5 Ekim 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 3

Haftalık Aktüalite Mecmuası Yıl : 4 Cilt XI, Sayı : 178 Yazı İşleri: ı İş Ruzgarlı Sokak Ovehan Kat 3 Daire 7 18992 - Ankara d Denizciler Caddesi.23/B Rüzgârlı Matbaa Tel: 15221 Fiatı 85 Kuruş Başyazarı Metin TOKER AKİS Neşriyat Ltd. Şirketi adına İmtiyaz sahibi ve yazı işlerini İi ılen idare eden Mesul Müdür: Tarık HALULU Umumi Hamdi Neşriyat Müdürü AVCIOĞLU Teknik — Sekreter İlhami SOYSAL Karikatür: Jotoğraf: Hüseyin EZER Osman ÖZCAN ASSOCIATED PRESS HABERLER AJANSI Klişe: ; Desen Klişe ATELYESİ Müdürü: OKER Müessese Abone Sartlari: 3 aylık (13 nüsha) : 8 lira 6 aylık (25 nüsha) : 16 lira 1 yıllık (52 nüsha) : 32 lira İlân — ilanları 8 renkli arka kapak (Tam sayfa) : 800lira Kapak içi 300 lira, metin sayfaları Santimi 4 lira. Dizildiği ve Basıldıgı yer: Rüzgârlı Matbaa ANKARA Tel : 15221 Basıldığı tarih: 3.10.1957 Kapak resmimiz Haldun Dormen Bir hayatın eşiğinde Kendi Aramızda DÜZELTMELER 11 2 1 Eylül 1957 günlü nüshanızda be- nim tarihciliğimle İnönü'nün tarih yapıcılığı ve C nin devrimciliği ele alınmıştır. Şimdiye kadar ciltlerle tarih yaz- dım, yalnız bir kere bir noktada ten- kide uğradım ve tenkidcimi kolayca susturdum. Ben yansız bir saylavım, ancak D.P. nin hamleciliğini beğenerek onun 1is- tesinde yer aldım. İcraatını da kah ö. ver kah tenkit ederim. Benim — yansız olmayışımın B. İ. İnönü'nün damadına ait bir dergide ele alınması acaip de- ğil midir? Akis dergisi yansız mı ki? B. İ. İnönü'nün tarih yapıcılığına gelelim öyle bir şahsiyettir ki ancak ha- yatı hıç incelenmediği takdirde parlak görünüşünü muhafaza edebilir. Ata- türk'ün ona kazandırmış olduğu üne ilişmek istememiştim fakat kendisinin kamutayda işi hiç yoktan şahsiyata dö- küşü ve damadına ait Akis dergisinin biteviye bana sataşması beni bir kaç olayı hatırlatmak zorunda bırakıyor. B. İnönü maddi manevı her ba- kımdan Atatürk'ün bir "yaratması"dır. Hatırlatacağımız bir kaç nokta bunu ö yete Atanın — ölümünden sonraki davranışları da bu bakımdan büyük bir ayıp teşkil eder. 1916 sonlarına kadar ona hiç bir komutanlık verilmemiş ve albaylığa kadar yükseldiği halde daima daireler- de ve kurmaylıklarda — kullanılmıştı. Onu kolordu komutanı yaptıran, yani askerlikte başlıca amaç olan komutan- lığa eriştiren Mustafa Kemal'dir. ılında onu General Ali Fuat (Cebesoy) ve Albay Refet (Bele)nin çe- tin itirazlarına rağmen genel kurmay başkanı yapan yine Mustafa Kemal- if. 1921 yazında kısmen Yunan üstün- lüğü, pek geniş ölçüde de cephe ko- mutanı İ. İnönü'nün tedbirsizliği yü- zünden Afyon Karahisar'la Eskişehir düşman eline düştükten sonra onu mec- lisin ağır tenkit ve, cezalandırma is- teklerine karşı koruyan ve kurtaran yi- ne Mustafa Kemal'dir Lozan'da onu içeri ve dışarıya kar- şı tamamiyle koruyarak ve destekleye- rek, kendisine saati saatine talimat ye. tiştirerek, vehmi yüzünden düştüğü durumlardan onu kurtararak büyük bir ün sahibi kılan yine .Mustafa Kemal'- Mustafa Kemal'in onu 1920 denberi koruyup yükseltmekteki amacı su idi: kendisi devrimler ve büyük devlet is- leriyle uğraşacağı sırada bunlara kar- şı itirazda bulunmadan günlük işleri dikkatle yürütecek, içerde ve dışarda çalışkan bir başbakan hazırlamak İnönü uzun yıllar bu rolu az çok oynadıysada gitgide gururlanmış ve çok kere sırf oy sahibi olduğunu göstermek için Atatürk'e güçlükler çı- karmaya ve kafa tutmaya koyulmuş- tur. Balkan Misakının imzasını gecik- tirmesi, Hatay'a ordumuzu sokmak İ- ginde korkaklıkları ile Atatürk'ü yor- Sevgili AKİS okuyucuları mana ve ruh- KİS'in bu sayısını anz A ta değil ama, şekil ve muhtevada değişmiş göreceksiniz. Değişikliklerin neler olduğunu Ssayfalarımızı çevirdik ve bizzat gorecegınız için borada sayıp dokmıy İlk gorecegmız değişiklik -daha say- falarımızı bile çevirmeden- kapak kâğı- dımızın biraz daha iyileştiği ve baskısı- nın düzeldiği olacaktır. Bu arada, se- çim mücadelelerinin hızlandığı şu gün- lerde kapakta bir politikacının değil de bir tiyatro adamının -Haldun Dormen- yer almasını yadırgayanlar olacaktır Bu sene Ekim, sahne olacaktır, nı gene bir sahne adamı — süslemiştir. Bu hal yadırganmamalıdır. Çünkü son günlerde sahne ve politika arasında e- peyce yakınlaşma olmuştur. D.P. pro- pagandasını yürütmek için Karaca ve Basmacı gibi sahne — meşhurlarından medet umar olmuş, sahne meşhurlarına politika sahnesinde de yerler açılmış- tır. Ama "ciddi" — tiyatrocular sanat sahnesini politika sahnesine tercih et- mişlerdir ve Haldun Dormen bu ciddi tiyatroculardan biri olduğu için resmi AKİS'in kapağına çıkmıştır. Bu sayımına en büyük hususiyeti, şüphe yok ki okuyucularımızın acun zamandanberi —hasret kaldıkları bir imzayı yeniden gün —ışığına çıkarma- sıdır: Bu sayıda Metili Tokerin "Omu- zumuzdaki Vazife" başlıklı yansını o- rken, bizim duyduğumuz ine v iftihar hislerini sizin de paylaşacağınız- Okuyucu —mektuplarında uzan la- mandan beri ve sık sık tekrarlanan bir dileği de artık tahakkuk ettirmek, A- KİS'te çalışanlar için müstesna bir zevk olmuştur: Bandan sonra Yurtta Olup Bitenlere bu sayıda da göreceği- niz gibi daha fazla yer ayrılacaktır. Değişiklik bukadarla kalmıyacak Çalışma, İktisadi ve Mali Sahada, Dün- yada Olup Bitenler kısımları ile sanat ve kültür bahislerine — ayırdığımız kı- sımlarda da tıpkı Yurtta Olup Biten- ler kısmındaki ifade ve anlayışa rastlı- yacaksınız. AKİS, siz okuyucularının kendisine gösterdiğiniz teveccühe daima 1lâyık ol- maya çalışacaktır ve olacaktır da... Saygılarımızla ması bu cümledendir. Sonda Atatürk onu, kamutayda anlattığım gibi, işden çıkarmak zorunda kalmıştır. Böylelikle de millete onu kendi ye- rine geçirmemesini işaret. etmiştir. An- cak o zamanki meclis bu işareti anla- mak istemediğinden 1938 de onu cum- hurbaşkanı yapmıştır Fakat, o bir kaç yıl içinde bu mev- kiye lâyik olmadığını göstermiştir. 1946 da manevi ve 1950 de maddi durumu birer hiç olmuştur. O, Atatürk'ün ka- nadı altında bulundukça parlamış, kendi başına iş görmeğe kalkınca sö- nüvermiştir. Onu bir kere daha bas olarak dene- mek hataların en büyüğü olur. Hikmet Bayır