6 Ağustos 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

SANAYİ Enerji Basının desteği Evvelki haftanın ortalarında bir gü a baş, Sıhhiyedeki binasının mütevazı toplantı salo- nunda, gazetecilere hararetli ohara- retli birşeyler anlatıyordu. Konu, yıllardanberi temcit pilâvı gibi üze- rinde dönüp durulan TEK - Türkiye Elektrik Kurumu - konusuydu. Bu de- fa Bakan -herhalde diğer obakan- lıklarla ve bilhassa belediyelerle yap- tığı temaslardan ümitleri hayli kı- rılmış olacak ki- gazetecileri davet etmiş, onlara dâvasını kabul ettir- meğe ve böylece Basının desteğini kazanmağa çalışıyordu. Ama sene- ler senesi böyle, "nurlu istikbal", "parlak ufuklar" teranelerine pek alışmış olan gazeteciler için bu söz- ler hiçbir yenilik getirmedi. Ertesi günkü ne Radyoda da yayınlanan demecinde (Çelikbaş, elektrik enerjisi üretiminin tek bir elde toplanmasının lüzumu üzerinde duruyor, bu amaçla halen Türkiye- de nekadar santral, nakil hattı, şehir ve kasaba şebekesiyle ilgili tesis- varsa, kurulacağını tasarladığı Tür- kiye Elektrik Kurumunun çatısı al- tında toplanması gerektiğini belirti- yordu. Tasarlanan teşkilât, memle- kette yeniden yapılması gereken bü- tün elektrik tesislerinin inşasını da üzerine alacak, bu iş için gerekli e- tüd, proje ve kontrol teşkilâtım da bünyesinde toplayacaktı. Çelikbaş bu tasalının mesi takdirinde odoğacak faydaları da şöyle açıklıyordu; Memlekette elektrik işletmesinin tek bir elde toplanmasıyla enerji fiyatları hemen ucuzlayacak, böylece elektriğin en gerçekleş- liyetler düşecek, mamuller ucuzlaya- cak, hattâ bu sayede çok kiymetli döviz sağlayan ihracata bile geçile- bilecek!.. İlk bakışta câzip bir fikir olarak görünen TEK tasarısının' içyüzü de böyle değildir. İşin aslı, yumurta sepetiyle pazara giderken, yumurtaları satıp çiftlikler, kâşâne- ler alacağını, zengin olup sefalar sü- receğini hayal eden, fakat sırtındaki sepetin yere yuvarlanmasıyla bütün bu tatlı hayallerden sıyrılıveren Köy- lünün hikâyesini pek andırmaktadır. Perdenin arkası Fethi oÇelikbaşın gazetecilere (o gös- termek istediği işlemeli örtünün altında nelerin gizli olduğunu işten AKİS, 6 AĞUSTOS 1962 anlayan, tecrübeli kişiler derhal sez- diler. Zaten konu yıllardanberi öy- lesine işlenmiş ve üzerinde enine bo- yuna tartışılmıştı ki, TEK tasarısı- nın ilk bakışta sempatik gelen yön- leri kadar, memleketin gerçeklerine uymayan, hattâ tehlikeli tarafları da bulunduğunu sağır sultanlar bile öğrenmişti. Aslında TEK tasarısı, 1953 Nisanında toplanan Türkiye Bi- rinci İstişari Enerji Kongresinde söz konusu edilen bir fikirden mülhem- dir. O devirlerde Türkiyede elektrik ini organize edecek bir üstün işler gerçek- ten çapraşık ve içinden çıkılmaz bir hâl almağa yüztutmuştu. İşte, daireler arasında çok lüzum- lu koordinasyonu sağlamak, Türki- yede gerekli elektrik enerjisini tam olarak elde etmek maksadıyla etüd- ler yapmak, projeler düzenlemek, santralları ve şebekeleri (oOkurmakla görevli Sanayi Bakanlığı bunun üze- rine 1957 de kurulmuş ve endüstri- nin diğer kolları gibi elektrik en- düstrisini de düzenlemekle görevlen- dirilmiştir. e Teşkilât Kanunu, bahis konusu görev ve yetkileri gayet na- dir. Zaten teşkilât kurulurken Ba- yındırlık Bakanlığından ayrılan Şir- ket ve Müesseseler Dairesinin, İşlet- meler Bakanlığından ayrılan (Elek- trik İşleri Etüd İdaresinin ve Eti- bankın enerjiyle ilgili birer daire hâ- linde Bakanlığın bünyesine sokulma- sı da bu sebeptendir. Ne gariptir ki, bu konuda geniş yetkiye sahip Bakanlığın koltuğunu işgal eden bir zat çıkmakta, elektrik işlerinin tek bir elden idaresine ta- raftar olduğunu söyleyerek o reorga- nizasyondan bahsetmektedir. Bu hu- sustaki iddianın ne kadar çürük ol- duğu meydandadır. 1957 den beri bir tek Bakanlığın bünyesinde top- lanıp çalışmış EİR, Etibank ve E- Yunus Nadi roman yarışmasında CELÂL HAFİFBİLEK'in Hâdise olan eseri SESSİZLER SOKAĞI ÇIKTI Fiatı : 4lira - İsteme adresi : Rüzgârlı Sokak No. 15 ANKARA AKİS — 432 nerji Dairesi gibi üç organize teşek- kül arasında herhangi bir koordinas- yon sağlanamamışken, teşkilâtın a* dını değiştirip, Oo Sanayi (Bakanlığı yerine, TEK demekle işlerin düze- leceği mi umulmaktadır? Çelikbaşın obeyanatında tezat halindeki noktalar kadar değildir. o Bakan, önce enerji fiyatlarının Ooartmıyaca- gmı söylemekte, sonra da Türkiyede elektrik fiyatlarının ucuz olduğun ve diğer bütün maddelerin fiyatları- nın büyük nisbetlerde artmasına kar- -ılık elektriğin hemen hemen sabit kaldığını ifade etmektedir. Halbuki Anadolunun birçok yerlerinde ( elek- trik fiyatları her yıl ozam görmüş- tür. Bunların azaltılması için yapı- lacak herhangi bir teşebbüs, olsa ol- sa, elektriği ucuza kullanan diğer erlerde bir pahalılaşmayı (opeşinen kabullenmekle (o başarı o sağlayabilir. gerçekle yalnız bu demecinde, Gerçekler ve tasarılar Şimdi Çelikbaşın oyapmak istediği gibi, Türkiyenin her yanında e- lektriğin satış bedelinin ayni olma- sına çalışılsa, oenerjinin oortalama satış bedelinin, -bugün ucuza enerji bulduğu için fabrikasını kurup yer- leşmiş bulunan-, endüstri kollarının kaldıramıyacağı kadar pahalılaşaca- ğı, dolayısöyle bundan mevcut ve ça- lışmakta olan endüstrinin büyük za- rar göreceği muhakkaktır. Halbuki Bakan, madalyonun bu yüzünü gös- termek istemeyerek, Ooenerji fiyatla- rının ucuzlatılacağım ileri sürmekle yetinmiştir. TEK konusunda Bakanlıklar ara- sında yapılan -ve Çelikbaşı da hüs- rana uğratan- örü ü yük çatışma Bakanlıkları (o arasında Sanayi Bakanlığı temsilcileri su san- trallarıyla barajların da TEK tara- fından inşa edilmesini savunmakta, Bayındırlık o teknisyenleriyse (oObuna muhalefet etmektedirler. İddia edil- diğine göre Bayındırlık Bakanlığına bağlı Devlet Su İşleri Genel Müdür- lüğü enerji politikasını ikinci dere- cede bir memleket meselesi telâkki etmekte, konuya gerektiği kadar ö- nem vermemekte, bu yüzden de teş- kilâtını enerji işlerini yürütecek se- kim işlerin, projelerin sürüncemede kaldığı (o-Kesikköprü (Barajının da bunlardan biri olduğu-, memleketin enerji konjonktürünün son yıllarda, DSİ'nin bu garip tutumu yüzünden, takip edilemediği de ilgililerce iddia edilmektedir. Tamamen haklı görü- nen bu iddiaya karşı Bayındırlık temi silcileri de su konusunun, Türkiye topraklarının özelliği bakımından, e- lektrik üretiminden ayrı olarak ele alınamıyacağını savunmaktadırlar. 23