1 Temmuz 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 22

Gümüş meselesi. İsmail Husrev. Vaktile gümüş hakkında yazdığımız küçük bir makalede (*) «gümüşün borsalarda artık kıymetli maden telâkki edilmeyip, patates yahut kauçuk gibi muamele göâreceği zamanın pek yakın» olduğunu söylemekle hiç te mübalâğa etmemiştik. Hakikaten gümüş bilhassa son dört senelik buhran esnasında alınan kıy- metlendirme tedbirlerine rağmen basit ham maddelerin fiatları- na yaklaşmaktan kurtulmamıstır. Bir zamanlar muzaaf para sis- temi bakımından normal addedilen gümüşle allımın 1:15 nisbeti buhran senclerinde 1 : 70, 1 : 80 olmuştur. Halbuki, bazı ham maddelerin kartel fintları, gümüşten daha yüksektir. Meselâ Umumi Harpten evvel, gümüşle nikelin nisbeti 1 : 24.5 iken harp- ten sonra 1 :13, bakırım 1913 te 1 : 58 iken bugün takriben 1 : 38 olmuştur. 1925 senesinde bir kilogram gümüş 87 mark ederken 1933 senesinde yüzde elliden fazla bir sukutla 33.83 marka in- mistir. Fiatlarda bu şiddetli yuvarlanışlarınr başlıca sebebi ola- rak gümüş arzı ile talebi arasında son senelerde urtan muvaze- nesizliği göszlermek mümkündür. Umumt Harpten sonra istihsa- lin en fazla olduğu 1929 senesine (261 milyon ons) nazaran gü müş istihsali yüzde 37.3 sukut etmis yani 164 milyon onsa inmiş olmakla beraber, fiatların sukutuna istihsalden ziyade çok yük- sek olan gümüş stokları âmil olmaktadır. Gümüş bugün birçok memleketlerde henüz para maddesi olarak kullanılmayıp ta herhangi bir dünya ticaret maddesi halinde muamele görseydi, gümüş fiatlarının ve istihsalinin temevvüçle- ri, belki dünya elkârıumumiyesini okadar alâkadar etmiyecekti. Bugün aşağı yukarı bütün bir Asya, para maddesi olarak gümü- şü kullanmaktadır. Türkiye hükümeti bhile son verdiği kararlarla, tedavüle gümüş sikkke çıkarmak için hazırlıkta bulunmaktadır. Tedavül vasıtası olan böyle bir maddenin kıymetinde vuku bu- lan tahavvüllerin, temevvüçlerin halkın alım kabiliyeti üzerine olduğu kadar para kuruna ve dolayısile devlet maliyesine de te- () Kadro, Sayı 2. 1932. 22 $l. <A N