12 Şubat 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 31

RADYO Yayınlar Tarihi Birinci Dünya Savaşı sırasında, tek- ik yönden radyoculuk henüz “telsiz” özelliğini taşırken, o millet- lerarası yayın yalnız casusluk ve bil- gi toplamak için kullanılmaktaydı. Müttefikler düşman hatlarının geri- sine küçük Markoni vericilerini pa- raşütle atarlar ve casusların kendi- lerine bu cihazlar sayesinde bilgi gön- derebilmelerini sağlarlardı. Tarafsız memleketler arasında ise milletler- arası radyo yayınından haberleşme gayesiyle faydalanılıyordu, Milletlerarası radyo yayınını ilk defa propaganda gayesiyle kullanan memleket Sovyet Rusya olmuştur. 1926 yılında Moskova Radyosu Al- man işçilerini tesir altında bırakmak için yayma geçti. Fakat milletlerara- sı radyo yayınının yalnız kötü gaye- ler için kullanılması uzun sürmedi. 1927 de Avrupada Milletlerarası Ya- yın Birliği kuruldu. Bu anlaşma saye- sinde milletlerarasında program mü- badelesi başladı. 1930 yılına doğru Hollanda, İngiltere, Fransa, Belçika ve Portekiz radyo dalgaları ile sö- mürgelerine yayın yapmayı akıl etti- ler. Savaş sırasında radyoyu ilk defa bir silâh olarak kullanan millet te Japonlar oldu. 1931 de Mançuryanın istilâsı sırasında Japon Radyosu düş- man ordu ni bozmak yınladı. iktidara geçer geçmez derhal Alman (Radyolarını emrine amade kıldı ve bu istasyon- larla uzak memleketlere ve bütün Avrupaya Nazi propagandası yaptır- dı. Radyonun propaganda ( alanında kullanılmasına 1938-1939 İspanyol İç Savaşında da rastlanmaktadır. oAv- rupadaki demokratik memleketler i- bsi milletlerarası radyo (o yayınından aydalanmayı ancak 1939'da düşüne- bildiler ve ilk olarak BBC, 16 dilde yayın yapmaya başladı. Hemen he- men aynı yılda Birleşik Amerikada da milletlerarası radyo yayınına gösterilmeye başlandı, fakat dalgadan uzak enik al yapmaya teşebbüs eden kuruluşların hepsi özel şirketler oldu. Meşhur Pe- arl Harbour baskınından sonra Ame- rika Birleşik ili de milletler- arası radyo yayınına önem vererek OVWI -Savaşla İlgili "Haberler Daire- si-'yi kurdu. Bu daire radyo yayı- nından başka basın, yayın ve sine ma ile Amerika dışındakilere eriş- meye çalışıyordu. 1942'de Başkan Truman OVWl'yi AKİS, 12 ŞUBAT 1962 dağıttı ve bu kuruluşun personelini A- merika Dışişleri Bakanlığına devret- ti. Aynı yıl yalnız milletlerarası rad- yo yayınından sorumlu olan VOA -A- merikanın Sesi Radyosu- çalışmaya başladı. Amerikanın Sesi Yalnız kısa dalga üzerinden yapı- n milletlerarası radyo yayını ile Aiserikanı u bütün dünya memleketlerine Birleşik Ameri- ka Devletlerini tanıtmak, milletler- arası dayanışmayı kuvvetlendirmek için çalışmaktadır. (İkinci (Dünya Amerikanın Sesi siyasetine de karışmaya başladı ve milletlere Amerikanın çeşitli siyasi meselelerdeki tutumu, görüşü hak- kında bilgi verdi. 1947'de bu kuruluş kr a er de sesle- nerek komünizme karşı da amansız bir savaş mii. Amerikanın Seal Radyosunun, dünyanın çeşitli yerlerinde antenleri vardır. En büyük röle istasyonları Manilla, Honolulu ve Münihtedir Bundan başka Amerikanın Sesi İngil- tere, Fransa, İtalya, Çin, Kore, Al. manya, Avusturya Yunanistan ve Arjantinle de anlaşarak bu memle- ketlerdeki istasyonlardan da fayda- lanma imkanlarım sağlamıştır. Ame- rikanın Sesi Radyosunun programla- rı şimdi tamamen Washington'daki stüdyolarda hazırlanmaktadır. Amerikanın Sesi Radyosu bugün 36 dilde yayın yapmaktadır. Türkçe programlar (1942'de yayınlanmaya başlamıştır. İlk aylarda Türkiye çin hazırlanan programlar haberler, yorumlar ve müzik yayınından ileri gitmiyordu. Bugün bu programların sayısı ve çeşidi oldukça geniş bir yer kaplamaktadır. Bu kuruluş 12 Şubat 1962'de özel bir program yayınlayarak ilk yayın yaptığı günün 20. yıldönümünü kut- layacaktır. Amerikanın Sesi muha- birleri bu münasebetle dünyanın çe- şitli yerlerindeki tanınmış kimseler- le konuştular ve onların bu istasyo- nun faaliyetleri hakkındaki düşünce- lerini öğrendiler. Banda alman bu sesler Washington'a gönderildi. Tür- kiyede de Amerikanın Sesi Radyosu- nun mikrofonları önünde konuşarak 20. yıldönümünde bu radyo yönetimi- ne iyi dileklerini gönderenler arasın- da tiyatro eleştiricisi Özdemir Nut- ku, Amerikada uzun bir süre kalmış ve Amerikanın Sesinin faaliyetlerini yakından izlemiş olan Talât S. Hal- man ve bazı radyo yöneticileri var- dır. Bu arada Ankara Radyosu da rik bat 1962'de yayınlayacak olduğu 6- zel oprograma dahil edilmek üzere kıta, fakat samimi bir mesaj hazır- ladı. Haberler Komedisi Hemen hemen bütün radyo Mahmut T. ÖNGÖREN istasyonlarının en önemli yayınları ara- sında haber bültenleri başta gelir. Haber bültenlerini yayınlayan bütün radyo istasyonlarında ise Program Müdürlüğü, Söz ve Temsil Tayınları Şefliği ve Müzik Yayınlan Şefliği gibi bölümlerin yanısıra bir de Haberler Servisi vardır. Bu haberler servisinde radyo muhabir- leri> haber bülteni yazarları ve haber spikerleri çalışırlar. Haberler ser- visinin en azından üç telefonu bulunur. Her radyonun bu servisi aynı amanda iç ve dış haber ajanslarına abonedir. Radyo muhabirlerinin herhangi bir sebepten ötürü izleyemeyecekleri bir olayın haberi bu ha- ber ajansları tarafından en kısa bir süre içinde radyoların haber mer- kezlerine bildirilir. Gerek radyo muhabirleri, gerekse haber O tarafından radyolara gelen haberler arasından önemlilerini seçmek, baz haberleri radyo diline göre yeniden yazmak ve bunun sonucunda m meyi dana çıkan haber bültenini yayınlamak tamamen Haberler Servisine aittir, yayınlanan haberlerin sorumluluğunu da tabii bu servis ve radyo idaresi taşır. Bizim radyolarımıza gelince, yayınlanan haber bültenle- rinin sorumluluğu yine radyo idaresine aittir. Fakat hiç bir radyomuz kendi yayınladığı haber bültenini hazırlayabilecek bir servise sahip de- ğildir. Bütün haber bültenleri meselâ Ankarada Basın-Yayın ve Tu- rizm Genel Müdürlüğünün Haberler ve Yayınlar Dairesi tarafından ha- zırlanır, bir bisikletçi ile radyoevine gönderilir ve radyonun spikeri tara- fından da okunur. Eğer bültende yayın ilkelerine aykırı olan bir haber bulunursa, eğer haberler radyonun tarafsızlığını bozacak özellikler ta- şıyorsa, pirincin taşını ayıklayacak olanlar radyo yöneticileridir. Çünkü Ankara Radyosu ile Basın-Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü arasında oynanan haber komedisini hiç kimseye anlatmanın imkânı yoktur.