7 Mayıs 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19
dakı gerginliği ortadan kaldırmak i- erika, rüşme teklif eden Kızıl Çinin bu teklıtînde ne de- receye kadar samimi olduğ raştırılmasına karar verıldıgını bıldı- Arka' da ilâve e "Bu şekilde hareketle müttefikimiz Milliyetçi Çine karşı sadakat ve şe- olmuyoruz". u son cümle, bir vicdan azabının ıfadesıydı Dulles ba- temsilcilerinin de görüş hazır bulunması lâzım geleceğini bil- direcekti. Peki, Bandunga gönderilen cevap ne oluyordu" Dulles, bundan haber- madığını, o sırada "Ördek a ulunduğunu, cevabı tas- vip etmemiş olduğunu söyledi. Her şey gösteriyordu ki bir akşam evvel Beyaz Evde, yalnız Uzak Doğu ile alakalı degıl umumi politika bakı- ından m kararlar alınmıştı. Bunların esası iç işler ile ılgılıydı Eisenhower di partisinin müfri sağ cenahı ile bü alâkasını kesi- yo e bilhassa dış politikada mokratların müzaheretine dayanma- ya karar veriyordu. Ateş püskürenler Dulles ın beyana ı pek çok çevrede andı. İngılte re ve rikanın Band konferansına katı- lan dostları memnundu Yumi nın İ arşıl anmamasına urubu, diğeri tinin sağ kanadıydı. Bu kanadın baş- hca temsilcisi Senatör Knovdand çok şıddetlı bir beyanat verdi. Çan-Kay- k'e gelince, Formozada bulunan A- miral Radford ve Mr. R ertson'un şahıslarında Amerık şiddetle it- ham etti ve Milliyetçi Çin.in, ikili kon- feransta varılacak kararlarla kendi- sini bağlı addetmiyeceğini bildirdi. Tabii bu bir blöften ibaretti, zira, Çan- ek ayakta durmal Amerikanın yardımına ve desteğine muhtaçtı. Ne denilirse onu yapacağı Amerikanın Kızıl Çinle başbaşa aynı masa etrafında yer almaya razı olması üç sebehe ıstınad ediyordu: Senatör George'u okratlarla solcu Cumhu rıyetçılerın ısrarı, idarı mekanizmasının tavsıyelerı, İngilizle- rin ve Bandung'ta erikayı tutan diğer müttefiklerin arzusu. Bu üç se- ep, Amerikanın İkinci har binin sonundan beri politikasındaki en büyük değişikliğe yol açıyordu. AKİ dan aylarca evvel Baş- isenhower'in Çini tanımak mMü e, daha doğrusu müsbet delilleri ortaya çıkmaktadır. Hadisele- AKİS, 7 MAYIS 1955 Kapaktaki Diplomat Lord dan — iki sene kadar evvel Pa- ris'i ziyaret eden bir Türk ba- sın heyetine Atlantik Paktı teşki- lâtıînın Genel Sekreteri gülümsiye- vvelce on dörtte on dört Ingılızdım Şimdi sadece on dörtte bir... de Türküm artık... u haftadan ıtıbaren Lord Is- may, hesaplarını b şka türlü ya- pacaktır. Zira bundan böyle onbeş- te bir İngılız, onbeşte bir Türk ve onb ş ir Alınandır. Pazartesı tı Almanya resmen Atlan- tık Paktı teşkılatına dahıl oluyor. smay, aslına ba- kılırsa hem de halis kan bir İngi- lizdir ve klasık İngiliz tipinin mad- di, manevi bütün vasıf ve hususi- yetlerıne sahıptır Babası bir asil- zadedir ve Hastings Lionel İsma, onun ikinci oğludur. 1887 senesin- de doğmuş, askeri tahsil ve terbi- ye görmüştür. Charterhouse'u ve İngiliz asilzadelerinden askerliği seçen herkesin okuduğu Sandhurst askeri kolejini bitirmiş ve 1905 yı- lnda orduya katılmıştır. müddet orduda hızmet etmış, ge- neralliğe kadar miş ve gene bütün ngılız asıllerı gibi Hindis- dortte bir e bu suretle sıyasetle de Ülfet pey- dalamıştıı'. İkinci unya harbinde k ndisini Milk Savu Bakanlı- M Başkanl Kabınesının Sekreter yardımcılıgı e bakmasını bilen gözlerin Amerika hukumetındekı bu gidişi ve temayülü görmemesine ımkan oktu. Hakika- ten* şimdi Amerikada, eger ikili kon- feransta müsbet — neticeler alınırsa l Çin'in Birleşmiş Milletlere ka- bulu lehinde bir cereyan başgöster- miştir. Pekin hükümetinin butun ar— zusu bu olduğundan, onun da ni davranması, meselâ Amerikalı hava- cıları serbest bırakması kuvvetle muhtemeldir. Tabii bu Amerikanın Pekin hükümetini derhal tanıması mânasına gelmiyecekti eri Sovyet Rusyayı ancak 1933 de, yani Almanyada Hitler, Amerikada Roose- velt iktidara geldikten sonra tamnı- mıştır. Rus teklifiyle tezat Dikkatten kaçmayan başka bir nokta, Çu-En-Lai'nin ndungta yaptığı teklifin daha evvelce Sovyet Rusya tarafından yapılan başka bir teklifle tezat halinde bulunduğuydu. Hakikaten Moskova Formoza mesele- DÜNYADA OLUP BİTENLER Ismay mevkilerinde görüyoruz. Oralardı a vasıf ve kabılıyetlerını tasdık ettirmiş, bilhassa Churchill'in hay- ranlığını kazanmıştır. 1947 yılında tekrar Hindistana gönderilmiş ve mumi Valinin Kurmay Başkan lığını memleket için pek karanlık günlerde başarıyla yapmıştır. Ay- nı yıl Kraliçe tarafından kendisine Wormington baronluğu — verilmiş- tir. 1951 yılında İngilterede Mulıa dalandırmıştır. 1952 de N Genel Sekreterliğine bir İngiliz a- randığında smay inamzet göstermiştir. Nam- zetliği Atlantık Paktına mensup bütün devletlerin ittifakiyle ka- bul edilmiş ve Lord İsmay Parıs gelip oraya yerleşmış NATO'nuun başına geçmiştir. Atlantik memle- ketlerı oradaki hızmetleı:ıı_ıden qo— m yuk bir cıddıyetle harekete geç- mış, teşkılatın iç bünyesini ıslah tir. Şimdi, onseyinin aynı zamanda ikinci başkanlığı vazifesini de deruhte etmektedir. Batı Almanyanın camiaya iltiha- kı Lord İsmay'in sırtına yeni bir yük yükliyecektir sinin "onluk" bir konferans halledılmesını istemişti. tin aktiyle Bu on devle- ıl Çinin iştirakiyle - Beş Büyükler, öteki beşi d devletleriydi. Amerika ve muttefikle— ri bu! ul etmemişlerdi. Moskova- nm O suretle Uzak Doğu işlerine fii- len karışmak ıstedıgıne şüphe yok- Fakat Washington hükümeti Mil- lıyetçı Çin olmaksızın konferans ak- dini uygun görmemişti. Şimdi ise, i- kili toplantıyı kabul ediyordu. Çu-En-Lai'nin teklıfıyle Rus tek- lifi arasında fark vardı ama u Rusy le Çin arasında ihtilâf bulun- uğu mânasına gelmiyeceği de aşi- kârdı. Böyle bir düşünce hayale ka- pılmak olur. Olsa olsa Mo: k va, Pe- kin -hükümetine bizzat harekete geç- me selâhiyetini tanımıştır. kin hükümetinin n mesela Budapeşte veya Varşova hükümetle- rinin durumundan farklı bulunduğu da aşikârdır ve ortadadır. Çinin, ken- disine mahsus bir serbestiyeti mev- 19 -.
