1 Haziran 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28
MUSİKİ Plâklar İyi bir başlangıç İlhan Usmanbayş: Yaylı Kuartet (1947); Jerome Rosen: Yaylı Kuar- tet, Çalan: “New Muslec” — Kuarteti. (Eple LA 38388, Fiyatı $ dolar 98 Uıun çalan plâk üstündeki ilk Türk geri, İlhan Usmanbaş'ın — Yaylı Kuarteti, geçenlerde Amerikada, Co- lumbia firmasına bağlı Epic marka tarafından yayınlandı. Fromm cı.lınmamıştı Bu plâğa, Türk musıkheverlerl arasında ancak, A- merikadan bplâk getirtmenin yolunu bulanlar sahip olabileceklerdir. Bilin- dıği gibi memleketimizde son derece düşlük kaliteli yerli 78 devir plâklar- dan başka plâk satılmamakta, Mali- ye Bakanlığı bu son derece ehemmi- yetli kültür vasıtasının ithaline en- gel olmakta, plâğı hemen hemen e- roinle bir tutmaktadır. kisi vazifesi olarak yazmıştı. Usmanbaşın bugüne kadar memleketimizde, gerek dışarda çalı- nan hemen hemen bütün eserleri, Öğ- rencilik çağına aittir. Fakat, öteki- ler gibi, Yaylı Kuarteti de, değil bir öğrencinin, ustalığın zirvesine var- nuş bir bestekârın keleminden çık- mış olduğunu her muvmanında, her ölcüsünde dinleyiciye ihsas etmekte- Dört muvmandan meydann gelen vasıta addettiği anlaşılmaktadır. Var- yasyonlardan müteşekkil son muv- manda genç bestekârın bugünkü gö- i davranış görül- anbaş bu — kısımda Türk folklorundnn mülhemdir. Fakat folklor malzemesini en doğru yolda, Bartok yolunda kullanmıstır. İzah notları bestekârın aynı kısımda Ma- tisse'in altı yedi eserinden de mül- hem olduğunu belirtiyor. İkinci muv- man, bu kısmı baştan sona ka en saf ifadesini bulduğu bir kısımdır. İlk muvman icin de aynı şeyi söyle- mek mümkünse de bu kısım, girift polifonik yazısıyla, dinleyiciye Bach'ı hatırlatabilir. Eserln çalındığında bir mâna ifa- de etmesi en güç lçsımdu'. İcracı muvmanı da bu ilk gruptan — bilhassa İlhan Usmanbaş'ın plâğının kapağı “Uzun çalan”larda ilk Türk bestecisi cümleleme ve-nüans idrakı isteyen bu kısmı mânalı, tesirli bir musiki hali- ne getiren, Amerikanın ileri gelen o- da musikisi — topluluklarından New Music String Ouartetın - Broadus Erle, Matthew Raimondi, Walter Trampler A, Pansot olağan üstü ic- rası bilhassa övülmeğe değer. Eserin bütününü büyük bir plastik güzellik- le çalan bu topluluk plâğın başarısı- nın- başlıca millerindendir. Plâğın bır hususıyetı de ses kaydının, “high elity” mefhumunun bir tarifi sa- yılabilecek tabiilikle ve sadakatle ya- ilmiş olmasıdır. Relki lüzumun- dan fazla sadakatle; çünkü çalanların çıkardıkları hafif gürültüler -sayfa cevirme sesi, yay hışırtısı, nefes se- si- bile işğitilebilmektedir. Verdiği “realist” sesle bu plâk iyi bir fono- grafta çalındığında, dinleyiciye icra- yı sanki bir konserde, canlı olarak dinliyormuş intibanmı sağlamaktadır. Aynı seg ve icra vasıfları, Jerome Rosen'in kuartetini de — değerlendir- mektedir. Usmanbaş'la aynı yılda doğmuş olan Rosen (1921) Roger Sessions ve Darius Milhaud'nun öÖğ- rencisidir. Halen California Üniversi- tesinde —öğretmenlik yapmaktadır. Birinci Yaylı Kuartetinin siklet mer- kezi, eserin en güzel kısmı sayılabı- lecek olan ilk muvmandır muvmanlarda, alâka cekicılığini &z- cok kaybetmekle beraber gene de zevkle dinlenen bir eserdir. Rosen bu e ananevi biçimlerle Bartok teıırinı birleştirmiş, renkli, sürprizli, akat kesin olarak Bartok yolunda gbrü!ebılmek için fazla yumuşak vo ” bir eser meydana getirmiştir. Plâsın arka kapağındaki izah not- larında, Virgil Thonımson ve Albert Goldberg gibi Ünlü münekkitlerin Ua- manbaş hakkındaki öğücü sözlerine de yer verilmiştir. A Sanatkârlar Bir piyanist nkara Radyosunun, “özel pr ram”ların ve alaturka Kkonserlerin inhısurına bırakılmış No. 1 Stüdyosu geçen Pazar akşamı nihayet ciddi bir konsere sahne oluyordu. Amerikalı Piyanist Daniel Ericourt o akşam, basılı programıyla, on dakikalık fa- sılasıyla, ek parçalarıyla, alkışlarıyla tam bir resital verdi. Konser yayın: çıkarılmadı; fakat bilâhare yayın- lı.nmak Üzere şerit Üzerinde zapt e- dild Bu viyanisti evvelki hafta Ameri- kan Büyük Elçiliğinde yahut Kon- servııtuvardı.kı reııtallerınde dinle- okşayıcı sındaki müzikal düşünüşün boşluğu, piyanistin teknikçiliği ile tefsirctliği arasındaki uçurum, birçok dinleyiciyi AKİS, 1 HAZİRAN 1957
