17 Temmuz 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

olabilecektir.. Mezkür kumpanyanın merkezi La Haye'de bulunacaktır. Petrolün bugünkü ekonomide taşı- dığı yüksek değer ve zamanımız harp- lerinde oynadığı mühim rol büyük devletleri — birbirleriyle yarışa sevket- mıstır Vaktıyle İran petrolleri mese- siyasi meselelerinin önem- lılerınden birini teşkil ettıgı vakit si- mahfillerde ve siyasi icmallerde Iranda. İngiliz-Amerikan petrol reka- betinden sık sık bahsolunurdu. Şimdi İran petrollerini işletecek olan kurul. ması mutasavver kumpanyanın statü- süne baktıgımız Vakıt "ateş olmıyan yerde duman tütmez" diyen atalar sözüne inanacağımız gelıyor. Amerika Amerika Birleşik Devletlerinde teşebbüslerin © 96 sı küçük merika Birleşik Devletleri deyince  hatırımıza harikalar diyarı gelir. Orada her şeyin büyük, rakamların astronomik olacagım zannederız ora. da her şey büyüktür; dunyanın en büyük transatlantikleri orada yapılır, dünyanın en muazzam iktisadi teşeb- büsleri orada kurulmuştur, elhasıl ye- ni dünyada her şey yeni ve büyüktür. Fakat buna rağmen dünyanın en fazla küçük teşebbüsünün mevcut olduğu yer gene Amerika Birleşik Devletleri- Bunların iktisadi teşebbusler arasında tevzileri şöyledir: 2.000.000 — toptan satış — bürosu, 730.000 hizmet teşekkülü, 410.000 in- saat kurumu ve 310.000 küçük işlet- me. Mezkür sayım istatistiklerinin ver- dıgı bilgiye göre 1854 senesınden iti- barı k da nüfusun altı defa artmış olmasına rağmen kuçuk teşeb- bü sle 13 mıslı artış kaydetmiştir. a bir vesile ile bundan evvelki sayılarımızda da bahsetmiş olduğumuz gibi bir cemiyetin gerek iktisadi gerek içtimat bakımdan sağlam temellere is- tinat etmesi için sureti katyede kü- çük esnaf sınıfının korunma:! dır. Zira bunlar- çalıştıkları dükkânın, kullandıkları aletin sahibi oldukları i- için ancak insana has varlıklardaki ma- lik olma arzusu ile çalışırlar ve işlerini de mutlaka muvaffak olmak isterler. Bu hususta emeklerini esirgemezler, gecelerını gündüzlerine katarlar, dığı için hesaplarında ve hareketlerin- de ölçülüdürler; Sabit sermayeleri, yı- gın istihsal kanunları gibi iktisadi bazı alara fazla tâbi olmadıklarından ıktısadı hayat için de bir garanti vazi- fesini go ürler. Patr nları bulurım dı- ğı için iş alan veren münasebeti di- ye halli uzun munakaşaları gerektiren çeşitli sosyal meselelerde isimleri geç- mez. Onun için iktisadi hayatımızın tanziminde içinde yaşadığımız asırda AKİS, 17 TEMMUZ 1954 en liberal devletin bile iktisadi hayât, la doğrudan doğruya temas halinde ol- duğunu hatırlarsak herhalde memleke- timizde bu vadide ele alınacak çok iş vardır. Hükümet programında esnaf vergisinin kaldırılacağı müjdesi belki bu vadide alınacak hayırlı kararların birincisidir.. Unutmıyalım, bir mem- leketin iktisadi kalkınması yalnız as- tronomi ir istih- i de- ir memleketin ıktısadı kalkınma meselesi mili gelir. den fertlere isabet eden ferdi gelirin artması meselesidir. Amerika ve Kanada buğday fiyatlarını düşürdüler A merika Birleşik Devletlerinde 23.000.000 ton, Kanada da 7,5 mil- yon ton stok edılmış olan bugdayın is- tihsalini kısmak ve stoklama imkânla- rını — kolayla şırmak üzere Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada buğday fiyatlarını düşürmüşlerdir. Kahve, kakao fîyatları yükse- lecek Dünyanın bir numaralı kahve istih- sal memleketi olan Brezilya'da bu sene diğer senelere nazaran daha az kahve istihsal edilecektir. 1053 - 1954 rekoltesi. 15 milyon 255.000 — çuvaldır. 1954 . 1955 rekoltesi ise 14 milyon 400000 val civarında ola kao ıstıhsalınd de diğe zaran bir azalma varı dır noksanının hava şartlarından ılerı diği zannolunmaktadır. Bu şartlar al— tında zaten 1954 yılında sağlam bir pi- yasası olan kahve ve kakaonun |1 de de sağlam durumunu muhafaza e- deceği zannolunmaktadır. Zaten dünya pıyasalarında kahve fiyatları her gün üçük tereffüler kaydetmektedir. Amerika Birleşik Devletleri mılletlerarası ticaretin artması taraftar E 1senh0wer in ıktıdara gelmesiyle Devletlerınde tır. Bırleşık Amerika Ticaret Vekili bu yönün miş v rası tıcaretı gelıştırmek ıçın Amerika- nın ithal ve ihraç mallan üzerinde al- dığı vergileri azaltması — gerektiğini söylemiştir. Bundan sonra milletlera- rası ticaretin gelişmesi hususunda iki önemli meselenin halli gerektiğini, ve- kil yardımcısı sözlerine ilâve etmiştir. Bu iki önemli meselenin birincisi mil- letlerin paralarının tahvil kabiliyetini haiz olmasıdır. Tahvil kabiliyetini haiz olacak paraların başında sterling gel- mektedir. Bakan yardımcısı sterlingi- nin g'ttikçe gl mlaşmasından e sterling bolgesmın gittikçe kuvvetlen- mesinden yduğu memnuniyeti de izhar etmiştir. Halli gereken ikinci me- sele iktsaden geri kalmış memleketle- İKTİSADİ VE MALİ SAHADA rin kaynaklarının gelıştırılmesı mese- lesidir. Bu meselenin halli bu mle- ketlere yapılacak sermaye yatırımları— na bağlıdır. Amerika bu hususta dışa- riya sermaye yatıracak özel teşebbüs- lere hukuki kolaylıklar göstermiştir. Milletlerarası serbest ticaret mese- lesi Amerika için iki bakımdan önem- lidir. Evvelâ 4 mılyon Amerikan işçi- sinn mukadderatı dünya ticaretinin biran önce düzenlenmesine bağlıdır. Zi ra Amerika, dışarda pazar peşındedır San iyen Amerika hem kendisi hem de dünyâ için kuvvetli olmak zorundadır. Milletlerarası ticaretin — gelişmesi A- merikaya bu kuvveti temin İ - Milletlerarası — ticaretin dünya ticareti için faydalı olacaktır. Bu hususta Amerika Birleşik Devletlerine diğer devletler- den daha fazla vazife — düşmektedir. Bunların başında her halde Amerika- nın gümrük setlerini indirmesi gelir. Amerikanın takip edeceği gümrük po- litikasmın — serbest durıya tıcaretınde oynayacagı rol ço ok büyüktür. Yen n işlemesinin gumruk polıtıkasına baglı olacagını söylemek duru mü- balâğa etmek değil, olsa olsa hakıkatı görmektir. Halk Bankası T.A.Ş. Sermaye ve İhtiyatları 10.778.885,-- Şubeleri Adana İzmir Aydın Kastamonu Balıkesir Kırşehir Burdur Malatya Bursa Maraş Çorum Merzifon Denizli Nevşehir Erzurum Niğde Eskişehir Sivas Gaziantep SANDIKLAR Ankara Sermaye ve İhtiyatları 1.689.856,— Ajansı : Beypazarı İstanbul Sermaye ve İhtiyatları 3.151.671,— Ajansı : Çarşıiçi