7 Haziran 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA DışTicaret Mesud hâdisenin öbür yüzü lmanyadan — alınacağı ümit edi- len yüz milyon dolar civarındaki kredi, İktidarın mesut bir hâdise o- larak selâmladığı ihracat — malları- nın dâhildeki istihlâki yüzünden kaybedilen yüz milyonları unutturma- malıdır. Aşağıda bulacağınız tablo, kısmen istihsalin düşmesi, kısmen iç istihlâkin artması dolayısıyla pamuk, buğday ve arpa ihracatının azalma- sının sebep olduğu göstermektedir. Evet, ziraat memleketi Türkiye, sadece bu üç mahsulün ihracatının a- zalması veya durması yüzünden 326 milyon liralık döviz kaybetmiştir! 117 milyon dolara tekabül eden bu kayıp Almanyadan istenen 100 milyonluk krediyi aşmaktadır. Hele bu 326 mil yona buğday ithali için - bereket do— döviz kaybını viz olarak ödenmedi - ödenen pa- ralar dahil edilirse kayıp daha bir hayli yükselecektir. Bu ufak tablo, doviz sıkıntısının asıl sebebini ve derdin nasıl tedavi edileceğini — göstermektedir: İhraç mallarının istihsalini — arttırmak ve dahilde istihlâkini önlemek, hastalı- ğın yegâne ciddi tedavi şeklidir. Batı memleketlerinin Anayasa ve basın kanunu hükümleri hakkında Prof. Turhan Feyzioğlu ile talihsiz münakaşalar yapan meşhur gazeteci Behzat Bilgin bile nihayet bu haki- katin farkına varmıştır. İzmirde Ye- ni Asır gazetesinde M. Tuncer tak- ma adıyla yazdığı makalede, niçin harpten sonra İngilterennin yaptığı gibi hareket etmediğimizi sormakta- dır. O İngiltere ki, en iyi kumaşları sırf ıhraç edebilmek için uzun müd- det giymemeğe razı olmuştur. "Bu- na mukabil Türkiye bugün hâlâ do- larla ithal ettiği benzini hiçbir kayda tâbi olmaksızın her isteyene istediği nisbette istihlâk ettiren, arzu edenle- rin senede 15-20 kostum yaptırmala— rında beis görmiyen ve buna asla mâ- ni olmryan, buğdayını, şekerini lüzu- mundan fazla yemeyi âdet edinen bir memlekettir." İzmir mebusunun bu durumu, Başbakanın mesut bir hâdise olarak selâmladığından sanki haberi yoktur! Hürriyetler babında kulakları ka- palı olan D.P. li "ültra"ların, hiç de- ğilse iktisadi sahada —Behzat Bilgin misali, gözlerinin açılmasına dua et- mek lâzımdır Rekor ihracat Yılı Miktar ıiymeti Maddeler (1000 ton) (milyon lira) Pamuk (1953) 100 220 Buğday (1954) 953 188 Arpa — (1953) 159 34 Yekün 1212 442 Dış Yardım Paçalar sıvandı Hukumetın iktisadi mevzular üzerin d mmalı çalışmaları, bu hafta da devam etmektedir. Kabine toplantılarından sonra iktisadi kur- may heyeti faaliyetini hızlandırmış- tır. Pariste Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilâtıyla (O. E. C. E.) yapılan müzakerelerden dönen Ticaret Ba- kanlığı — Müsteşar Vekili C. İren, Dışişleri Bakanlığı Ticaret ve Tica- ri Anlaşmalar Dairesi Umum Müdü- ü Oğuz Gökmen ve diğer bır çok iktisatçı yüksek memur Dışişleri Ba- kanlığında muntazaman toplanmak- tadırlar. Bu çalışmaların yeni bir dış yardım ihtimalinin ortaya çıkma- sıyla ilgili olduğu kimsenin meçhulü değildir. Zira bütün enerjisini iktisa- di meselelere teksif eden Bakanı Fatıh Rüştü Zorlunun, Ame- rikadan baş Avrupa memleketle— rinden de bılhassa Almanyadan- yeni krediler temin etmeğe çalıştığı bi- linmektedir. Zorlu Bonn'da, Pariste, Strasbourg'da, Kopenhangda NA- TO, Avrupa Konseyi ve O. E. C. E. gibi üç taraflı akrabalığımız bulunan memleketleri, Avrupa tesanüdü adı- na Türkiyeye yardıma çağırmıştır. Yeni krediler peşinde o kadar şevkte koşulmuştur ki, Serbest Pazarın az gelışmış Avrupa memleketlerine hu- susi muamele yapması bahis konusu olur olmaz milyarlık bir kredi tale- bi ve yatırım programıyla, Muette Şatosunun kapısı çalınmaktır. Ne var ki, Serbest Pazarın henüz dünyaya gelip gelemiyeceği meçhuldür! Serbest Pazar denizine çalınan yo- tutması beklenirken boş durulmamış — Türkiyeye yardım için üçyüz milyon marklık cephane siparişi veren Almanyadan yeni kre- diler istenmiştir. Avrupanın Sam Amcası haline gelen Adenauwer'ın memleketi kredi talebini beklenildi- ınden müsait karşılamış, fakat bu- E. C. E. çerçevesinde ince- lenmesını ileri surmuştur manya- nın O. E. C. E.'yi ileri sürmesi, diğer bir sürü sebep — arasında, kayıtsız şartsız yardım yapmamak arzusun- da olmasının neticesidir. Almanya herhangi bir devletten gelirse — kır- gınlıklara sebep olabilecek şartların, milletlerarası bir teşekkül — tarafın- dan açıkça ortaya konulabileceğini düşünmektedir. Bu eple — perde arkasında kalmayı tercih etmiştir O. E. C. E. nin Türkiyenin iktisadi ğgurt mayasının 1957 İhracatı Aradaki fark Miktar — Kıymet Miktar — Kıymet 60 116 — 40 — 104 — — — 953 — 188 — — — 159 — 34 60 116 — — 1152 — 326 Cihat İren işin sonu neye varacak ? Bu durumunu yakından tanıması da ayrı bir avantajdır. Bunun üzerine Pariste, —Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilâtıyla temasa geçilmiştir. Cumhuriyet Hükümetinin — Parise gönderilen Kurmay Heyeti, O.E.C.E mütehassıslarının iktisadi - durumu- muz hakkındaki suallerine cevap vermişlerdir. Avrupalı — mütehassıs- lar, Maliye — Bakanının İngilizcesi neşredilen bütçe nutkunda fazlasıyla mevcut, istihsal ve yatırım rakkam- larından çok. Türkiyenin takip etti- ği para, kredi, bütçe siyaseti ve dış ticaret meselelerı üzerinde durmuş- lardır. Diplomasiyle başları pek hoş ol- mıyan mütehassıslar, bu inceleme- den, sonra, kredi talebinin yerine ge- tirilmesinin, enflâsyonist — siyasetten vazgeçilmesine bağlı olduğunu sak- lamamışlardır. Daha etraflı inceleme- ler yapmak için bir O.E.C.E. heye- tinin Türkiyeye gelmesi kararlaştı- rılmıştır. İşte Dışişleri Bakanlığında toplanan Bak nlıklar arası Komis- yon, aretin — hazırlıklarıyla meşguldür. Komısy alınması dü şünülen tedbirleri tesbıt etmeye ça- lışmaktadır. Şimdiden — döviz tasar- ruf etmek için bazı tedbirler alın- .- Hacıların, ecnebi sanatkârla- . Dahilde imal edilen mal- lar için müsaadesi verilmiye- cektir. İthalâtın, yakında faalıyete başlıyacak olan Tevzi ve Tahsis Teş- kilâtının tesbit edeceği ihtiyaç lis- telerine göre, prioritelere bagla ması düşünülmektedir Sümer ank gibi bazı İktisadi Devlet Teşekkülle- rinin mamullerine zam yapılması da komisyonun makul bulduğu ted- birler arasındadır. Komisyonun çalışmaları — sırasın- da, telâffuzu bile en şiddetli tekzip- AKİS, 7 HAZİRAN 1958