1 Haziran 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

ST —— FRANSIZ SOSYALİSTLERİ KİMLERİN HİZMETİNDE? Aydemir BALKAN Paris - Mayıs... F ransada bir kabinenin 16 ay ik- tidarda kalması cidden pek gö- rülmüş şeylerden değildi. Guy Mol- let hükümetinin düşmesinden ziya- de bu kadar uzun bir müddet ik- tidarda kalmasına hayret etmeli- dir. Kurtuluştan sonra en uzun ö- mürlü iktidar rekorunu kıran Mol- let hükümetinin hayat sırrı pek te fazla derinde değildir. Hatta bunu tek bir formulle de izah edenler vardır: Politik şantaj.. Kendinden evvelkiler gibi Guy Mollet kabinesi Fransa parlamentosundaki ceşitu partilerin aykınııkları ve anlaşmaz lıkları üzerine bi vazene ıste- mi kurmağa muvaffak olmuştu. Te- zatlı bir terkip gibi görünen bu du- rum * Fransada parlamentarizmin “oyun kaideleri”ndendir. Hiçbir par- tinin mutlak çoğunluğu alamadığı Meclislerde de böyle olması mukad- der ve -bir dereceye kadar da- hak- lıdır.. Bütün buraya kadar saydıkları- zda politik şantaj işareti görmek kabil değildir. Ancak Mollet'nin ge- rek parlamentoda, gerek Fransada rolil ve teım çeşitli yönlerden çok daha başka ve ne yazık ki çok dah. elim olmuştur Hatta dlyebilinz ki Mollet kabinesinin hareket tarzı kendisine, partisşjine ve fikirlerine inananlar için büyük hayal kırgın ran doğurmuş- r. Güy sosyal gelişmeyı frenliyen bir engel beklenmedik bir geri kuvvet olarak meydana çıkmıştır. Bunun için İn- gilterede —“Labour” — organlarının Guüy Mollet iktidarını “Büyük iha- net” dive vasıflandırmaları boşuna ir değild * üy — Mollet, — bir a g soqyalisıtir geçmis, halk tabnkalanmlan. ÖR- retmenlikten ve sendikacılıktan ye- tişmiş, kuvvetli bir polemiğe ve mahir hir taktiğe sahip bir solcu liderdir. 1956 seçimlerine —Mendes- France'ın Cumhuriyetçi cephesiyle iştirak eden Mollet, wsyallst parti- sinin İideri olarak seçim kampanyasmda ikı şey tekrarlıyor— du # Cezayirde reform ve barıs... Büyük kitlenin hayat seviyesinin yükseltilmesi...” Sosyalist coğunluğa dayanan bir koalisvon kabinesinin başına gecen Mollet. Fransada şimdiye kadar gö- rülmemiş bir kayıtsızlıkla, vaadle- rinin hepsini unutmağa başladı. Fa- k?t iş bununla da_ blr:medi. Vaadle- rinin tam tersi olan bir politikaya bütün hızıyla giristi. endine çimleri kazandıran asol bloku unut- muş, aşırı sağcılara birbiri Üstüne taviz vermekteydi. Cezayirde barış, Cezayırlı!ere eşll haklar tanıyacak reforml tıldı. sosyalistlerine şeref vermiyecek 0o- Jan, kanlı ve hunhar bir koloni sa- vaşı başladı Mecliste Poujadiste'ler gruplar o kadar korktukları solcu bir başbakanda “i- eal adan ulmuşlardı. Mol- let, Mecllste daima sağ blok tarafın- dan alkışlanmağa başladı. Cezayire ihtiyatları silâh altına alarak); yarım milyona yakın asker sevkeden Mol- let, Fransız ekonomisini de çıkmaza sürüklüyor, günde iki milyara yak- laşan harp mas sız ihracatını eritiyordu. Hayat pahalılığı, frank'- ın düşmesi, enflasyonist tepkiler, Mollet kabinesinin bu tersine icra- atının ilk altı ayında başladı. Fran- sa yıpratıcı bir koloni savaşına gö- müldü. Bu savaş, her zaman olduğu gibi memlekette huzursuzluğu, fa- kat bilhassa aşırı hassasiyeti, mü- samahasızlığı, geri kuvvetleri mey- dana çıkardı. Vichy'den beri kaybol- muş Naziler, reakaiyonerler, hür- riyet dÜşmanları perva—ıızca faaliye- te başladılar. Neo-faşist komman- doları Parism içinde bile ortalığı bulandırmağa koyuldular. Basına, “Cezayirde barış ve reform” diyen aydınlara çeşitli tazyikler yapılma- ğa başlandı. Mollet, bir yıl evvel kendisinin söylediklerini, şimdi tek- rarlıyanları "Bozguncu" diye aske- mahkemey'! veriyordu. Fransa, 1936'dan beri bu kadar karanlık bir devreve girmemişti... * F akat, Guy Mollet Meclisten İiti- mat almakta devam ediyordu. ağ k memnundu. Çünkü hükü- met “kendi politıkasını” yapıyordu. Sol blokun, radikallerin, sosyalistle- rin eli kolu bağlanmıştı. Ü- kümet kürsüsünde kendi adamları vardı. Mollet ise bunlara “Sabredin, bana daha bir ay mühlet verin” di- yerek bu görülmemiş şantajına tam bir yıl daha devam etti. Fakat Ce- zayirde kan ve ateş altında milliyet- çilerin ve vntanperverlerln ezilme- si ve yokedilmesi son bu üt Bu sırada mahut ve tallhsiz Sü- veyş darbesi vuku buldu. Fransız sosyalistleri inanılmıyacak bir kom- binezonla İngiliz muhafazakârlarıy- la beraber ikinci bir koloni savaşına giriştiler. Bütün dünyanın takbi ettığı bu haksız müdahale Eden'in ba nı yedıği halde, diğer devletle- rin-bilhassa Alman ve İngiliz sosya- listlennın. hayret nazarları önünde Mollet -aynı santaj formülüne de- vam ederek- iktidarda kaldı. Bey- nelmilel sosyalizmin vaktiyle en di- namik elemanı olan Fransız sosya- list partisi, İtalyanlardan; C.E.D. den sonra Almanlardan ve şimdi de İngiliz dâva arkadaşlarından ayrıl- dı. Sömürgeciliğin ve büyük patro- nanın politikasını ve av-unmasını yapan bir irtica partisi haline geldi.. * S u halde Guy Mollet niye yıkıldı ? Bu şantajma niçin daha fazla devam edemedi ?. Mesele Cezayir sa- vaşının hesap pusulasım gelmişti de ondan!. Ameri sömürge savaşı için gereken dolarla- rı alamayan, dahili istikrazı rağbet görmeyen Mollet hükümeti Cezayir savaşının masraflarını karşılamak için son çareye baş vu € ni vergiler... Anc darbimesel vardır: larını verirler, fakat keselerini ver- mezler...” Yarım milyon evlâdımnı Cezayir dağlarına kuna. ateşe yol- Jayan Fransızlar “yeni vi deyin- ce en aşırı qağcısı. kolonyalisti dahi yüzlerini değiştird Kaldı gullarını savaşa y nayan sınıf iı olan sınıf Çünkü Mol- mekanik endüstrisine tevcih zorunda kalmıştı. Bu bakım- an Guy Mollet ile açılan kriz, poli- tik olmaktan ziyade tekniktir. Çün- kü çoğunluk gene eski politikanın devamını -yani Cezayirde hiçbir de- ğgişikliğe yanaşmamak, anavatanda sosyal ve ekonomik reformları- şim- dilik - ötelemek..- istiyecektir. Mese- le bunun tatbıki için, bilhassa mas- f pusulası için “daha az rahatsı edici” bir !ormtn bulmağa bağlıdır. Bu ise dediğimiz gibi teknik bir ci- hettir. Yeni Başbakan; Pleven; Bil- | liâğres, Pflimlin, hatta gene Mollet -parlamentonun terkibi bu olduk- ca- mahut formülü ğunluğu elde edemiyeceklerdir.. * F ransız sosyalistleri işte uzun mü- '1 cadelelerden sonra iktidara ge- tirdikıerl Başbakanları ile kısa za- anda bu utandırıcı mevkie düş- müşlerdı Alman ve İngiliz seçimle- rinin neticelerınden ewel de Fran- yal olur. Jean Jaurös'in şerefli tisi yıllarca sonra işte bu acıklı d rumdadır.... * bulamadan ço- ARİR, 1L HAĞİRAN 1957