1 Temmuz 1934 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 13

tün, pamuk gibi mahsulâtın zeriyat ve hasadı, üzüm, incir gibi maddelerin manipülâsyonu muayyen zamanlarda kalabalık kuvvetine lüzum gösterirler. Binaenaleyh, haziran aylarından itibaren Adana ve İzmir havalisinin pamuk plantasyonları orta ve cenubi Anadolunun mevzim iş ini akın akın celbetmeğe başlar. Pamuk işlerini üzüm ve incir haşadı ve bu meyvyaların manipülâsyon işleri takip eder. Mevsim işçisi tam köylüdür. Fakat onun yurdu orta ve şarkı ce- nubi Anadolu yaylasının basit hububatından başka esaslı bir şey vermiyen yüksek köyleridir. Buralardaki iklim farkını ve arazinin irtifaı itibarile hasat mev- simi Âdana ve İzmirin sıcak ovalarından daha sonra başlar. Bundan başka bu mıntakadaki basit hasat işleri nihayet kadın- lar tarafımndan da yapılabilir. Binaenaleyh mevsim işçilerini teş- kil eden köylüler Adanmna ve İzmir ovalarındaki mevsimlik işler- den sonra yine yaylalarına çekilir ve tam bir köylü hayatı ya- şarlar. Bunların sayısı, orta derecede bereketli olan senelerde Adana ve İzmir havalisinde (30.000) den fazla sayılmıştır. (münhası- ran hariçten gelenler). Ücretleri tamamile gayri muayyen olup iş mevsimlerinin haftalarına ve aylarına göre değişir ve ekseri- ya aynen tediyat yapılır. Bunların sıhhat ve ücret meseleleri ha- li hazırda tamamile tesadüfi hallere ve birtakım simsarlarm keyfine bağlanmış gibidir. İş kanununun bu mevsim işçileri için tanzim edici ve koruyucu kayıtları ihtiva etmesi faydalı olacak- tır. Yine bir nevi mevsim işçileri olan manipülâsyoncular (tütün veya meyva depolarında işliyenler, istif edenler) bu sayıya da- hil değildirler. Manipülâsyon işlerinde ücret ve iş saatleri mu- ayyendir. İşleri götürü almabilir ve ücretleri münhasıran nahten tediye olunur. Bu işlerde isçi köylülükten hattâ bazan tamamile sıyrılmıstır. Manipülâsyon işleri bilhassa İstanbul, İzmir, Bursa, Samsun gibi merkezlerde toplanmıştır. Bu şehirlerde filen ça- hşan değil, fakat işe amâde manipülâsyon işçilerinin adedi iyi senelerde bazan (50.000) i geçer. Bunun 7.000 - 12.000 i İstan- bulda, 13.000 - 15.000 i nefsi İzmir ve havalisinde, mütebakisi di- ğer şehirlerdedir. Manipülâsyon işleri sahası iş ücretinin en zi- yade temevvüçler gösterdiği sahadır.