23 Şubat 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28
Oda Tiyatrosu "Devlet işleri"” da Tiyatrosunda yüz geceden fazla temsil edilen "Bir Yastık- ta" yerim nihayet bu ayın basında Fransız yazarı Ouis erneuil'ün Devlet lşlerı" ısımlı üç perdelık pi- yesıne bırakı "Devlet İşleri" bir t Oda Tıyatrosunda temsil e- dıldıkten sonra rağbet g irde -ki rağbet göreceği mu kaktır- Üçüncü naklolunacak. Böyleci Verneuil'ün, banyosunda damarlarını kesmek su- retıyle intihar etmeden önce yazmış olduğu en son ve belki de en güzel ebert Devlet İşleri"ni daha kısa za- a çok seyirci görmek im kânını bulacaktır. Bundan da anla maktadır ki Devlet Tiyatrosu aşağı yukarı yetmış koltukluk Oda Tiy: rosunu bir rübe sahnesi olarak kullanmak nıyetındedır Bu niyetin devamlı bir karara dönmesini Ve Ver- neuil gıbı zaten tecrübe edilmiş, ta- Parıs in Boulevard yakın vodvil rın değil de yerli, ten tecrübeye lüzum gösteren yazar- ların eserlerinin yer alması temenni unur. Devlet. Tiyatrosu, madem ki her çeşit seyirciye hitap etmek sah- nelerinde her neviden eserleri - idari ve politik imkânları dahilinde - tem- sil etmek yolunu tutmuştur, Oda Ti- yatrosunu da pekâlâ avant- garde bir sahne olarak kullanabilir Dünya tıyatrosunun hangi onlerde gelişti- ğini Türk seyırcısıne de göstermek istiyorsa böy yapması da şarttır. Halen Oda Tıya rosu sahnesinde tem- sil edılmekte olan "Devlet Işlerı" ha- aten Zarif, esprisi de, tekniği de kuvvetli bir eserdır. Buna — mukabil tiyatronun bilinen hudutlarım aşmış eğildir. Kısacası Devlet Tiyatrosunu şüphe içinde bırakacak, Devlet Tıyatrosu Oda Tiyatrosu sah- nesini, bu ikinci eserle e henüz avant- garde piyeslere ayırmış değil- dir. Zarif piyes, kızdırmayan hiciv D evlet İşleri" mühim ve dünya çapında bir eser olmamakla be- le seyrettiğimiz , piyeslerden biri ol- muştur. Piyesi Tiyatrosunda eyreden her seyirci, Verneuil'ün 12 yıl geçırdıgı Amerika, da, — Amerikan görüş ve yaşayışına ne 'derece nüfuz etmış olduğunu anlamakta gecikme- cektir. "Deyişi İşleri" için kısaca Ameri- ka idari ve politik hayatının zarif bir hicvi diyebiliriz. Bu hicve ayrıca Ver- neuvil'ün Amerikalılara karşı duydu- 28 Akalın rejisörlüğe Şahap Aktörlükten ğu sempati de eklenmektedir. Ver- neuvil eserinde Amerikanın bir sosyal çevresine parmağını koyarken bu sosyal çevreyi ille düzeltmek gibi bir iddiası da yoktur, Önümüze serdiği sadece bu çevrenin içyüzü, ya merikanın değil, dünyanın meseleleri- ahi müessir olmuş bir takım mühim devlet adamlarının husu- si - hayatları, aşkları, kaprisleri, zaaflarıdır. Amerika Cumhurl urbaşka- nının — çok yaşayan bu mühim devlet adamları bir yandan alnız Amerikayı" değil, dünyayı ida- re etmektedirler. Ama bir a kendilerini karıları, sevgılılerı idare i 'ün " İ leri"nde bize anlatmak, yahut sade- ce göstermek istediği budur. Kıssa- dan hisse alacaklar varsa alır. Verne- uil onları katiyyen herhangi bir ders almağa zorlamamaktadır. Piyesinin rahat bir tebessümle seyredilişi de bundandır Mevzu Philip Russel, İkinci Dünya Harbi sı- rasında ve daha s uzun müd- det Amerika Dış İşleri Bakanlığını yapmıştır. Kendisinden çok genç bir kadınla evlidir. Constance o- na aşktan ziyade mevkiinden dola- yı bağlıdır. Ama günün birinde Rus- sel yorulup vazifesinden istifa e- dince Constance kendini kocasına bağlayan bağların da üğü- nü hisseder. Russel ihtiyarlamış, yorulmuştur. Artık daha parlak bir istikbal olacağı beklenemez. al- buki karı kocanın yeni evlerine yerle- şinceye kadar misafir olarak yanında kaldıkları George gençtir, enerjiktir. siyasî hayatta mühim mevkilere çeceğine dair kuvvetli işaretler var- dır. Constance le George arasındaki aşk, eorge'un muhalif partideki ye- ri kuvvetlendikçe kuvvetlenmektedir. Bu hal tabiidir ki uzun tecrübelerden sonra insanları pek iyi tanıyan, kur- maz, zeki, o derece de soğukkanlı sa- bık bakanın gözünden rısının kendisinden ayrılma talebine idare edeceğini de . Bu sebeble hâdiselerin ndan da işleri el idare etmekten geri kalmaz yatını tüketecek bir skandal teşkil e- debilir. Sevgılısının gözden düşmesi onstance'ın işine gelmediği ıçındır ki etrafındaki şüpheleri dağıtm için George'u, sevmesine imkân olma— yan biriyle muvakkaten evlendırmege karar verir. Bunun için de ük bir' taşra öğretm olan yegenı_ İrene biçilmiş kaftandır. Durum İrene'e anlatılır. Kendisine bol para ve iyi bir istikbal vaadedilir. irene, sadece bunlar için değil, George'a karşı giz- l mecbur olduğu büyük bir hayranlık beslediği için de teklıfî ka- bul eder. Fakat Constance'ın hesap- ları yanlış çıkar. et sadece karı koca rolü oynayan George'la İrene neticede birbirlerine aşık olur- lar. İrene aynı zamanda zeki ve bil- gilidir. Etrafındaki bütün muhım dev- let adamlarına kısa zamanda kendi- sini sevdirmiş, hattâ kocasını muhale- fetten Vazgeçırerek Dış İsleri Bakanlı- ği müsteşarlığına tâyinini sağlamış- tır. Constance budala değildir. Hisle- rinin yanı sıra mantığım da kullan- makta daima fayda görmüştür. Yer- leştıgı mühim mevkıı ile birlikte Ge- oörge'un elden gittiğini görünce sükü- netle kocasına dönece Rejisörler mücadelesi evlet İşleri"ni Bedia Akkoyunlu temiz, akıcı bir Türkçe ile dilimi- diği aşikâr. Bu sebeble piyes, telif eserlerde dahi kavuşamadığımız bir rahatlık içinde dinlendi. nlarda Devlet Tiyatrosu aktorlerının rejisörlük alanında bir- birlerine karşı çetin bir Savaşa giriş- tikleri muhakka tır. Bu cadele- de bir-iki yıldan beri rejisör geçınen bazı aktörlerin seyirciler nazarında büyük kayıplara uğradıkları da bir hakikattir. "Devlet içleri” ni sahneye koyan Şahap Akalın aslında rejisör olarak tanınmaz. üphesiz ki Saim pago gibi o da bu sahada sahneye koyduğu şu son eserle müs- bet adım atmışlardan bıı'ıdır Eseri Oda Tiyatrosunun daracık sahnesine hiçbir sıkışmaya, yığılışmaya mey- dan vermeksizin, tam bir homojen- likle oturtması bunun bir delilidir. İki şahısh "Bir Yastıkta" piyesinde kahramanla rın durmadan irbirle rine veya şuraya buraya arpışları- na şahıslı "Devlet Işlerı nde rastlan— mamaktadır. Çoğu zaman dört-beş şa- AKİS, 23 ŞUBAT 1957
