6 Ekim 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

mektedir. 1958 yılında da dünya altın istihsalinin değeri 1 milyar doları ıamıştır pada dolar sıkıntısı kalma- mııtıı- Zıra 1958 yılında Avrupadaki sanayi memleketlerinin altın ihtiya- tı 38,1 milyar 5, Birleşik Devletlerin ihtiyatları 2,3 iye durumda, altının dolarla ifade edilen değerinde bir değişme vuku bul- mıyacaktır. Aksine —Amerika, altın atokunun azalmasından şikâyetçidir. fakat dışarıya tutarında tediye yapmaaı dolayısıyla bu farkın yeter- siz olduğunu belirtmiştir. Bu 7,5 mil- milyarı Amerika dışındaki askeri — masraflara, 2, — milvarı i v.s. şeklinde dışarda yap tığı ödemelcre gıtmektedır Geri kalan iki milyar, Amerikan hususi sermayesSine ai ti Bu durumda erson, Amerika- nNın “dış memleketlere liberal bir şe- kilde dolar dökme politikasına ıon vermek Zzorunda kalabileceğini” be- Anderson, bu sözleriyle ihracatına koydukları tahditleri kaldırırlarsa, Hür dlinya Hderi liberal dolar dökme politikası- na deva.m edebf!ec ktır tı Avrupadan sadece dolar bö!geıinden ithalâta konan tah- ditleri asını istememekte, on- Tarı aym zamanda az gelişmiş memle- ketlere' yardım yüktünü paylaçmaya zorlamaktadır. Kumlm.ısına karar ve rilen “milletleraras jan- s”' fikrini Amerika büyük ölcüde bu maksatla ortaya atmıştır. Ajansın sermayesinin temininde, başta Al- manya olmak Üzere zengin Batı Av- rupa memleketlerine büyllk pay ay- rılmaktndır Dünya Pa- ra nunun sermayeleri arttınlırken de bu ölcüye dikkat edilmiştir. —| Aynı anda, Hükümetin arzu- su hilâfına, Amerikanın 1959 - 1960 koöngre tarafından azaltılmıştır. Başkan dolar talep ettiği halde -ki büyük bir rakam değildir- kongre ancak 3,2 milyon dolar harcanmasına müsaade &tmiştir. Dışyardımın istenen ve ve- rilen miktarı gösteren başlıca kalem- ır: Başkanın Kongrenin talebi tahsisi (Mllyon Dolar) Askert yardım — 1600 1300 Ravunma desteği 835 695 l(ıllmımı ikraz 706 550 Tfknlk lıblrlltl 180 151 273 z15 155 a G K N ha. Bu kalemlerden Türkiye için en mühim olanı Savumr desteğidir. Savunma desteği Amefitcaya bir an- laşmayla bağlı olan memleketlere ya- pılan hususi iktisadi yardımdır ve Türkiyede LC.A. adı ile tanınmakta- . Bu kalem 140 milyon dolar azal- uımıştır Halbuki bu yardımdan fay- dalanan Türkiye, İspanya, milliyetci Çin v.s, gibi memleketler yardımın arttırılmasını beklemekteydiler. Me- yardımı alan Türkiye, bunun yük- seltileceğini ummaktaydı. Yardımın budanması buna imkân - tadır. Büyük Ümitlerle kurulan kalkınma İkraz Fonu da kongrenin elinden bu- danar ve mahiyeti az çok değişe- ıştır. Fon, gelişmiş memleketlere son derece ehven şart- larla uzun vâdeli krediler vermek için tesis edilmişti Kongre Fona bir- kaç yıllık tahsisler yapacak, bu sâ- yede az gelişmiş memleketlere uzun vadeli bir program çerçevesinde yar- dım etmek mümkün olacaktı. Kongre bu yola gitmemiş, bir yıldan ötesi için r. ÂA; çUde kısmıştır Bu sebeple, an Hükümetinin iki taraflı iktisa- dl yardım yapma teşebbüsü, beklenen neticeyi vermemiştir. Şimdi itler çok taraflı Milletlerarası ınma Ajansında toplanmıştır. Kalkınma Ajansı B ir mılyar dolar sermayel Kalkın- Ajansı, Dünya asının bir şubesı olacaktır. ja.ns, Dünya Ban- kasından çok daha müsait şartlarla az gelişmiş memleketlere kredi aca- caktır. Meselâ Dünya Bankası, Fi- vari “-ğre Çi Tenletdin zevkini siürdü e İKTİSADİ VE MALİ SAnAnA nanse ettiği projelerin bankacı Bi züyle rantabilitesi Üzerinde ım:ü urdugu halde ajzı.n.ı iktisadi kalkın- akat Dünya Ban- sayılma- edecektir. düşük tutulacaktır. Ayrıca kredilerin bir kısmının döviz yerine milli para- larla ödenmesi kabul edilecektir. Teşebbüs, Dünya Bankası ve Pa- ra Fonunun az gelişmiş Üyeleri ta- rafından tabü ki memnuniyetle Kkar- kaç yıl evvel kurulan Fınansman Fonunun hemen hemen hiçbir iş yapmaması, daha ölçüde bir teşebbüse ihtiyaç gös- teriyordu. Yeni Aja.ns bu lhııya- ca cecvap vermektedi gelişmiş memleketlerin yıll.ık dış yardım iİihtiyacının 30 m lar civarında olduğu dügünülüm Zengin —memleketlerin bu mevzuda yaptıkları gayretlerin son derece ye- tersiz bulunduğu anlaşılır. Sadece Amerika avunma — m; flarına 40 milyar dolar ayırdığı halde, dış memleketlere yaptığı ıktısıdl yudım yüzde 5'ini aşmamak: Zengin memleketler de bumm far- kındadırlar. “Yardım, tica ası müdürü Black Ondördüncü yıl le olan ticaretlerinde tahditleri kı.l- dırmalıdırlar. Ödemelerde döviz rine, mal alma kabul edilmehdır.'fâ takdirde az gelişm eri ihracat imkânları genişlıyecekl!r ğdr ziral mahsül ve ham ma'ı dsıg bi istikrar temini mümkün olursa, bu, az gelişmis nşnî- leketler için en az dış yardım kadar istifadeli olacaktır. akat asıl gayret az memlehetlere d0şmektcdir &ğlğ belirttiği gibi., y tü idarelerin “ayıpıanm örtme K” ğildir. Yardım. müÜnhasıran denler için faydalıdır. Hindistan Başbakanı Nehru_. randa bu hakikati çok güÜzel bir kilde ifade etmiştir. “Asya memleketleri, erişmeye imkân verecek şart ratmalıdırlar.