7 Şubat 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

İKTİSADİ DıŞ Borçlar Konsolidasyon anlaşması eçen haftanın günü -altı sonunda Cuma aylık moratoryumun vadeli bağlanm: ya varmaları' mümkün oldu. Mesele; ablardan beri Pariste müzakere er delmekteydi. Taraflar a rakında bü- yük goruş farkları vardı. Ne boı'çlar -uzun aşmaya yanlamıyordu. Altı aylık moratoryu- mun sona ermek üzere olduğunu gö- ren Türkiye, müzakerelerin çıkmaza girmesi üzerine moratoryumun uza- tılması— teklifini ortaya attı. AKİS'- in geçen hafta işaret ettiği gibi, bu fikur' rupalı alacaklıl arın pek ho- cağını biliyorlardı. Yeni istikrar po- litikasının muvaffakiyeti 1çın vâde- si gelen veya ge lmek uze e olan borçların kohsolidaisyonu riydi. Türkiye haleli yuzlerce mılyon tuta rında borç ödem ânına sahi değildi. Avrupalı alacaklıların şart- larını, moratoryum devresi bitme- den, mecburen kabul edecekti. Nite- kim alacaklılar hesaplarında yanıl— madılar: Moratoryumi! son ne kadar dayanan Turk temsılcılerı Avrupalıların ileri * sürdüğü oldu kça ağır şartların altına imzalarını attı- lar. VE MALİ Konsolitle edilen borç miktarı 440 - milyon -borcların tamamının yekü- nu milyarı aşmakladır- dolardır. Borçlar; 12 yıl zarfında: -Türkiye 20, hiç değilse 15 senelik bir odeme dev- resi istiyordu- gittikçe artan 'taksit- lerle ödenecektir. Faiz hâriç, ilk yıl 15 milyon dolar, müteakip yıllar 20, 25, 30 ve 35 mılyon dolar ödenecek tır. Bakiye borç, s 7 sene zarfında 45'er milyon dolarlık taksitlerle tas- fiye edilecektir. Borçlar içip yüzde 3 faiz . Türki- ye muzakerelerde faiz ödemeye ya- naşmıyordu- ödenecektir. Demek ki ilk sene borçların sadece faizi 13 mil- yon doları -120 milyon lira- aşmak- tadır. Avrupalılara 1959 yılında ana parayla birliktte 30 milyon — dolara yakın 'bir ödeme, yapmak gerekmek- tedir. Avrupalılardan bu devrede el- de edilen kredi miktarı 75 milyon doları bulmaktadır. O halde bu ye- ni kredilerin hemen . hemen yarısı bu yıl eski borçlar için geri gidecek- tir. Uçan kuşa borç 958 yılının başında Türkiyenin diş 1b0rçlar1 1 milyar 11 milyon doları Bunun 501 milyo: ları âmme sektörü borçlarıydı dılı ithalât 120'si mme sektörüne. 2Vi hususi sektöre ait olmak üzere 141 dolara erişmekteydi. 41 milyon dolarhk petrol ariyerleri de dahil, 233 mil dolardı. Altın rehin edilerek alınan borçlar ise 136 milyon dolardı. Altın rehin edilerek alman kredi- bulmaktaydı n do- Kre— SAHADA lerin karşılığı vardı. Rehindeki altın- lar satılınca bu borç karşılanmış ola- caktı. 41 milyon, dolarlık petrol bor- cunun da.' alacaklı petrol şirketleri - nin Türkiyede yaptıkları araştırma- lar dolayısıyle kazanılan dolarla tas- fiyesi mümkündü. Devlet borçlarının 211 milyon dolarlık kısmını cok uzun vadelı borçlardı, ödenmesi- 1996 yılı- r sürecekti. O halde borçların 387 mılyon dolarlık kısmı için halen fazla endişeye mahal yoktu. Asıl en- dişe verici kısım, geriye kalan 624 milyon dolardı, Bunun 117 milyon dolan Para Fonu, Dünya Bankası,E xport-İmpprt — Bank gibi teşekkülle- re aitti. 31 milyon doları Avrupa tk- tisadt İşbirliği Teşkilâtı dışında ka- lan muhtelif borçlardı. Bu 148 milyon dolar borcun her halükârda ödenme- si lâzımdır. Geriye en geç 1968 yılına kadar ödenmesi gereken 476 milyon dolar borç kalmaktadır ki bunun 184 milyonunu ariyerler teşkil etmekte- dir. Aşağıdaki tablo bu borçlarla memleketler ve ödeme tarihleri itiba- riyle dökümünü göstermektedir: Demek ki 184 milyon dolar tuta- rındaki ariyerlerin. yani vâdesinde ö- denmemiş borçların dışında 1961. yı- lına kadar 231 milyon dolar borç ö- demek Arıyerlerle bırlıkte bu miktar 400 milyon doları aşmak- tadır. İşte Pariste konsolidasyona mevzu teşkil eden -Amerikaya olan borçlar hariç- bu borçlardır. Bundan başka milletlerarası teşekküllere o0- lan borçlar nazarı itibara alınmalı- dır. Para Fonu, Dünya Bankasj, Ex- port-İmport Bank ve diğer teşekkül- Âmme Sektörü İthalât Borçları ( Milyon dolar) Hususi sek- tör kredili Memleketler Ari (1958 (1959 (1960 1961 (1962 11963 (1964 (1965 |(1966 (1967 | 1968 ye Jithalât borc- ye kün (ları dahil u- ler mumi yekün Almanya 50 20 18 11 2 —- 106 117 Fransa 26 12 12 9 7 5 3 74 74 İtalya 19 7 5 2 1 43 İngitere 53 9 7 6 6 5| --2-| 2 1 1 I 97 100 Avusturya . 5 —- - — 2 ; İsveç S 3 8 3 3 |2 2 3 n 20 20 Hollanda 7 2 (2 2 2 - 18 18 İsviçre 2 — — — —| 2 Belçika 12 H H " 13 12 Yunanistan 1 | a - — | 1 1 Amerika 6 İ12 —— M 13 -6-| -4--) — |< S1 83 Yekün 181 64 63 50 37 29 16 8 2 1 1 1 458 — Husust sektör kredili ithalât| — 11 5 l 4 — 30 — borçları Umumi yekün | 184 75 68 5S1 37 33 16 8 3 1 1 1 | 476' 476 AKİS, 7 ŞUBAT 1959