21 Mayıs 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

DÜNYADA OLUP BİTENLER Asya İkinci Kore mi? A merikalılar Güney Doğu Asyada komünist tehlikesini Güney Viet- namda beklerlerken, tehlike oLaosta baş gösterdi. Laos, 954 tarihli Cenevre konferan- sında kaderi tâyin edilen bu memle- ket, her biri bir çeşit buhranla kıv- ranan komşularla sınırlıdır: Güneyde Güney Vietnam, Doğu ve Kuzey Do- guda Kuzey Vietnam, Kuzeyde Çin, Kuzey Batıda Birmanya, Batıda Si- yam ve Güney Batıda Kamboçya. Memleketi ihtiyar ve âciz bir Kra- lın etrafında, yine âciz fakat o nis- bette haris Prensler ailesi idare et- limlidir. Aslında, komünist eğilimli kitle ve kuvvetlerin başında bulunma- yı menfaati icabı saymaktadır. Zira, ancak bu suretle borusunu örtürebi- Prens ralisttir. Nihayet üçüncü bir Bun Um da Kralcı ve sağcı geçin- mektedir. Bunun partöneri olan Ge- neral Nosavan ise insan şekline gir- miş ihtiras lâkabını tam mânasile ha- ketmiş bir alaylı Generaldir. Ne var ki 954 anlaşmaları ile Fransanın Hin- diçiniden eli çekilip, bu bölgeyle A- merikalılar ilgilenmeye O başladığın- dan beri Amerikanın yardım ve mü- zahereti Kiralı tutan meşru hükümet olarak bu Bun Um - Nosavan çiftine gitmektedir. cak, komünistler, tarafsızlar ve Kralcılar biribirlerini hayli hırpala- dıktan sonra nihayet geçen yıl Mayıs ayında bir "ateş kes" anlaşmasına va- rılınca, Amerika da Laosta çıkar yo- lun bütün eğilimlerin temsil edilece- ği bir karma hükümet kurmaktan i- baret olduğunu anlamış ve bir yıldan beri çalışmalar bu mesele üzerinde teksif edilmiştir. Gel gelelim üç pren- sin anlaşması mümkün olmamıştır. Gerek Cenevrede, gerekse Laosta ge- verememiş ve nihayet ağır basan ko- münist kuvvetler harekete geçmişler- dir. Bidayette birkaç küçük şehrin iş- gali şeklinde tecelli eden bu hareket Mekong vadisi boyunca Siyama doğru gelişince ve Kralcı Laos kuvvetlerin- en mühimce birlikler mağlüp ve pe- rişan halde Siyama sığınmak oduru- muna düşünce Amerikan 7. filosu a- lârm işareti almış ve Siyama Ameri- kan kuvvetleri çıkarılmıştır. AKİS, 21 MAYIS 1962 Müdahale 954'de Çinhindinin, bu arada Laosun kaderini tâyin eden konferansın müşterek iki başkam Sovyet Rusya i- le İngiltere idi. Laos ile ilgili işler de daha ziyade bu iki devletin aracılığı ile halledilmeye çalışılırdı. Nitekim milletlerarası kontrol komisyonu da rapor ve tavsiyelerini yine bu iki baş- kana vermektedir. Fakat komünist Çin ile. olan münasebetleri, daha doğ- rusu münasebeti olmayışı yüzünden, Amerika komünizmin Güney ! Doğu Asyaya yayılma istidadı karşısında, bu hususta en ufak belirtide titiz ve ilgili davranmaya başlamıştır. —o Gü- ney Vietnamdan sonra Kamboçya ve Harriman Karışık işler ortasında şimdi de Laos meselelerine karışma- sı bu yüzdendir. . Bununla beraber Washington, bir süredir Laosta bir karma hükümet kurulmasını arzu e- der olmuştur. Hatta bu maksatla ve Bun Um hükümetine, memur ve as- ker maaşlarını ödeyebilmesi için her ay verdiği 5,5 milyon dolar parayı da vermemek suretile veya geciktirerek bazı tazyiklere de teşebbüs ettiği gö- rülmüştür. Bunun üzerinedir ki, Bun Um kalkmış, bölgede komünist a- leyhtarı olarak tanınan memleketle- re, Güney Vietnama Güney Koreye ve Formozaya ziyaretlerde bulunarak yardım teminine çalışmıştır. ı Tabii hepsi Amerikanın eline bakan bu memleketlerden sadre şifa verecek bir şey elde edilemediği gibi, Prensin yokluğunda komünist hareket hızlan- mıştır. Öte yandan, memleketin bu halinde dahi tarafsız Prens Suvanna Fuma Pariste sefa etmektedir. Bu şartlar dahilinde Amerikanın Pasifik kuvvetlerinin müdahalesi doğ- rudan doğruya Laosa değil, Laostaki bir yıkıntıdan en çok etkilenecek olan Siyama vuku bulmuştur. Siyam 954 Cenevre konferansından hemen sonra 8 memleketin aktettikleri Seato - Gü- ney- Doğu Asya savunma paktına dahildir. Buna mukabil Kamboçya ve Güney Vietnam gibi Laos da bu pak- tın güvenlik çerçevesine dahil değil- dir. Ama, çıkarılan müttefik kuvvet- lerle bir yandan Siyam korunacağı gibi, diğer yandan da -ki asıl hedef de budur- çekile çekile Siyam hudu- duna gelmiş olan Laos Kraliyet kuv- vetleri desteklenecektir. Amerika Dı- şişleri Bakanı Harriman bunu şöyle İfade etmiştir: "Çıkarılan bu kuvvet- ler, komünistlerin durup dinlenmele- rini ve düşünmelerini sağlayacaktır." Büyük kumar A merika, Tayland-Siyam istiklalini kazandıktan sonra bu adı almıştır. Hür adamlar diyarı anlamınadır ve Siyamlılar ille bu adla çağrılmalarını hassasiyetle istemektedirler- masını tek taraflı bir hareket olmak- tan kurtarmak maksadile diğer SEA- TO üyelerini de elbirliğine (o çağırdı. Bu üyelerin hepsi müsait bir tavır ta- kındı. Gerçi bunların gönderecekleri kuvvetler sembolik olacaktı, fakat bir pakt mekanizmasının harekete ge- çişini gösteren bir tabloya ihtiyaç vardı. Bu arada güç duruma düşen pakt üyesi İngiltere oldu. İngiltere Çinhin- dinin, bu meyanda Laosun mukadde- ratını tâyin eden 1954 tarihli Cenev- re konferansının Sovyetlerle beraber müşterek başkanıdır. Milletlerarası kontrol, komisyonunun verdiği rapor- lara göre, bu memlekette olan biter Sovyetlerle beraber İngiltereden s0- rulur. Fakat öte yandan da yine İn- giltere SEATO paktı üyesi sıfatile A- merikanın Tayland harekâtını destek- lemektedir. Bu harekât vuku bulur- ken, Taylandda faaliyette bulunan ve "ateş kes", kararını sağlamaya çalı- şan milletlerarası kontrol komisyonu- nun raporlarını İngiliz delegesinin Sovyet meslekdaşı ile incelemesi ve "Etmeyin mollalar, ayıptır softalar" kabilinden talkın vermesi (gerekirdi. Bu, câri şartlar içinde pek kolay ol- madı ve olacağa da benzememekte- dir. 17