17 Mayıs 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28

R A D Y O Yayınlar Konuşan şerit Spiker bir konuşmanın başlıya- agını dinleyicilere bildirdi. Son- Stüdyonun kırmızı söndü ve yerine yeşil "Bekleyiniz ışığı yan- dı. Spiker sözünü bitirip de düğme- ye bastığında, üst katta bir odada bir teknısyen de, bir makinenin düğ- mesine basmış, makıneye takılı iki dönmiye ve bildirilen konuş— ma yayınlanmıya başlamıştı. Konu macı ne spikerin karşısında ne de radyoevinin bir başka — stüdyosun- daydı. Evinde - radyosunu açmış kendi sesini dinliyordu. On yıldan çoğunun bilmediği birşeydir. Bu se- beple konuşma yapan bir dostlarını ut konserini tebrik etme dıklerı bir sanatçıyı, yayın saatinden hemen sonra telefonla radyoevinde arayanlar, — aradıklarının orada bu- lunmadığı cevabıyla — karşılaşmakta, telefona çıkan memura — kızmakta- dırlar. Radyo yayınlarının canlı ola- rak değil de mekanik bir usulle ya- pıldığı hususunda bulanık bir fikri olanların çoğu ise bu yayınların ön- ceden tel üstüne kaydedildiğini san- maktadırlar. "Tele alındı .." tâbirine bugün gazetelerimizde bile sıkı sık rastlanmaktadır. Gerçekten, " bun- an on kusur yıl kadar önce tel üzerine man ayıt usulü, baş- ka memleketlerde oldugu gıbı bizim Bir yayın banda alınıyor Çal, fazla bir zamandır radyoda konuş- malar yapardı. Bu işe ilk başladığı günleri düşündü. O zamanlar, gece geç vakit evinden çıkıp — radyoevine kadar gitmiye, bizzat mikrofon ba- şında bulunmıya mecburdu. — Simdi ise, ne zaman vakti müsaitse o Za- man radyoevine gidiyor; konuşm nı manyetik şeride kaydediyor ve iste o akşam yaptığı gibi, yayın sa- ati geldiginde rahat rahat — kendi sesini dinliyordu. . Bugün Ankara ve İstanbul rad- yolarının yayınlarının büyük bir ço- ğunluğu dünyanın bütün başlıca radyoları gibi- önceden kaydedilmiş olarak, manyetik şeritle — yapılmak- tadır. Canlı yayınların sayısı çok az- dır. Bu yayın şekli, dinleyicilerden 28 söyle- radyolarımızda da kullanılırdı. Fa- kat daha mütekâmil bir usulün, şe- rit üzerine kayıt usulünün gelişme- siyle, tel kayıtları derhal — demode olmuştur. Bugün artık radyoları- mızda hiçbir zaman tel ile kayıt ve yayın yapılmamaktadır Üstüne ses kaydedilen şerit, de- mir oksidiyle kaplı genel olara plâstikten yapılmış bir maddedir. Ses kaydetme — makinesinin (manyetofo- nun) manyetik başlıkları vasıtasiyle ses dalgaları, demir oksidine tesir edip kayıt yaparlar. Manyetik şeride kaydedilmiş sesler, plâkların aksine, istendiğinde kolayca silinebilir Ve şeride — -defalarca, hatta iyi kulla- nıldığı takdirde sonsuz olarak- ye- niden kayıt yapılabilir. Bir makara üstünde -marka ve çeşidine göre- 330 ilâ 660 metre şerit vardır. Manyetik ses kayıt cihazları beş ayrı sür'at- te dönerler. Yavaş devirler, ses ka- litesi düşük olduğundan, radyo ya- yınlarda kullanılmamaktadır. Bugün radyolarımızda genel olarak saniye- e 7,5 inç ve 15 inç devirler kulla- nılmaktadır. Yani, dönüş hızında manyetik başlıktan saniyede (7 inç karşılığı) 19 santim veya (15 inç karşılığı) 38 santim şerit geçiyor demektir. 15 inç'lik kayıtlarda se- sin sadakati, yani aslına uygunluğu, daha yuksektır Bununla — beraber bugün radyolarımızda, manyetık şe- rit kıtlığı yüzünden tasarruf maksa- programların — çoğunluğu 7,5 inç'le — kaydedilmektedir. Bunda kıtlık hariçten boş şe- rit ithal edilememesi' birçok progra- mın arşivlerde saklanmasına imkân vermemektedir. Oysa şeridin sağla- dığı avantajlardan biri de, başarılı programların, hele dokumanter de- ğeri haiz yayınların muhafaza edil- mesini sağlamasıdır. Bugün — radyo- ların şerit arşivleri pek fakirdir. Şe- rit yokluğu yüzünden bazan arşivler- deki programların silinmesi mecbu- rıyetıyle karşılaşılmakta saklanmak üzere kaydedilen programların sayı- sı gittikçe azalmakta Kültür mübadelesi vasıtanı anyetik şerit, yabancı — radyo- Mlarla program mübadelesi için çok uygun bir vasıtadır. Yabancı radyolar sık sık radyolarımızdan -bil- hassa Türk folklor ve modern sanat müziğiyle ilgili- programlar — talep etmektedirler. Bir yabancı radyo için kâğıt kalem gibi pek iptidai bir madde sayılan boş şerit — radyoları- mızda bol bol kullanacak sayıda bu- lunmadığından, bu gibi taleplere ve- rilen cevaplarda, istenilen programın gönderilebilmesi için boş şerit yol- lanması istenmektedir. Bos yokluğu yüzünden bu gibi İi güçlükle karşılanmakta, hele yaban- cı radyolara, onlardan bir talep vaki olmadan program gönderme — işine imkan bulunamamakta, böylece çok uygun bir kültür propagandası gay- retine girişilememektedir. Manyetik şerit, canlı yayına nis- betle çok daha düzgün, hatasız in- sicamlı programlar yapılmasına im- kân sağlamaktadır. Manyetik şerit— te, plâkta bile bulunmayan bir "yan- lışlık duzeltme imkânı vardır. Plâ- ğa dedil bi rogramda bir yanlışlık yapıldıgı takdirde, yeni baştan kaydetme dir. Halbuki şeride kaydedilen prog- ramlarda bir yanlışlığı kesip çıkar- mak mümkündür. Daha olmazsa si- lip yeniden kaydetmek, plâğa nis- betle çok daha kolaydır. Bu sayede bir konuşmacı sürçtüğü, takıldığı takdirde aynı cümleyi doğru olarak yeniden tekrarlamakta, hatalı cüm- le sonradan montajda, teknisyenler tarafından kesilip çıkartılmaktadır. AKİS, 17 MAYIS 1958