12 Şubat 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11
DÜNYADA OLUP BİTENLER Edgar Fuare - Mendes France "Bir yükü üzerimden aldın!" Fransa Kuvvetli Başvekil düştü P aris saatile gece — yarısına tam ir çeyrek kala Fransa Başve- kili Bourbon sarayında — (Fransız Meclisinin toplandığı saray) kürsü- ye sıktı ve itimad isteğini tekrar- ladı. Meclis, bir kaç günden beri Kuzey Afrika meselelerini-müzake- re ediyordu. Çok şiddetli tenkitler yapılmış, başvekil fena halde hır- palanmıştı. Doğrusu istenilirse, asıl hırpalanan Mendes - France'- dan Ziyade Fransanın şimdiye ka- dar takip ettiği politika idi. Kuzey Afrikada çıkan karışıklıklar ve hu- zursuzluklar p bu kötü politika- nın neticesi idi. Hiç bir hükümet meseleleri olduğu gibi ele almak cesaretini gösterememiş, bu yüzden durum gittikçe karışmıştı. k önce sağcı partilere mensup mebuslar söz aldılar ve hükümetin aleyhinde konuştular. Sağ blok, Kuzey Afrika meselesinde Mendes - France'ı tutmuyordu. Komünistler, yani sol blokta aynı durumdaydı. Başvekil daha ziyade, kanatların or- tasında kalan kısma — güveniyordu. Nitekim, bundan pek kısa bır za- man evvel kabinesinde bu müzake- releri düşünerek bir takım tadılat etini ya- kut mesai arkadaşı Edgar Fuare'a devretmişti. Müzakerelerin son gecesi en heyecanlı gece oldu. O gece Men- AKİS, 12 ŞUBAT 1955 des - France kürsüye geldi ve Ku- zey Afrika meseleleri vesilesiyle bütün politikası hakkında izahat verdi, hadiseleri birbirine bağladı. Fransanın ne kadar müşkül bir mevkide olduğunu belirtti. Ta Hin- diçini davasından başladı. Mendes - France evvelâ o davayı halletmiş- Hindiçinide Fransız kuvvetleri serbest kaldıkları için bunların Ku- zey Afrikaya nakillerinin imkân dairesine girdiğini bildirdi. — Fakat Meclis, bu geçmiş iyilikleri kolay unutmuşa benziyordu. Başvekilin sözleri zaman zaman homurtularla veya ademi tasvip sedaları ile kar- şılanıyordu. Mendes - France, hükümetinin Fas, Cezayir, Tunus, i kasım anlattı. Cezayırde 175 bin kişilik bir askeri kuvvet zayir şehrinde hakiki bir karışıklık hüküm sürüyordu ve fransızların hayatı tehlikedeydi Tedbir alınma- sına lüzum vardı. Libya hükümeti- le arada Fizan meselesi vardı. Fran- sa, Libya topraklarındaki bu arazi- de asker bulundurmakta devam et- mek istiyordu. Libya ise, askerlerin çekilmesini sert bir tarzda talep et- mişti. Müzakerelere girişilmişti, fa- kat bir netice alınamamıştı. ümid, İngiltere ve Amerıkada idi. cak onlar Libya hükümetine, fransız ısteklerının haklı olduğunu anlatabilir unusa gehnce başvekil orada bedbin konuşmadı. Tunuslularla ya- pılan müzakereler iyi bir yoldaydı vebir neticeye varılabilinirdi. Fran- sa Tunusa tam yirmi fransız hükü- meti vasıtasile iç muhtariyet Vaa- dinde bulunmuştu Bu vaadlerin tu- tulması, Mendes. - France a kalıyor- du. Başvekıl şoyle Hükümetin bu mevzudakı va- Tunus halkının intizarını sükütuna uğratmamak ve anda Fransanın ve Tunus- taki Fransızların hakkını korumak- tı. Hükümet, milli meclis muvace- hesindeki taahhütlerini tutmuştur. Fransız-Tunus — mukaveleleri için girişilen müzakerelerde bir çok zor- luklar atlatılmıştır. Geri kalan me- selelerin hiçbiri halledilemiyecek mahiyette değildir. —Müzakerelerin mes'ut bir neticeye bağlanacağı me- muldur.» Kabine devriliyor F akat bu izahat, — Meclisi tatmin etmemişti. Daha doğrusu Mec- lis, bu kuvvetli adamı başından at- mak için kararlıydı. Zira Mendes - France, kurnaz bir politikacı oldu- ğundan kuvvetlerle oynuyor ve her denemeden galip çıkıyordu. Alman- yanın silahlanmasına dair Londra ve Paris andlaşmaları zorla kabul edilm -Ancak bunların tasdiki Böylece hem şahsi düşmanları, hem Alm yanın silahlanmasına aleyhtar bu- lunanlar, hem de hükümetin Kuzey Afrika polıtıkasından memnun ol- mayanlar birleştiler. Netice: Men- des - France hükümeti itimat ala- madı rusu istenilirse bu, Fransa- şarttır. Hattâ Anayasa, kal_)ıne buh- iki ekseriyetle iki hükümet devirir- se yeniden seçime gidilir, yani Mec- lis kendi kendini lağveder. Fakat anane, itimad alamayan başvekilin istifa etmesidir. Bu suretle Meclis e lağvolmak tehlikesinden rey kullanabilmektedir. Yani, Ana- yasanın yapıcıları tarafından konu- lan tedbir işlememektedir. Nitekim Mendes - France da kendisinden evvel aynı durumda kalan selefleri gibi sabah Vaktı is- tıfasmı reisicumhur Coty ver- ve Fransada yeni bır kabıne buhranı başlamıştır. Buhran ne getirecek? u satırların yazıldığı sırada 5 Fransada bir hükümet kurula- mamıştı. Reisicumhur Coty derhal istişarelere başlamış ve muhtelif si- yasi şahsiyetlerle görüşmüştür. Da- ha Mendes - France'ın düştüğü gün 11
