25 Aralık 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 4

YURTTA Bütçe Bir buketin hikayesi B aşvekıl Adnan Mender Bunu Feridun beyden bekle- mezdım, dedi. Dün gelir versigi tahsi- lâtı ve bütçe dolayısile Maliye Vekilini tebrık ettı Kendısı de pek âlâ bilir ki Eğer hükümetinizin silat yapılabıhr ne de bu bütçe hazır- lanabilirdi." Hâdise, Büyük Millet — Meclisinin Butçe Komısyonunda cereyan edıyordu «bütün gece bütçeyi tetkik fir- satır nı bulduğunu söyleyerek kendisi- nin de mesai arkadaşlarile istişare hak- kı olduğunu bildirmiş ve ızahatına erte— masına bütçeyi bir bukete benzeterek başladı. Bu bile Urfa mebusunun hakika- ten dolgun ve özlü bir konuşma yaptı- ğiım ortaya koyuyordu. * D r. Feridun Ergin -iktisad doktoru- dur- sadece mebuslarımızın değil ilim adamlarımızın içinde bile en fazla okuyanlardan ve dünya hâdiselerini en yakından takip edenlerden biridir. Bil- hassa ihtisası ile alâkalı mevzuları iyi badiğinde hiç şüphe yoktur rfadan memleket realitelerine intibak ettirebil- miş, fazla kitabi kalmaktan kurtulmuş mudur? Bilinmez Fakat aksi iddiada bulunanların bunu ispat etmeleri gere- kir. Bilinen şudur ki Dr. Feridun Ergin iktisadi vaziyetimizi pembe gözlüklerle görenlerden değildir ve bilhassa yakın istikbal hakkında bazı endişeler besle- lerini açıklamıştır. zıları gibi dikkatli ve itinalı şekilde ha— zırladığından, sözleri bütçe komisyonun- daki müzakerelerin en alâka uyandırıcı sözleri olmuştur. Endişenin — sebebi rfanın Demokrat mebusu gelir ver- gisi hasılatından dolayı Maliye Ve- i tebrik etmiş, müteakiben geçen senelere ait iktisadi bilançoyu gözden geçirmiş, soma harici tediye muvaze- nesini ele almıştır. Bunda, başlıca iki 4 OLUP BİTENLER Menderes bütçe Esaslı tenkid bir rakkam görülmektedir: Döviz sarfiyatı- mız — 1.809.000.000 lira, ihracatımız ise 990.000.000 liradır. Açıgm 100 milyon lira kadarı <«görünmeyen gelir» lerle kapatılmıştır. Fakat 700 küsür milyonu ortadadır. Bu muazzam meblâğı karşı- lamak üzere Amerikadan 125 milyon li- ralık yardım görülmüş, altın terhini su- retile 520 milyon 1iralık kısa vaadeli edi temin edilmiş, İmar Bankası ve Milletlerarası para fonundan bir defaya mahsus olmak üzere borçlar alınmıştır. Böylece bu yıl iş idare olunmuştur. Feridun Ergini endişeye dü- şüren işte budur. Memleketin kalkınma- ya muhtaç bulunduğunda şüphe yoktur. Bu kalkınmanın vasıtası elbette ki itha- lâttır. Ama ihracatımız o seviyede kal- dığı müddetçe önümüzdeki yıllarda açı- ğımızı — kapatamayacak hale geleceğiz. Elimizde tercih edilecek altın kalmazsa, kim bize rehin karşılığı kısa vadeli kre- di açacaktır? Hiç kimse.. Üstelik Ame- rikadaki Hoover — komisyonu Stassen'in başkanlığındaki Harici Muameleler Teş- kilâtının lağvım istemiştir. Amerikan yardımı da kesilirse ne olacaktır? Niha- yet, «bir defaya mahsus borçlar» öden- medikçe — yerlerine — yenilerini — almak mümkün değildir. Dr. Feridun Ergin, çareyi ihracatı arttırmakta görmektedir. Bunun yolu da ziraattır. Biz şimdilik ancak zirat mah- sülümüzü satabiliriz. Demek ki hükü- met zirai envestismana ehemmiyet ver- melidir. Halbuki yapılan bu mudur? Ur- fa mebusu «hayır» diyor ve derhal deli- lini veriyor: 1952 de ithalâtımızm 2 13,5 i (220 milyon lira) ziraatimize tah- sis edilmektedir, 1954 ün ilk 10 ayında komisyonunda D.P.liden — geldi sadece B 6,2 si (69 milyon lira). Dr. Ferıdun Ergin bu noktaya dikkati çek- mekted B d n başka envestismanda faz- la da açılmamalıdır. Zira döviz vazi- yetimiz sıkışıktır. İç iştira kuvveti ihra- cata göre ayarlanmalıdır. Yoksa lar ister istemez yükselmekt darlığı fiyat yükselmesine yol açmakta, bu ise maliyeti kabartmaktadır. Maliyet kabarınca ihracat güçleşecek, fiyatları- mız dünya piyasasındaki fiyatları aşa- caktır. Halkın sıkıntı çektiği aşikârdır. 1949 dan bu yana milli gelirimiz 8 mil- yardan 16 milyara çıktığı halde ithalâ- tımızın ancak 2 25 i istihlâk maddesi- dir. Güdümlü bir iktisadi politika takip edebiliriz. O sahada totaliter temayülü- müzü ilân edebiliriz. Mesele yok. Rusya hemen hiç istihlak maddesi ithal etme- mektedir. Hem de senelerden beri.. Ama demokrasilerde iktisadi hükümran- lık müstehliktedir. Düşünülmeli ki 1952 ve 1953 den kalma ithal malı stoklan bulunduğu halde sıkıntı çekiyoruz. Ta önümüzdeki senelerde ne olacaktır? İt- halatımız 1952 den bu yana azalmakta- dır. Hem de hissedilir derecede. 1952 de 1.556.000.000 liradır, 1953 de ise 1.491.000.000 lira. 1954 ün ilk on ayın- da sadece 1.111.000.000 lira.. Demek ki vaziyetimiz sıkışıyor. Sonra, döviz tahsislerimizin büyük kısmı devlet ihtiyaçlarına aittir. Halbu- ki sınai istihsalin dörtte üçü hususi sek- törden gelmek tedir. Dr. ridun Ergin, 1950 den evvel- alâmetleri ki ıktısadı siyasete dönüş AKİS, 25 ARALIK 1954