12 Eylül 1960 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 32

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA raç ettikleri ziraa ham maddeler ye- rine sınai suni ham maddelerin kul- lanılmasının gitgide (gelişmekte ol- ması ve Batıda ziraatın gelişmesidir. Bu sebeplerin ne olduğunu anlamak ve aynı dununda bulunduğumuz ge- lişmemiş memleketlerle müşterek bir diplomatik harekete girişmek ve hat- tâ bir iktisadi işbirliğinin oesaslarını hazırlamak lâzımdır. Cahiller cahili D.P. iktidarı bu zaruretleri asla anlı- çok vahim sonuçların sorumlusu Tür- kiye değil, fakat, Batı camiası ola- caktır. Ticaret Bakanlığı (o Müsteşarının zikrettiği bir diğer sebep, ihracatçı- larımızda mevcut olan dışarıya para kaçırma arzusudur. İhracatçılarımız, İhraç ettikleri malların ya bedelleri- ni, ya miktarlarını hakikatte oldu- gundan daha düşük olarak bildir- mektedirler. Bunun sebebi ise, bir yandan, sakıt iktidar devrinde enf- lâsyon şartlarının iç piyasada emni- yeti yak etmiş olması, diğer yandan, esasen yılların piyasaya yetirdiği kö- tü alışkanlıklardan Oo vazgeçilmemesi ve nihayet, Batının zengin memle- ketlerinde yatırım o verimlerinin ve imkânlarının gelişmemiş bir mem- leket olan Türkiyeden çok daha fazla olmasıdır. Hakikat şudur ki pek bü- yük ümitler bağlanan özel sermaye akımından çok Türkiyeden Ma sermaye kaçırılıyordu. Bütü bun- lar, Müşterek Pazara Girme. isteyen meşhur liberal iktisat taraftarlarını çok daha derin düşünmeğe seyket- meğe yeter de artar bile! İhracatçılarımızın davranışıyla il- gili olarak Ticaret Bakanlığı Müste- şarının Zikrettiği sebebe ilave edile- cek bir diğer sebep de, hiç şüphesiz, ihracatçılarımızın aşırı kâr marjları elde etmek arzulandır. Bu, serbest piyasa mekanizmasında aslında hiç yadırganmaması gereken bir arzu- selâ, son üzüm piyasasının açılışında görüldüğü gibi, daha önce satış mu- kavelelerini düşük fiyatlar üzerinden yapan ihracatçılarımızın şimdi, zarar etmemek için dünya fiyatlarının yük- selmesi karşısında piyasada (artan fiyatı düşürmek maksadiyle alımla- ra iştirakten kaçınmaları ve böyle- likle bir düşme hareketini becerdik- ten sonra düşmenin daha da artma- sından korkan müstahsilin arzı art- tırması karşısında düşmenin büsbü- tün hızlanmasını sağlamaları ve bu suretle, memleketi bir bütün olarak maktaki ısrarları neticesinde 32 aynı zararların hâsıl olması gibi sonuçla- ra da katlanmak lâzımdır. Bu teh- likeyi önlemek için, hiç değilse belli- başlı ihraç mahsüllerimiz için, Dev- letin yardımından faydalanacak bü- yük ihraç kooperatifleri (o içersinde müstahsilin birleştirilmesini nn mak lüzumu ortaya sıkmakta Ticaret Bakanlığı Miseşarnm zikretmediği bir diğer sebep, o ihraç mallarımızın Oo standardizasyon Oove ambalajında gereken ıslahatın ciddi bir şekilde yapılmasının D.P. iktida- rı zamanında tamamen ihmal edil- miş olmasıdır. Fakat, Müsteşar Mahmut Seyda- nın Zikrettiği son sebep hakikaten çok önemlidir. Şeyda, ihraç malları istihsâlimizin yetersiz olduğunu söy- lüyor. Gerçekten, geleneksel (o ihraç mallarımızın, artan nüfus ar- tan istihlak temayülü dolayısiyle dâhilde (o kullanılması oartmaktadır. Halbuki tarım sektörüm yandan artan nüfusun ihtiyaçlarını, öte yandan artması gereken sanayi- leşmemizin ham madde isteklerini karşılamak ve nihayet, o yatırımları- kanlığına bağlamaktır. misi çoğaltmak için gerekli (o döviz imkânlarını artan bir şekilde temin etmek maksadile geniş ölçüde istih- sâl artışı sağlayacak hâle getirilme- sine lüzum vardır. İhracatı arttırıcı ve ithalâtı azaltıcı diğer yatırımlara -maden alanında olduğu gibi- verilmes. de kesin bir zarurettir. Ni- hayet, dâhilde aşın istihlâk temayü- lünün vergileme yoluyla massedil- mesi de kesin bir zarurettir, Bütün bunların geniş bir Devlet sektörüne dayanan ve dolaylı ve dolaysız müda- hale politikalarına (obaşvuran plânlı bir politikayla (o gerçekleştirilebilece- gi ise aşikârdır. Mahmut Seydanın dediği gibi, i artık sâdece Ticaret Bakanlığına ait bir iş olmaktan çıkmış, diğer iktisadi bakanlıkların sorumu belki de daha büyük önem kazanmıştır. Bu durum- da, yapılması gereken şeylerden biri de, plânlı bir siyaseti yürütebilmek için lüzumlu o koordinasyonu sağla- mak maksadiyle bütün iktisadi ba- kanlıkları Siyasi Müsteşarlıklar hâ- linde bir tek İktisat ve Çalışma Ba- AKİS, 12 EYLÜL 1960