş kâr- lar sağlanmış ve ne de israfa sebep olunmuştur.. Meydana getirilen tesis- ler, makül maliyet sınırlan içinde, Zamanında ve hattâ zamanından ev- vel, emin imalatlar olarak, iyi kali- tede işçilik ve malzeme kullanılma- sı ile Tneydana getirilmiş ve getiril- mektedir. Bu — tesislerin — meydana gelmesinde pek çok Türk mühendis, teknisyen ve işçisinin emeği geçtiği ve hakikaten bundan böyle yapılacak işler için pek çok kimsenin tecrübe kazandığı ve fakat bunun israf ve masraf karşılığı bulunmadığı ve İda- renin murakabe ontrolünün ga- yet titizlikle işlemekte bulunduğu ve bu tesislerle ilgili olarak her hususa umumi beyanlar yerine rakamlarla cevap, verecek durumda bulunduğu- muzu katiyetle beyan ederiz. Kontrol teşkilâtlarında — çalışan yüzlerce mühendis ve teknisyenin a- deta bir nöbetçi titizliği ile ve büyük bir feragat ve şevkle, bu işlerin mem- leket menfaatına en uygun bir şekil- de ikmalini takip ettiklerini ayrıca kaydetmek benim için bir vazifedir. DSİ Umum Müdür V. S. Demirel Yavuz hırsız eçen hafta Kıbrısta vuku bulan hâdiselerden sonra, hürriyetse- ver İngiliz basınının hürriyete indiri- len bu dz'beye karşı sesini yükselt- mesi, hiç değilse susması beklenirdi. Fakat hayır, İngiliz basını olan biten- den, Türk hükümetini ve Kıbrıslı li- derleri mesul tutuyordu. Şimdiye ka- dar Türkiyeyi methetme fırsatını hiç kaçırmayan Muhafazakâr Daily Te- legraph bile. Türkleri kuvvet göste- risine baş vurmakla — suçlandırıyor- du. Cumhuriyet Hükümetinin şimdi- ye kadar gösterdiği itidali pek beğe- nen Daily Telegra Rumların şid- det hareketlerinin yıldıramadıgı İn- giliz PHükümetinin, bu gösterilere de metelik vermiyeceği tehdidini sa- vuruyordu. Türkler, taksim istiyordu. Pekâlâ, Kralıçenın Hükümeti bunu son çare olarak düşünecekti. Ama böyle bir gösteri bu ümid kapısını da kapıyacaktı! İngiltere derhal yeni hal çaresini ilân etmeliydi. Kıbrıs Türklerinin ayaklanması Türkiyenin İngiliz plânını pek beğenmediğinin deliliydi. Ama girişilen şiddet hare- ketlerinin tehdidi altında plânın tâ- dil edildiği intibaı verilmemeliydi. Türkiyede duyulan üzüntü ve nef- ret ile Fleet Street'in soğuk ukala- lığı arasında bir uçurum vardı. B tehdide rağmen, resmi İngiliz dost- luguna kıymet veren Cumhuriyet Hü- Kıbrıslı liderlerin ardından Adalılara sabır ve sükünet — tavsiye ediyordu. Bu hafta başında Kıbrısa dönen, "Ya Taksim, ya ölüm" for- mulunun babası Fazil Küçük bıle "Sabırlı olun, taksim tezi er gec ka- zanacak" diyordu. Ama senelerdır sabreden Ada Türklerinin, daha faz— la sabretmesi beklenemezdi. Ok yi dan çıkmıştı. Gizli Türk teşkılatı son zamanlara kadar Kraliçenin Hü- kümetiyle işbirliği yapan Ada Türk- lerini pasif mukavemete davet etmek- teydi. l_(alayının sonu I ngilizler şimdi iki cephede çar- pışmak zorundaydılar. Türk reak- siyonunu hesaba katmayı aklına ge- tirmeyen defne dallı Vali acaba şimdi ne düşünmekteydi? Ankara dönüşü Lefkoşe Hava Alanında yaptığı be- yanata bakılırsa, Türk görüşünü bir parça anlamıştı. "Kritik bir anda" Menderesin yaptığı sabır, sükünet ve İngiliz dostluğundan bahseden ko- nuşmayı methettikten sonra Sir Hugh "Türk cemaati. ve Kıbrıs Hükümeti arasındaki uzun ve sıkı dostluğu ih- ya etmek ve yeniden itimat içinde beraberce çahşmak"tan bahsediyor- du. Ama defne dallı Vali Adada "ye- ni bir aafha"ya geçmekten de vaz- geçmemişti. Mr. Foot'un da çok fyi bıldıgı gibi Ada Turklerının itimadım sarsa u "yani safha"ydı. Bununla beraber lıberal Valı şimdilik sakin duran Türk cemaatim çabucak unut- . En büyük korkusu Rumların tek- rar faaliyete geçmesiydi. Sağcı ve solcular arasındaki bir çarpışma ha- AKİS, 8 ŞUBAT 1958