8 Haziran 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

$A #4 İŞ KAZALARI ı stihsalln devamlılığı ancak in- san gücünün ve makinelerin a- rızasız olarak çalışmaları ile miim- kündür. Birçok memleketlerde ya- pılan istatistikler iş kazaları sebe biyle istihsalde vâki duraklamala- rın büyük zaman kaybına sebebiyet verdiğini ve binnetlce istihsalin a- zalıp maliyetin yükseldiğini göster- miştir. Bir taraftan müstahsil bir insa- nın herhangi bir kaza sehebi ile kıs- men veya tamamen çalışamaz ol- ının cemiyet için teskil ettiği a b lerini iş kazaları bir problem olara; ketmiştir. Bilhassa makineleşmiş bir i«s- tihsal düzeni içinde tehlikeli ve gi- rift aletler ve makineler arasında işçilerin ellerlnı knllarını veya ha- yatlarını tamamen kaybettikleri sık sık göritlen lıallord |r Bunun dı- şında maden ocaklarında infilâkler ve çökmeler xe inşaat sanayiinde de buna benzer haller sebebiyle ha- yatlarını kaybeden iİşçiler çoktur. Memleketimizde henüz iş kaza- larının sebep, netice ve sayıları hak- kında tanı bir kanaate varılmasını mümkün kılacak istatistikler mev- üzerinde sosyal k durmaya sev- diğer bir çok memleketlere nazaran bir hayli yüksektir. Mevcut luîatlutlklı'm göre 1ş ka- zalarının kucuklerden bazlayın 25- yaş arasındaki İ: e en vyük- sek seviyeyi bulduğu ve daha yaş- hlara doğru gidildikce kaza sayısı- nın azaldığı görülmektedir. Bunun sehebi basittir: 2544 yaş her İşçi çin en w—rlmli ve faal çağları tıwkll etmekte ve hu hakım gerek bu yaşta Ixîlhdam edilen işçilerin sayı- sının diğerlerine nisbetle yüksek ol: ması, gerek hunların en ır. ve tehlikeli işlerde ca.lıştırılmaları iş azalarına en fazla bu yaştaki işçi- n marız kıı.lmaları netiçesini do- ğuı'makt Memlekotimiule en yüksek iş kazası sayısının sırasıyla makine sanaylinde, yeraltı maden sanayi- — - 7 z K 2 - —- £ y K - - J S & z a - len kaza nisbeti ise sayılan iş kol- Jarındaki kaza sayısına evvelce son derece düştikken şimdi mektedir. Bunu 4 kolları dısında vukna gelen kaza aayığının artmasının bu iş kolların- AKİS, 8 HAZİRAN 19571 daki kazaların azaldığı mânasına gelmediğini de hemen helirtmek lâ- zımdır. Hakikaten, istatistiklerde adlandırılmamı4 olan iş sahalarının topunda vukua gelen kaza sayıları ile birlikte yukarıda adları belirti- len iş kollarındaki kazalar da git- tikça artmaktadır. Hattâ taşıt:sa- hası ile yükleme ve başaltma işle- rindeki kazalar 1950 ile 1951 yıl- Jarı arasında ©, İ(M bir artış gös- termiştir. Umumi kaza yekünunmnun artışı ise aynı yıllar arasında ©» 50 nisbetindedir. 1951 yılında 212041 1ş kazasındayp 674 ü malüliyet v 296 sı ölümle neticelenmiştir. Daha sopraki yıllarda vukua ge- len iş kazaları hakkında istatistik bir bilgi elde etmek mümkün ola- ama raber, İşçi Sigortaları Kurumuna ait istatistiklerden çı- karılan neticelere göre 1956 yılına kadar 1ş kazalarının 4 misli arttığını uovlem k doğru lur. Bununla r bu Iutııtlstlk- kerin 14 kaıalarının tam sayısını ak- settirdiğini kahule imkân yoktur. Çünkü İş Kanununa tâbi mürasese- lerin mahdut sayıda olmaları bunla- rın dışındakilerde vukua gelen ka- zaların teshitini imkânsız kılmak- tadır. Hattâ İş Kanununa tâbi iş- yerlerinde bile vukua gelen is ka- 1.aları çok defa işverenin mali ve ce- ai mesuliy: etten kurtulmak mak- ıındl_sle yngtığı baskılar. veya öde- diği cüz't tazminatla taraflar ara- sında sulhen halledilmekte ve bu suüretle Tresmi mercilere aksetme- mektedir. Bu bakımdan İş Kamıtnu- ma tÂbi olmayan İisyerlerinin kaha- rık bir yekün teşkil etmesi ve ka- nuni veva idari kontroldan tama- men uzak bulunmaları sebebivle bu- ralarda daha çok sayvıda iş kazaaı- nın vukua geldiğini ve bunların ve- künunun istatistiklerde yer alan yekündan birkaç misli fazla oldu- istihsalin aksamasına sebep olan iİş kazaları- nın sebepleri üzerinde durulduğu za- man bunların 4 mühim faktörden i- leri geldiği Aanlaşılmaktadır.. — İlk faktör, şüphesiz. — işyerle rekli emnivet tertibatının alınma- ması ve kullanılan makine ve alet- ler gibi istihsal vasıtalarının iptida- Hiğidir. Meselâ maden ocaklarını e- le aldığımız zaman buralarda çalı- gerekli tertibatın alın- madığını ve maden istihsalinde kul- lanılan vasıtaların klfmetulzllğinl derhal görmek mümkün Meka- nik Ve tekstil sanay llnd,e de aynı mahzurlar müşahede edilmekte ve bunlar yüzünden İsei kızların saç- larını makinelere kaptırdıkları, di- Adil AŞÇIOĞLU kerlerinin —testere — makinelerinde parmaklarını kaybettikleri, deml cekme fabrikalarında da işçiler silindirlere kapılarak — öldilkleri ıık sık rastlanan vakalardandır. İş kazalarının vukua gelmesinin diğer faktörü şülphesiz işellerin mea- leki bilgiden mahrum olmaları, kali- five İşçi yetiştirilmesine ve kullanıl- ın ehemimiyet — verllemiyerek teerübesiz ve bilgisiz işilerin düsük ücretlerle istihdamıdır. Üciüncü fak- tör ise idari kontrolsüzlüktür. İş- yerlerinin hemen hepsi çesitli mev- zuatta ver alan hilkümlere taban ta- bana zıt bir durumdadır. Buralarda insanların değil çalışması bir saat bile oturmaları mümkün değildir. lşwrenler kendilerine vâki ihtar- işyerlerinin çalışma şartlarmı değiştirmemişler ve İşçi- lerin devamlı şikâyetleri de idari makamları bir türlü harekete geçi- rememiştir. Bunun bir neticesi ola- rak da is kazaları önlenmek söylel dursun artagelmiştir. l-*akat bun- talıklarıdır. Gayri sıhhi ve çalışma tedbirlerinden mahrum işyerlerinde çalışan vüzblnlerm isçi her gün ve hattâ her t bir han talığa veya ölüme doğrıı gitmektedir. Gayrısıh- hi işvyerlerinde havasızlık ve karan- luğu sebebiyle kendilerini kazaya kaptırmaktan kurtaramamaktadır- lar. Nihayet son faktör olarak 1ş kâ- zalarının neticelerini azaltacak sıh- hi teşkilâtın noksanlığını belirtmek yerinde olacaktır. Herkesin bildiği gibi birçok is kazaları vaktinde mü- dahale edilemediği için bir uzvu kaybına veya kan kaybı dolayısiyle ölüme müncer olmaktadır. Kanuni mecburivete Trağmen ister devlet sektörü olsun. ister hususl sektör olsun 18 kazaları ve hastalıklar 1- çin gerekli ilk yardım malzemeain- den ve bir daoktordan mahrum hu- lunmaktadır. İşçilerin — çalıştıkları fabrika ve ntölyelerde doktor bulun- durulması için vaptıkları ıurarlı mit- racaatlar bir semere — vermediğin- den bu volda şikâyetler dmnm et- mektedir. Binaenalevh yalnız istihsal vası- talarına sahip olmakla istihsal ve vasıtalarını sağlıklarını ve hayatlarını korumak süretiyle hem insan kaybını. hem de şatihsalin aksamasını önlemekle- dir ki. gercek bir sal ve kal- istihsal kınma hareketi başarılı olnbilir. ; n ee