3 Mart 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

DÜNYADA OLUP BİTENLER Birleşik Amerika Yaz-boz tahtası Vakit gece yarısını biraz geçıyordu. aşkan Eisenhower'in geçici ka- rargahını kurduğu Thomasville'deki otellerin telefon zilleri acı acı çaldı. Telefondaki ses "otelinizde bulunan basın temsilcilerini derhal Başkanlık köşküne yollayınız, diyordu. Basın sekreteri Mr. Hagerty Suudi Arabis- a gönderilmek üzere olan on se- kiz tank konusunda bir açıklama ya- pacak". Basın temsilcileri, esasen sa- bahtan beri böyle bir açıklama bek- liyorlardı. Haberi duyan soluğu Baş- kanlık köşkünde aldı. Sabaha karşı, bütün Amerika, hükümet tarafından verilen bütün silâh lisansları- nın geri alındığını ve Suudi Arabis- tana yollanacak on sekiz tanka da geçici ambargo konulduğunu öğren- mişti. Başkan Eisenhower, basın sekre- teri Mr. Hagerty vasıtasıyla yaptığı açıklamada "Eğitim işlerinde kulla- nılmak üzere on sekiz hafif tankın Suudi Arabistana gönderilmek üze- re olduğu hakkında basında çıkan bir haber dikkatimizi çekti" — diyordu. «Gerçekten, Hükümet, bir Amerikan basın ajansı tarafından yayınlanan bu haber gazetelerde çıktıktan sonra durumu açıklamak ihtiyacım hisset- mişti. Habere göre, "James-Monroe" adındaki bir Amerikan ticaret gemi- si, her biri 25 ton ağırlığında Walter Buldogg tipi on sekiz M-41 keşif tan- kını Suudi Arabistana götürmek ü- zere New-York limanından kalkma- ya hazırlanıyordu. Hükümet "Evet, diyordu, on sekiz keşif tankının Su- udi Arabistan'a gönderileceği doğru- ak bu tanklar Orta Doğu'ya yeni silahlar satılmaması için alınan karardan önce, 1955 Haziranında si- pariş edilmişlerdi.” Dununun daha i- yi incelenebilmesi için de verilmiş bü- tün ihraç lisansları ıptal ediliyor ve on sekiz tanka da geçici ambargo ko- nuluyordu. İhraç lisanslarının iptali ve on sekiz tanka konulan ambargo için gösterilen "durumu daha iyi incele- mek" bahanesi, aslında, gerçek du- rumu izahtan uzaktı. Bu tankların tesliminin bugüne kadar neden ge- ciktirildiği zaten biliniyordu. Geçen sene İçinde gönderilmesi gereken 'bu tankların teslimi. İngiltere ıle Suudi Arabistan arasında çıkan anlaş- mazlık sonunda, Ingılız hukumetının Amerikan makamları üzerinde yap- tığı baskılar yüzünden geciktirilmiş- ti. Amerika şimdi, yapmak zorunda bulundugu ve amme efkarının öğren- mesini istemediği bu tank sevkiyatı- nın böylece açığa vurulması üzerine, "durumu daha iyi incelemek" baha- nesinden daha başka sebeplerle ihraç Tisanslarım iptal ediyor ve on sekiz tanka ambargo koyuyordu. Amerika gerçekte, haberin Arap - İsrail an- laşmazlığını alevlendirmesinden ve AKİS, 3 MART 1956 Arap Lejyonunun süvarileri Tankları Amerika'dan geliyor hükümetin Kongre'de, bu yüzden ge- niş tenkidlere maruz kalmasından korktuğu için bu kararı almıştı. Hat- ta, daha ileri gidilerek, Cumhuriyetçi ıdarenm önümüzdeki şkanlık se- çımlerınde Birleşik Amerikadaki ya- hudılerın Oylarını hesapladığı da söy- lene Ancak bir bakıma Kongrenin de- mokrat temsilcilerini, diğer bakıma da Amerikadaki yahudi seçmenleri memnun etmek için alınan bu ani ka- rar hem hiç bir esasa dayanmıyordu. em de Amerikan petrol şirketlerının şiddetli protestosuna uğramıştı. Su- udi Arabistan ile İngiltere arasmdakı uüreymi vahası ihtilafında, Ameri- kan petrol şirketleri, "komşuda pi- mesini istiyorlardı. Petrol yatakları b ından zengin olduğu tahmin e- dilen vaha üzerindeki İngiliz hakı— miyetine son verdirmek isteyen şir- ketler ambargo kararı üzerine şiddet- li tepki göstermişler ve Hükümetin politikasını tenkid etmişlerdi. Diğer yandan, ambargo kararı, sadece A- merıkan şirketlerinin ticari çıkarla- rım değil, ükümetinin Orta Doğuda almak istediği güven- lik tedbirlerini de sarsacak cinsten- di. Amerikan Hava Kuvvetlerinin Su- udi Arabistan'ın Tahran hava ala- yazı uzatmak için Washington'da ce- reyan eden Suudi Arabistan - rika görüşmeleri, ambargo kararının açıklanması üzerine birden çıkmaza girmek istidadım göstermişti. Amerikan — hükümetinin — enine boyuna düşünmeden aldığı ambargo karan - isin en ilgi çekici tarafı - Is- raili' de memnun etmemişti. Zira bu ambargo kararı sadece Suudi Ara- bistana değil, aynı zamanda İsrail'e gönderilecek silâhlara da şamil ola- caktı. İsrail'in iddiasına göre Arap devletleri demirperde gerisi devlet- lerinden silâh temin edecek durum- dadırlar. İsrail ise silahlarını sadece Batılılardan, bu arada Ameri temin edebilir. Amerika, verilen si- lah ihraç lisanslarım iptal etmekle İsrail'i güç duruma düşürmüştür. Bağdat'tan dönen yanlış hesap Hükümetin bu tedbirini takip eden günlerde Amerikada yükselen şid- detlı tenkıdleı', Başkan EFisenhower'i, iki gi onra kararı geri almaya sevketmiştir. İlk açıklamadan iki gün sonra yapılan ikinci bir açıklama, Ameı'ıka dan sevkedilecek silahlar ü- zerine konulan geçıcı ambargoııun kaldırıldıgmı bildiriyor. Ancak bu ikinci açıklama, bırmcısınden de şid- detli ve acı tenkidlere hedef olmuş bulunuyor. Demokratlar Cumhuriyet- çi idareyi acelecilik ve tecrübesizlik- le itham etmektedirler. Gerçekten, E- isenhower * idaresi,, iki gün arayla aldığı bu irini nakzeden iki ka- rarla, seçimlerin arefesinde, kötü not almıştır Bir gazete haberi soğukkan- lılıkla karşılanıp, bazı küçük hesap- lar yapılmasaydı Eisenhower idare- sini acemilik ve acelecilikle suçlan- dırmak kolay olmazdı. esap- ar Cumhuriyetçileri, seçimlerin are- fesinde, uruma — düşürmüştür. İşin en üzücü tarafı bu kuçuk hesap- ların da doğru çıkmayışıdır Eisenhower Dimyata pirince gi- derken, eldeki bulgurdan olmuştur. 15